Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tөrkiädän Atnalıq Küzätü


Bu atnada Tөrkiäneñ kөntärtibenä şok täsire yasağan berniçä waqiğä buldı. İke yıldan artıq xakimiättä torğan AK partiä xөkümätennän berençe märtäbä ber ministr üz teläge belän postınnan çigende. Cөmhuriät tarixında berençe märtäbä elekke premier xөkemgä tartıla başladı.

Bu atnada Mädäniät ministrı Erkan Mumcu premier-ministr häm ğomumän xөkümätneñ eşçänlege belän kileşä almaw säbäple urnınnan çigenüen häm berük waqıtta AK partiädän dä çığuın belderde. Erkan Mumcu belän Erdoğannıñ araları ber mөddättän birle salqın ide. Mumcu xөkümätneñ başta türban-baş yawlığı, annarı Kipr säyäsäten tänqitlägän häm qayber kritik qanun proyektlarına qul quymağan өçen Erdoğan anı wazıyfadan çitlätäçäk digändä, ul üze kabinettan ayrılıp diqqät üzägenä mende.

Mäğlüm, Tөrkiädä bar xakimiät, Rusiädä kebek, prezident qulında tügel. Şul säbäple xөkümät başlığı alğı planğa çığa. Parlament isä qanun çığarğanda, yaki qanunnarğa üzgäreşlär kertkändä kiräk. Bügengä qädär, yäğni ike yıldan artıq, AK partiä xökümättä dä, parlamentta da eşlärne üze telägençä alıp bara ide. Dimäk, här deputat kөräşkän yaki xıyalınğan ministr postınnan waz kiçü өçen citdi säbäplär bulırğa tieş. Soñğı atnalarda bigräk tä energiä sektorında çıqqan korrupsiä ğäyepläwläreneñ monıñ belän ni xätle bäyläneşe bardır, bilgele tügel.

Erkan Mumcu 1999 yılda tөzelgän 57nçe Anawatan partiäse xөkümätendä Turizm ministrı itep bilgelände. May 2002’de 58nçe koalitsion xөkümät partnerı Anawatan Partiäseneñ tөzelüwenä 20 yıl tulu uñayı belän ütkärelgän cıyılışta partiä citäkçese Mesut Yılmaznı tänqit itkäç, partiäneñ general sekretar urınbasarı postınnan çitlätelde. Noyäber 2002 saylawlarında isä qayber iptäşläre belän AK partiä saflarına küçte. Şunıñ häm partiäneñ dinçe küreneşen yomşartu өçen bulsa kiräk añarğa xөkümättä Mädäniät ministrı postı birdelär. Mumcunıñ postınnan häm AK partiädän ayrılıuwına gazeta belän televiziälärneñ komentatorları bik zur ähämmiät birdelär. "Milliyet" gazetasınnan ataqlı komentatorı Yavuz Donat bolay dip yazdı:

Erkan Mumcunıñ belderüwendä iñ mөhime – "AK partiädä qunaq kebek idek" digän cөmlä. AK partiägä qarasaq anıñ kebek 70 tiräsendä qunaq bar. Erdoğan xөkümättä reviziä yasarğa täli. Läkin ber ministrnı almaştıru 30-40 deputatnı tınıçsızlandıra ikän, ul çaqta monı eşläw dä ciñel tügel. Erkan Mumcu taralıp betü aldında torğan Anawatan partiäse başına uzıp, AK partiädän dä berniçä keşene artınnan iärtep, parlamentağı bäysez deputatlarnı da quşıp Millät Mäclesendä Anwatannı gruppası bulğan ber partiägä üsterä alır.

"Hürriyet" gazetasına birgän intervyüsendä dä “üz missiemne liderlıq missiese kebek küräm. Säyäsät maydanındağı bernindi modelnı üzemä ürnäk almıym. Hiç eşlämägänne eşlärgä omtılam” dip äytte. "Sabah" gazetasınnan komentator Ömer Lütfi Mert “Mumcunıñ postınnan ayrıluwına, AK partigä qarşı buluçılar, partiä eçendäge citdi çatnaw, AK partiägä yaqın buluçılar isä waq ber waqiğä digän bäyä birälär” dip yaza. Kiläse kөnnär Mumcunıñ säyäsi kөçe bulu-bulmawın kürsäter.

Bu atnada Tөrkiäneñ tarixında berençe märtäbä elekke premier-ministr Yuğarı Mäxkämädä xөkemgä tartıla başlandı. Elekke Premier Mesut Yılmaz Türkbank isemle bankanı satu eşendä korrupsiedä ğäyeplänä. Yuğarı Mäxkämä aldında soraw aluda yasağan çığışında, “Türkbank 1990 yılda ike märtäbä satışqa çığarıldı, läkin däwlät eçenä ütep kergän bandalar säbäple satu ğämälgä aşmadı. Şunnan soñ bankanıñ 85% payı däwlät qaramağına küçte“ dip belderde. Üzäk Bank şuşı paylarnıñ qimmäten 250 million dollar dip bäyälägännän soñ bu paylarnı 600 million dollarğa Korkmaz Yiğit satıp ala. Şuşı satış waqtında politsiä premier Mesut Yılmazğa ber banda citäkçeseneñ paylarıñ Kormaz Yigitkä satıluwın täemin itü өçen tөrle şäxeslärgä basım yasawı turında informatsiä birä. Mesut Yılmaz şuşı mäğlümätkä qaramastan berär finans krizisı çıqmasın, dip şuşı satu eşen täsdiqli. Şuşı säyäsät өçen Yılmaz ğäyeple dip tabılırmı? Mäxkämäneñ näticäsen kөtäse qala.

Bu atnada Energiä ministrı Hilmi Güler energiä belän bäyle 30lap eşneñ mäxkämägä tapşırılaçağın belderde. Bu eşlärdä dä korrrupsiä bar dip şiklänelä.

İran’dağı Buşehr tiräsendäge şartlaw, dөnyada da, Tөrkiädä dä AQŞ xөcümgä küçteme digän citdi qurqu tudırdı. Tөrek birjasında aksielärneñ bäyäse tөşte.

Äxtäm İbrahim, İstanbul
XS
SM
MD
LG