Accessibility links

Кайнар хәбәр

Yaña atom däwläte - Tönyaq Koreä üzendä atom bombası buluı xaqında belderä


Üz atom programması tiräsendä ike yıl elek zur ğawğa çıqqannan birle Tönyaq Koreä berençe märtäbä üzendä atom qoralı buluı xaqında belderde. Berük waqıtta ul 6 il qatnaşında Tönyaq Koreäne şul omtılışlarınnan waz kişterü maqsatında alıp barılğan söyläşülärdä dä qatnaşmayaçağım xäbär itte.

Audio, announcer

Tönyaq Koreä televideniäsendäge diktor pänceşämbedä üz ileneñ Atom qoralların cäyeldermäw kileşüennän çığuı häm tışqı höcümnän saqlanu maqsatında atom qoralın citeşterüe xaqındağı räsmi belderüne uqıy. Kommunistik Tönyaq Koreä monı, amerikan prezidentı Bush xakimiateneñ soñğı aralarda üzen dönyadan çitläşterep buarğa çıyınuı häm moña qarşı toru çaraların ezläwe belän añlata. Dönya cämäğätçelege älegä qädär töp iğtibarnı Ğiraqtağı xällärgä häm İrannıñ atom programması tiräsendäge kierenkelekkä yünältep kilde, Tönyaq Koreä şuña kürä könüzäk problemalar rätennän niçekter töşep qalğan ide. Pxenyandağı tışqı eşlär ministrlığınıñ atnakiç yañğırağan belderüe Tönyaq Koreä mäs''äläsen yänä üzäkkä quya - bu ilneñ räsmi töstä üzendä atom qoralı buluın tanuı, häm Yaponiä, Qıtay, Rusiä, Quşma Ştatlar häm Könyaq Koreä dä qatnaşqan altı-yaqlı söyläşülärdän çığuı asılda yaña krizis tuuın añlata. Pänceşämbegä qädär 2003-nçe yılda başlanğan şul söyläşülärdä bu illär Pxenyannı üzendäge şikle atom programmasınnan waz kiçterü tırışlıqların yasap kilde, älegä alarnıñ öç turı uzğan ide. Hamburgtağı Aziä eşläre İnstitutı xezmätkäre Patrick Koellner pänceşämbe kilep tuğan wäzğiatne häm ixtimal täräqqiatne bolay kürä:

Audio, Patrick Koellner

"Tönyaq Koreä üzeneñ söyläşülär östälenä qaytırğa cıyınmawın äytä. Ägär dä bu şulay ikän häm Tönyaq Koreä üzeneñ şul qaraşın ügärtmäsä, altı yaqlı söyläşülär tämam digän süz. Bu şunda uq, xäzer närsä bulaçaq soñ digän soraw uyata. Tönyaq Koreäneñ atom qoralı mäs''äläse Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurasına yullanaçaqmı? Biredä isä zur soraw bulıp Qıtaynıñ bu ğämälgä veto salu-salmawı tora. Ägär dä ul moña qarşı çıqmasa da, şunnan soñ kön tärtibenä menäçäk iqtisadi çikläwlärne dä yaqlayaçaqmı? Tönyaq Koreä belderüe Quşma Ştatlarnı ğına tügel, Qıtaynı da yañaqlaw bulıp tora, şuña kürä Qıtay monıñ belän xäzer ni eşlär, bu da zur soraw" di Aziä belgeçe Patrick Koellner. Kommunistik Pxenyan söyläşülärdän waz kiçep üzen atom qorallı däwlät dip nik menä xäzer iğlan itte, bu haman da anıq mäğlüm tügel. Monı añlata alğan ber ixtimal şul - Tönyaq Koreä üzendäge atom materialların çitkä satu eşendä totıla ala. Bıltır Liviä kötmägändä üzendä atom programması buluı häm añardan waz kiçüe xaqında belderep, Quşma Ştatlarğa üzendäge urannı tapşırğaç, Washington anıñ Pakstannan kilüe xaqında beldergän ide. Läkin bu atnada "New York Times" basması, Xalıqara atom energiäse idaräse ütkärgän tikşerülär bu urannıñ çınbarlıqta Tönyaq Koreädän kilüen kürsätä dip yazıp çıqtı. Älegä bar iğtibarın İrannıñ atom programmasın tuqtatuğa birgän Washington, däwlät sekretare Rice yözendä, üzendä atom qoralı buluın iğlan itep Tönyaq Koreä dönyadan çitläşüen tağın da tiränäytä genä dip belderde. Anıñ süzlärenä qarağanda, Quşma Ştatlar Pxenyannıñ berniçä atom bombası eşli alu mömkinlegenä iä buluın inde berniçä yıl elek belä ide.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG