Qazanda kvartirlar bäyäse Mäskäwneke belän ber däräcädä digän fiker bar. Ä Mäskäw bilgele bulğança, dönyada iñ qimmätle şähärlärdän sanala. Bu çınmı-yuqmı, Tatar bazarı çığarılışında bügen şul xaqta söyläşäbez. Ğomumän, Qazandağı fatir xälläre turında.
Urman eçlärendä urman dip cırlıylar ber tatar spektaklendä. Fatir bazarına yaqınaysañ da, şulay dip äytäse kilä. Çönki monda üzeneñ üzençälekläre bar. Mäsälän, prestijlı, yäğni däräcäle cirlärdä urnaşqan yortlardağı fatirlar üze ber dönya, ä inde yoqlaw rayonnarı dip yörtelgännäre ikençe ber dönya. Çığarılışıbıznıñ daimi avtorı Aygöl Nurlı söyli:
Min Qazannıñ Mäskäw rayonında yäşim. İnde ber yartı yıl çaması İdel buyı rayonında bulğanım yuq ide. Bu könnärdä İKEYA kibetenä Pavluxin uramı buyınça barırğa uyladım. Yul buyında yaña tözelgän yortlarnıñ, kibetlärneñ maturlığına qarap soqlandım. Älbättä, buş cirlär dä şaqtıy äle. Bu urın B kvartalı itep atala. Anda injener äzerleklären buldıru öçen Xalıqara tözekländerü häm üseş bankınnan zaymnar alındı. Näticädä yaña injener kommunikatsiäse, yullar, cirneñ vertikal' planirovkası eşlände. Bu yaña şähär, monda här närsä yaña: arxitektur da, tözeleş texnologiäse dä, bizäleş tä. Yulımnı däwam itäm. İnde küz iäläşkän ğädäti “xruşevkalar”, Ramstor kibete, Ciñü prospektı häm Azino. Bu da yaña şähär. Läkin anda küp qatlı panel' yortlar. Xalıq telendä bu “yoqlaw rayonı” dip yörtelä. Qazanlılarnıñ küpçelege monda yäşi - 30 meñläp ğailä. Niçek uylıysız, bu ike rayonnı närsä berläşterä? “Tuzğan toraqnı beterü häm iske toraq rayonnarın rekonstruksiäläw” programması. Bu programmanıñ 9 yıllıq näticäse beläsezme nindi buldı? 4117 iske toraq yortlarda yäşäwçelär 276 yaña, böten uñaylıqları bulğan yortlarğa küçerelde. İnjenerlıq kommunikatsiäläre 60 km ozınlığında suzıldı. Qazan häm qazanlılar öçen tuzğan toraq programması bäyäläp betergesez buldı. Ğömer buyı iske toraqlarda, tuzğan rayonnarda, baraklarda yäşägän distä meñlägän qazanlı böten uñaylıqları bulğan yaña yäşäw urınnarına tiende. Bügen inde Qazannıñ yöze üzgärde. Elekkege truşobalar urınına yaña elitar yortlar tözelä. Şul qädär toraq tözelde ki, Qazanda, telägän xaqqa häm zäwıqqa toraq satıp alıp bula xäzer. Tuzğan toraqnı beterü programması arqasında Qazan märkäze tanımaslıq bulıp üzgärde. Xäzer anda bertösle binalar, qiäfätsez uramnarnı kürep bulmıy inde. Monda fransuz balkonnarı, xikmätle terrasalar belän tözelgän mähabät binalarnı kürep bula. Nigezdä bu yortlar sıyfatlı qızıl kirpeçtän tözelgän, eçe märmär häm granit belän bizälgän.
Min yäşi torğan rayonnı elitalı ğına tügel, super elitalı rayon dip atıylar. Bu turıda miña ber altı yıl elek amerikalı ber dustım äytkän ide. Ul waqıtta bu süzgä ışanıp ta bulmıy ide. Çönki bar cirdä dä çüpleklär, iske yortlar ğına ide. Ämma, kiläçäkkä qarawçılar elitalıqnı sizälär ide. Çönki, min mäsälän täräzämne açam, sanduğaçlar sayrıy. İkençesen açsam, Kreml', andağı Qolşärif mäçete kürenep tora. Tağın ber täräzne açsam, İrek mäydanı, Däwlät Şurası binası, Xörriät häykäle kürenep tora. Yäğni bik zatlı urın. Läkin minem öçen ul major, pejon urın tügel, ä ruxi yaqtan bik möhim urın bulıp toyıla ide. Şuña küräder möğayın, min yäşägän uramda moña qädär zıyalılar nigezdä yäşäde. Läkin alarnı küçerep beterdelär. Monda iske binalar yuq itelä. Qimmätle toraqlar tözelä. Bik bay keşelär genä toraçaq bu cirdä.Tanılğan internet jurnalist Amil Nur buldı.
Qazanda üz tarixında kürenmägän tözeleş bara. Bigräk tä bu üzäktä kürenä. İske yortlar sütelä, yañaları yañğırdan soñ qalıqqan gömbälär kebek arta tora. Şähärneñ tarixi üzäge, Amil Nur äytkänçä, super elitalı cirgä äwerelä. Monda tözelgän yortlar zur fayda kiterä torğan biznes. Aygöl Nurlı däwam itä:
Eşquarlıqnıñ bu törendä eşläwçe firmalar, bina tözep kenä qalmıy, ä anı üzläre proyektlaw da, sata da häm ekspluatatsiäli. Şähär eçendä şähär diärsen. Bu toraq kompleksları: maşina quyar öçen parkovqa yäki garaj, sportzal häm basseyn, kibet häm maturlıq salonnarın üz eçenä ala. Alarnıñ ber kv.metrı 18дән alıp 35 meñ sumğa tora. İke bülmäle fatirnıñ ğomumi mäydanı 80 alıp 100 kv metrga xätle. Biş bülmäle fatir isä 300 kv metr täşkil itä. Mäsälän, Qazan üzägendäge Nekrasov häm Mayakovskiy uramnarı kiseşkän cirdä urnaşqan yorttağı 86 kv metr täşkil itkän 2 bülmäle fatir 1 million 720 meñ sum täşkil itä. Döres, soñğı waqıtta keçkenäräk külämle fatirlar da tözi başladılar. Bu fatirlarnı tözü barışında, öleşläp aqça kertep tä satıp alıp bula. Oçsızraq xaqqa, läkin şulay uq yaña bulğan fatirlarnı Azinodan satıp alıp bula. Läkin bu Qazannıñ üzäge tügel inde. Şulay uq, “iske fatirlar bazarı” digän töşençä dä bar. Yäğni inde keşelär yäşägän fatirnı satıp alu. Läkin, belgeçlär, iske fatir satıp alıp, anı remontlaw, yañasın satıp alğanğa qarağanda qimmätkä töşä dilär
İnde, çığarılışıbız başında äytelgän fikergä yañadan qaytıyq äle. Qazanda fatir, toraq bäyäläre Mäskäwnekennän qalışmıy digän fiker bar digän idek. Çınlıqnı älbättä, bu ölkädä eşläwçelär genä äytä ala. “Tonden” dip atalğan fatirlar belän säwdä itü şirkäte direktorı Lev Gol'brayx söyli:
Qazandağı bäyälärne Mäskäwneke belän çağıştırıp bulmıy. Mäskäwdä toraq küpkä qıybatraq tora. Läkin Qazanda da bäyälär inflyatsiägä qarağanda tizräk üsep bara. Amil Nur isä, 19 ğasırda tözelgän yortınnan küçerergä niätläsälär, elitalı yortta fatir ala alasıñmı digän sorawğa bolay dip cawap birä:
Küçerä qalsalar, tatar jurnalistı, meñ yıl eşläsä dä fatir satıp alalmıy. Çönki bezneñ matbuğat, tel bazarı bik qısan Qazanda fatir satıp alırğa telägännärne menä şundıy xällär kötä. Bu “Tatar bazarı” rubrikası buldı. Anı “Azatlıq” öçen Räfis Cämdixan äzerläde.
