Cämäğät palatası digän yaña oyışma tözü kiräklege turında Rusiä prezidentı Vladimir Putin uzğan yılnıñ sintäberendä, Beslan faciğäsennän yasağan istälekle çığışında äytkän ide. Töbäk citäkçelären saylawnı häm dä Duma saylawlarında ber mandatlı okruglarnı beterü belän berrättän. Çärşämbedä Duma şuşı palata turındağı qanunnı küpçelek tawış belän rasladı. Rusiä räsmiläre, bu oyışma demokratiäneñ üsüenä kiteräçäk dip sanıy. Qanun qabul itelgännän soñ Duma räise Boris Grızlov bolay dide:
Audio (Boris Grızlov)
"Bez ildä watandaşlar cämğiäten üsterü öçen östämä mömkinlek tudırabız. Bu tulısınça cämäğät oıyıması, kiñ xoquqlar ala: qanun ölgelären tikşerüdä, başqarma xakimiätne kontrol itüdä. Rusiä watandaşları monı xuplap qarşı alırğa tieş."
Ämmä Rusiäneñ küp kenä cämäğät oyışmaları, şul isäptän, bu qanunğa qarşı tawış birgän bäysez deputatlar, yaña palata tözelügä salqın mänäsäbät belderde. Qanunğa kürä bu palatada barlığı 126 äğza bulaçaq. Şularnıñ öçtän-beren, yağni 42sen Putin üze täqdim itäçäk. Kreml süzlärençä, ul säyäsätçelär, eşquarlar tügel, ä tanılğan, ixtiramlı şäxeslär bulaçaq. İkençe öçtän-beren cämäğät oyışmaları täqdim itäçäk. Şunnan soñ şuşı ike törkem bergäläp qalğan 42 äzğanı saylayaçaq.
Dumadağı bäysez deputat Oksana Dmitrieva Kremlgä yaqın torğan keşelärdän toraçaq bu oyımanıñ kiräklegenä şik belderä:
Audio (Oksana Dmitrieva)
"Bu küz buyaw, küräseñ cämäğät fikeren çitkä yünältü öçen kiräkter. Çın säyäsätçelärne, bigräk tä oppozitsiädä torğannarın, başqa şäxeslär belän alıştıru. İxtimal alar mädäniät, sänğät, fän ölkäsendä layıqlı keşelärder, tik säyäsätçe tügel, alar xökümätneñ, prezidentnıñ xatalı ğämällärenä qarşı tora almayaçaq."
Mäskäwdäge keşe xoquqların yaqlawçı Helsinki törkeme başlığı Ludmila Alekseeva süzlärençä, bu älege dä bayağı, Kremlneñ xakimiät bağanasın torğızu ğälämäte. Oşbu bağana tiräsenä inde bar närsä tezelep bette diärlek, xäzer şul cämğiätne genä teräp quyası ğına qaldı:
Audio (Ludmila Alekseeva)
"Cämğiätne dä vertikalgä tezergä kiräk digän ber xasta fiker bar. Läkin bu axmaq fiker. Çönki cämğiät vertikalgä tezelü belän camğiät buludan tuqtap xakimiätneñ ber mesken quşımtasına äylänäçäk häm cimereläçäk."
Tağın ber tanılğan oyışma, Xäbärdarlıq Yaqlaw Fondı başlığı Aleksei Simonov süzlärençä, qaznadan aqça, xökümättän bina alaçaq bu palata berniçek tä bäysez bula almıy, bu çirattağı ber Potemkin awılı bulaçaq:
Audio (Aleksei Simonov)
"Bu oyışmanıñ mäğnäsen kürmim. Älege däwlät oyışmasına zur aqçalar, zur binalar bülenä. Añlawımça monıñ öçen ber muzeynı buşatmaqçılar. Häm bolar barısı da laf oru öçen. Kemgä kiräk soñ bu?"
Yaña Cämäğät Palatası üzeneñ eşen Yülneñ 1endä başlap cibäräçäk. Yıl axırına anıñ bar äğzaları bilgele bulır dip kötelä. Äytkändäy, berniçä tanılğan şäxes bu palatağa kerüdän inde baş tarttı. Alar arasında Ludmila Alekseeva, Keşe xoquqları öçen xäräkät citäkçese Lev Ponamarev, Novaya Gazetadan Anna Politkovskaya, 2008 komitetı äğzası Garri Kasparov.
-Ali Gilmi
Audio (Boris Grızlov)
"Bez ildä watandaşlar cämğiäten üsterü öçen östämä mömkinlek tudırabız. Bu tulısınça cämäğät oıyıması, kiñ xoquqlar ala: qanun ölgelären tikşerüdä, başqarma xakimiätne kontrol itüdä. Rusiä watandaşları monı xuplap qarşı alırğa tieş."
Ämmä Rusiäneñ küp kenä cämäğät oyışmaları, şul isäptän, bu qanunğa qarşı tawış birgän bäysez deputatlar, yaña palata tözelügä salqın mänäsäbät belderde. Qanunğa kürä bu palatada barlığı 126 äğza bulaçaq. Şularnıñ öçtän-beren, yağni 42sen Putin üze täqdim itäçäk. Kreml süzlärençä, ul säyäsätçelär, eşquarlar tügel, ä tanılğan, ixtiramlı şäxeslär bulaçaq. İkençe öçtän-beren cämäğät oyışmaları täqdim itäçäk. Şunnan soñ şuşı ike törkem bergäläp qalğan 42 äzğanı saylayaçaq.
Dumadağı bäysez deputat Oksana Dmitrieva Kremlgä yaqın torğan keşelärdän toraçaq bu oyımanıñ kiräklegenä şik belderä:
Audio (Oksana Dmitrieva)
"Bu küz buyaw, küräseñ cämäğät fikeren çitkä yünältü öçen kiräkter. Çın säyäsätçelärne, bigräk tä oppozitsiädä torğannarın, başqa şäxeslär belän alıştıru. İxtimal alar mädäniät, sänğät, fän ölkäsendä layıqlı keşelärder, tik säyäsätçe tügel, alar xökümätneñ, prezidentnıñ xatalı ğämällärenä qarşı tora almayaçaq."
Mäskäwdäge keşe xoquqların yaqlawçı Helsinki törkeme başlığı Ludmila Alekseeva süzlärençä, bu älege dä bayağı, Kremlneñ xakimiät bağanasın torğızu ğälämäte. Oşbu bağana tiräsenä inde bar närsä tezelep bette diärlek, xäzer şul cämğiätne genä teräp quyası ğına qaldı:
Audio (Ludmila Alekseeva)
"Cämğiätne dä vertikalgä tezergä kiräk digän ber xasta fiker bar. Läkin bu axmaq fiker. Çönki cämğiät vertikalgä tezelü belän camğiät buludan tuqtap xakimiätneñ ber mesken quşımtasına äylänäçäk häm cimereläçäk."
Tağın ber tanılğan oyışma, Xäbärdarlıq Yaqlaw Fondı başlığı Aleksei Simonov süzlärençä, qaznadan aqça, xökümättän bina alaçaq bu palata berniçek tä bäysez bula almıy, bu çirattağı ber Potemkin awılı bulaçaq:
Audio (Aleksei Simonov)
"Bu oyışmanıñ mäğnäsen kürmim. Älege däwlät oyışmasına zur aqçalar, zur binalar bülenä. Añlawımça monıñ öçen ber muzeynı buşatmaqçılar. Häm bolar barısı da laf oru öçen. Kemgä kiräk soñ bu?"
Yaña Cämäğät Palatası üzeneñ eşen Yülneñ 1endä başlap cibäräçäk. Yıl axırına anıñ bar äğzaları bilgele bulır dip kötelä. Äytkändäy, berniçä tanılğan şäxes bu palatağa kerüdän inde baş tarttı. Alar arasında Ludmila Alekseeva, Keşe xoquqları öçen xäräkät citäkçese Lev Ponamarev, Novaya Gazetadan Anna Politkovskaya, 2008 komitetı äğzası Garri Kasparov.
-Ali Gilmi