Tatarstan fännär akademiäse awıl-xucalığı ölkäsendä dä unikal' ezlänülär alıp bara. Kileşersez möğayın, normal'nı ğına yäşäp yatqan,normal' keşe bik siräk “bez aşıy torğan rizıq radiatsiä yoqtıramı ikän, anıñ zararı küpme ikän” dip uylanıp utıradır. Şul uq waqıtta, tämäke tartmıy, araqını çaması belän genä “qapqalap” yörgän taza saw irneñ, üpkäsendä yaman şeş çığıp, ber-niçä yılda ülep kitüenä şaq qatabız. Yaman şeş çireneñ zaman çirenä äylänüenä künegep bettek inde. Äye, xörmätle tıñlawçılarıbız, Tatarstanda da radioaktiv zararlanu bar. Mäktäp programmasınnan qoyaştan da radiatsiä kilüen beläbez. Soñğı yıllarda texnogen produktlar- awır metallar, kanserogen matdälär dip tä işetep beläbez. Çernobıyl' atom elektrostansiäse häläkäte xätergä yaxşı uyılıp qaldı. Anıñ radiatsiäse Tatarstan östenä dä kilep citte. Şuña kürä Tatarstan fännär akademiäsendä awıl xucalığında ekologiä problemaları laboratoriäse eşçänlege häm anıñ citäkçese Robert İl'yazov belän tanışqaç bu mäs'älädä, äytkändäy, eçkä cılı kerde. Ul Tatarstanda elekkege sovetlar soyuzınnan qalğan ısullar belän berniqädär küzätü oyıştırılğanın äytä.“ Xäzer respublikanıñ tuğız kümäk xucalığında häm qırıqlap krästiän utarında radioaktiv matdälär belän awıl xucalığı produktsiäse zararlanuınıñ monitoringı alıp barıla”-di.
Robert äfände Tatarstanda tuıp üskän, belem alğan ğalim. Ğömereneñ häm fänni eşçänlegeneñ küp öleşen radioekologiägä bağışlanğan. Un ike yıl Ukrainada häm Belorussiädä Çernobıyl' häläkäte häm anıñ zararınnan arındıru probleması belän şöğellänä. Şul xezmätläre öçen Rusiäneñ “Mujestvo” ordenı belän büläklänä. Uzğan yıl büläkne tapşırğanda Mintimer Şäymiev “ Äle berençe tapqır mondıy ordennı pagonlı keşegä, qotqaruçığa tügel, ä näq menä ğalimgä tapşırırğa turı kilä” dip äytä. Monnan cide yıl elek Tatarstanğa qaytqaç Robert İl'yazov radioekologiä ölkäsendä eşläwen däwam itä. Tuplağan tikşerülärenä, küzätülärenä tayanıp bu ölkädä äydäp baruçı ğalimnär belän bergä unikal' fänni xezmät yaza. Ul “Agrosferada radiatsion häläkätlär häm alarnıñ zararınnan arınu” digän dürt yöz bitle kitap itep küptän tügel genä näşer itelde. Axırda ğalimneñ Rusiä häm Tatarstan fäneneñ xäle turında fikeren ireşteräm. Robert äfände Tatarstan fännär akademiäseneñ uzğan atna azağında Ministrlar Kabinetında xisap totuın, xisapnıñ uñay bäyälänüe turında äytä. Rusiädä dä Tatarstanda da fänneñ häm ğalimnärneñ matdi xäle naçar bulu säbäple yäşlär kilmäwen bilgeläp ütä. Fundamental' fännär üseşenä iğtibar citmäw kimçelegen äytä. Anıñ fikerençä fänni üseştän başqa däwlätneñ kiläçäge yuq. Yunıs Ätnäle.
