Accessibility links

Кайнар хәбәр

Straw: AQŞ İranğa diplomatik çişeleş ezli


Ğiraqtan soñ dönyada kön tärtibebendä bulğan ikençe mäs''älä – İran häm anıñ atom programması. AQŞ däwlät sekretare itep bilgelängän Condoleezza Rice kiçä Waşingtonda Britaniä tışqı eşlär ministrı Jack Straw belän oçraştı. Söyläşülärdän soñ Straw, Quşma Ştatlar, İran häm anıñ atom eşçänlege tiräsendä tuğan kierenkelekne diplomatik yul belän çişergä niätli, dip belderde.

Britaniä tışqı eşlär ministrı Jack Straw BBCğa birgän äñgämäsendä, Condoleezza Rice belän bulğan orçaşuda xärbi çaralar turında süz bötenläy bulmadı, dip belderde: "Baştan uq açıqlıyq, ozın söyläşü buldı, xärbi çara mäs''äläse kütärelmäde. Vise-prezident Cheney İranğa diplomatik mönäsäbät belderüne yaqlawın äytte. Böten keşe öçen bu awır mäs''älä çönki bezgä – qoral cäyeldermäw kileşüen bozğan ber il belän eş itergä kiräk, anı şul kileşü qısalarına kire qaytarırğa kiräk," dide Straw.

Jurnalistlarğa Straw, AQŞ, İran belän eş itkändä barı tik diplomatik çaralar qullanuğa ışana, dide.

Soñğı waqıtlada Quşma Ştatlarnıñ İranda xärbi çaralar başlaw ixtimalı turında süzlär yörde. Moña amerikan räsmiläreneñ qayber belderüläre, tanılğan tikşerüçe-jurnalist Seymour Hersh''nıñ "New Yorker" jurnalında, Bush administrasiäseneñ İranğa qarşı suğışqa äzerlänüe turında yazğan mäqäläse säbäp bulğan ide.

Prezident George Bush ta, uzğan atnada İrannıñ atom programması belän eş itkändä – "här törle çara qullanu ixtimalı bar", dip beldergän ide. Vise-prezident Dick Cheney, İran, Quşma Ştatlarnıñ "problemalı urınnar isemlegendä" berençe urında tora, disä dä, Tähran mäs''äläsendä Amerika diplomatik xäl itü çaraların ezliäçäk, dip belderde.

Cheney üz çiratında, Tährannan kilgän atom qurqınıçın kimetü eşenä berençe bulıp İzrael totınırğa mömkin, dip kisätte. İran, atom eşçänlegen barı tik tınıç maqsatlarda alıp baruın iqrar itä.

Straw häm Rice oçraşuı aldınnan Britaniä gazetları, Britaniä tışqı eşlär ministrı, ni öçen Tähranğa qarşı höcüm bulmayaçağı turında 200 bitlek xisap äzerlägän, dip yazıp çıqtı.

Yevropa Berlegeneñ 3 ile – Britaniä, Fransiä häm Germaniä, İrannı atom qoralı citeşterüdän vaz kiçergä ügetläw öçen Tähran belän söyläşülär uzdırdı. Straw süzlärenä qarağanda, Waşington bu söyläşülärne xuplıy. Rice bügen Waşintonda Germaniä tışqı eşlär ministrı Joschka Fischer belän oçraşa.

Londondağı Xalıqara Strategik Öyränülär İnstitutı citäkçese Gary Samore süzlärenä qarağanda, Waşington İranğa diplomatik çişeleş ezläsä dä, amerikan räsmiläre Yevropa Berlegeneñ diplomatik tırışlarına şik belän qarıy: "Başqa çaralar üzenä cälep itmi, häm bigräk tä xärbi köç qullanu - mäs''äläne xäl itmiäçäk. AQŞ Yaqın Könçığıştağı suğışqa kerep batqan inde. Ber ük waqıtta Quşma Ştatlar diplomatik çişeleş tabıluğa ışanmıy kebek. Şulay itep AQŞ Yevropa närsä eşli alır ikän dip kötä," di Samore.

İran räsmiläre Waşingtonnıñ soñğı belderülären "psixologik höcüm" dip atadı häm kiräk bulsa üz üzlären yaqlıy alaçaqların belderde.

London institutı citäkçese Samore, Quşma Ştatlar, İrannı xärbi çara belän qurqıtıp maqsatına ireşergä tırışa, dip sanıy: "AQŞ, İranğa xärbi çara belän yanawlar, Tährannıñ 3 Yevropa ile belän diplomatik çişeleş tabuına kiteräçäk, dip ışana. Ber ük waqıtta, diplomatiä barıp çıqmasa, söyläşülär uñışqa ireşmäsä, häm İran atom eşçänlegen däwam itsä, Waşington İrannıñ atom qorılmalarına xärbi höcüm yasaw turında citdi uylana başlayaçaq, dip uylıym, anıñ tiskäre yaqları bulsa da.... "

AQŞ häm İzrael İrannı yäşren töstä atom qoralı citeşterüdä ğayepli. Dick Cheney İrannıñ atom programması citdi dip sanıy.

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG