Üzäk Aziäneñ köçle demokratik traditsiäse bar dip äytep bulmıy. Qayber illärdä parlament saylauları ütte , qayberlärendä bulaçaq. Üzbäkstan häm Törkmänstanda andıy saylaular ğinvar ayında buldı. Qırğızstan belän Tacikstanda parlament saylauları fevral ayında bulaçaq. Qazaxstanda saylaular Sintäber ayında buldı. Saylaular ütkärelep torsa da, elekke sovet respublikalarında demokratik täräqqiät bik aqırın bara. Äle dä qayber kandidatlarnı terkävgä qanunsız kirtälär quyıla, oppozitsionerlar ezärleklänä häm qayber oppozitsion partiälär törle sıltaular belän tıyıla. Bolar Üzäk Aziädä demokratiäneñ çäçäk atmauın kürsätä. Läkin, qayber belgeçlärneñ fikerençä, şulay da vazğiätneñ üzgärü ixtimallığı bar. Pragadağı Euro-amerikan oyışması East-West İnstitutınıñ xezmätkäre Vasil Hudak Ukraina häm Görcstanda post-kommunistik rejimnarnı cimergän populär demokratik baş kütärüneñ täsirläre Üzäk Aziädädä dä sizelä digän fikerdä.
Audio
"Ukraina häm Görcstandağı saylaular häm monıñ näticäsendä kilgän üzgäreşlär bu illärdäge oppozitsiä yäisä bäysez köçlär öçen dä qıulandıruçı işarä bulıp tora. Bigeräk tä Qırğızıstanda bäysez, demokratiä yaqlı köçlärneñ quätlänüe sizelä."
Hudaknıñ fikerençä, bu regiondağı aftoritar rejimnar kilüe ixtimal bulğan quqınıçnı añlıylar häm dilbegäne qatıraq tartalar.
Audio
"Bu illärdäge citäkçelärneñ häm xökümät dairälärenneñ borçıluları açıq kürenä , alar vazğiät kotroldän ıçqınır, vaqiğälärneñ täräqqiätenä yünäleş birä almaslar dip xafalanalar. Ukraina häm Görcstan yaxşı misal bulıp tora."
Üzbäkstan prezidentı Karimov häm Qırğızıstan prezidentı Akayev bu xaqta açıqça söylädelär. Karimov parlamentta yasağan çığışında xökümäteneñ Ukrainadağına oxşaş fetnäne buldırmaslıq köçkä iä buluın belderde. Üz nävbätendä Akayev Nezavisemaya Gazetağa birgän ängämäsendä Qırğızıstanda üzenä kürä xätvä revolutsiäsen buldırırğa tırışuçılar vatandaşlar suğışına säbäpçe bula alalar dip belderde. Başqa ber küzätüçe, Janes strategic information centereneñ xezmätkäre Alex Vatanka Ukraina häm Görcstan belän Üzäk Aziä arasında oxşaşlıq az digän fikerdä. Anıñ süzläençä, Üzäk Aziä citäkçeläre Kuçma häm Şevardnadzegä qarağanda xakimiättä nığııraq utıralar. Görcstan belän Ukrainadağı üzgäreşlärdän alda, xakimiät elitasında bülgälänü buldı, ber fraksiä demokratiä dip prezidentqa qarşı çıqtı. Vatankanıñ süzlärençä, Üzäk Aziädä andıy üzgäreş –tarqalış kürenmi.
Audio
"Üzäk Aziä illärendä elitada andıy eşçänlek kürenmi, tarqalış bulmadı."
Elitanıñ tarqalmauınıñ säbäpläre törle. Törle resurslardan meselen neftedön kilgän aqçadan pay alu şularnıñ berse. Annan başqa sivil çämğiätneñ ölgerep citmäve dä Üzäk Aziä illärendä xätvä revolutsiäneñ bulaçağına şik tudıra.
Färit İdelle, Praga.
Audio
"Ukraina häm Görcstandağı saylaular häm monıñ näticäsendä kilgän üzgäreşlär bu illärdäge oppozitsiä yäisä bäysez köçlär öçen dä qıulandıruçı işarä bulıp tora. Bigeräk tä Qırğızıstanda bäysez, demokratiä yaqlı köçlärneñ quätlänüe sizelä."
Hudaknıñ fikerençä, bu regiondağı aftoritar rejimnar kilüe ixtimal bulğan quqınıçnı añlıylar häm dilbegäne qatıraq tartalar.
Audio
"Bu illärdäge citäkçelärneñ häm xökümät dairälärenneñ borçıluları açıq kürenä , alar vazğiät kotroldän ıçqınır, vaqiğälärneñ täräqqiätenä yünäleş birä almaslar dip xafalanalar. Ukraina häm Görcstan yaxşı misal bulıp tora."
Üzbäkstan prezidentı Karimov häm Qırğızıstan prezidentı Akayev bu xaqta açıqça söylädelär. Karimov parlamentta yasağan çığışında xökümäteneñ Ukrainadağına oxşaş fetnäne buldırmaslıq köçkä iä buluın belderde. Üz nävbätendä Akayev Nezavisemaya Gazetağa birgän ängämäsendä Qırğızıstanda üzenä kürä xätvä revolutsiäsen buldırırğa tırışuçılar vatandaşlar suğışına säbäpçe bula alalar dip belderde. Başqa ber küzätüçe, Janes strategic information centereneñ xezmätkäre Alex Vatanka Ukraina häm Görcstan belän Üzäk Aziä arasında oxşaşlıq az digän fikerdä. Anıñ süzläençä, Üzäk Aziä citäkçeläre Kuçma häm Şevardnadzegä qarağanda xakimiättä nığııraq utıralar. Görcstan belän Ukrainadağı üzgäreşlärdän alda, xakimiät elitasında bülgälänü buldı, ber fraksiä demokratiä dip prezidentqa qarşı çıqtı. Vatankanıñ süzlärençä, Üzäk Aziädä andıy üzgäreş –tarqalış kürenmi.
Audio
"Üzäk Aziä illärendä elitada andıy eşçänlek kürenmi, tarqalış bulmadı."
Elitanıñ tarqalmauınıñ säbäpläre törle. Törle resurslardan meselen neftedön kilgän aqçadan pay alu şularnıñ berse. Annan başqa sivil çämğiätneñ ölgerep citmäve dä Üzäk Aziä illärendä xätvä revolutsiäneñ bulaçağına şik tudıra.
Färit İdelle, Praga.