Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqta milli mäcles saylandı, yaña xökümät tiräsendä bäxäslär başlana


Pänceşämbedä ilğan itelgän räsmi näticälärgä kürä, şiği firqälärne berläştergän Berdäm Ğiraq İttifağı Milli Mäclestä küpçelekkä ireşkän. Şiğilär mäclestäge 275 urınnıñ 140ın alsa da, bu küpçelek premier-ministrnı saylaw kebek möhim mäsälälärne xäl itü öçen citärlek tügel. Belgeçlär fikerençä, Ğiraqnıñ yaña xökümäten tözü tiräsendä bäxäslär atnalarğa suzılırğa mömkin.

Atnakiç könne Bağdadta Ğiraqnıñ saylaw komissiäse wäkile Hämdiä äl-Xösäyni 30 ğinwarda ütkän saylawlarnıñ soñğı räsmi näticälären iğlan itte:

Audio (Hämdiä äl-Xösäyni)

"Berençe urında Berdäm Ğiraq İttifağı – 140 urın. İkençe urında Kördstan Berläşmäse – 75 urın. Öçençe urında waqıtlı premier Ayad Ällawi isemlege – 40 urın. Dürtençe urında waqıtlı prezident Yawar äl-Ğazi isemlege – 5 urın. Bişençe urında Törkmännär isemlege – 3 urın."

Şulay itep, Ğiraqnıñ Milli mäclese tözelde. Anıñ alında torğan berençe möhim mäsälä - premier-ministrnı saylaw, prezident häm ike vitse-prezidentnı raslaw bulaçaq. Älbättä, ciñüçelär bu urınnarğa üz keşelären ütkärergä tırışaçaq. Tik monıñ öçen tawışlarnıñ öçtän-ikesen cıyarğa kiräk, yağni 182 tawış. Dimäk, 140 tawışı bulğan şiğilär, bu sanğa ireşü öçen 75 tawışı bulğan kördlär belän berläşergä mäcbür bulaçaq. Kördlär berläşügä qarşı tügel, ämmä monıñ öçen berniçä citdi taläp quya. Londondağı iqtisad mäktäbe belgeçe Yahya Säyet:

Audio (Yahya Säyet)

"Kördlär berläşü şartı itep üz taläplären quydı. Berençedän, prezident körd bulırğa tieş. İkençedän, kördlärneñ xoquqları häm teläkläre, şul isäptän Kirkuk mäsäläse tanılırğa tieş. Öçençedän, Ğiraq dindar İslam däwlätenä äylänmäskä tieş."

Säyet süzlärençä, monnan tış kördlär Ğiraqnıñ waqıtlı konstitutsiäsendäge, körd töbäklärenä, konstitutsiä mäsälälären xäl itkändä veto salu xoquqı birgän matdälärne saqlap qalırğa tırışa.

Älbättä, qorı sannarnı iskä alsañ, şiğilär öçençe urınğa çıqqan premier Ällawi törkeme belän berläşep qarıy ala. Tik, Ällawinıñ premier bularaq qayber adımnarın iskä alsañ, mondıy berläşü ikele. Saddamnıñ Baath partiäseneñ elekke äğzaların kire eşkä alu, Baath täğlimätlärennän arınu eşeneñ aqrın baruı – şiğilärdä Ällawi säyäsätenä rizasızlıq tudırdı.

Premier-ministr urınına töp däğwaçı dip sanalğan, ike töp şiği firqäneñ berse, Däwa partiäse wäkile İbrahim äl-Cafari, comğa kön Washington Post gäzitenä birgän äñgämäsendä, Saddamnıñ elekke tarafdarlarına qarata qatıraq toraçağın, ä menä kördlärneñ, Calal Talabaninı prezident itü telägenä qarşı bulmawın äytte.

Töp mäsälä xäzer sönnilär belän bäyle. Alarnıñ kübese amerikan okupatsiäsenä protest yözennän, saylawlarğa kilmäde. Näticädä, xalıq sanı belän ikençe iñ ere törkem bulğan sönnilär, Milli mäclestä tieşle urın ala almadı.

Üzeneñ äñgämäsendä äl-Cafari yaña xökümätkä sönnilär dä keräçäk dide, läkin isemnärne äytmäde. Anıñ süzlärenä qarağanda, şiğilärneñ ikençe ere firqäse bulğan, İslam inqilabınıñ yuğarı şurası, sönnilärneñ däräcäle törkeme, İslam möğällimnäre berläşmäse belän söyläşülär alıp bara. Belgeçlär fikerençä, sönnilär belän kileşügä ireşkän oçraqta, şiğilär monı kördlärneñ qayber taläplären kire qağu öçen faydalana ala. Äytik, Kirkuk mäsäläsendä. Küp millätle bu qalanı kördlär üzläreneñ başqalası dip sanıy.

Şulay itep, Ğiraqta saylawlar ütte, Milli mäcles tözelde. Xäzer yaña xökümät tözü tiräsendä bäxäslär başlana. Belgeçlär fikerençä, bu bäxäslär atnalarğa suzılırğa mömkin.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG