Gruziädäge "ğölçäçäk" häm Ukrainadağı "äflisün inqilaplarınnan" ayırmalı bularaq Qırğızstannıñ "lälä inqilabına" çit illär älegä bik saqçıl mönäsäbät belderä. Gruziä prezidentı Mixail Saakaşvili moña yaxşı misal. Ukrainadağı kütäreleş waqıtında ul oppozitsiägä yalqınlı teläktäşlek beldergän bulsa, Qırğızstan oçrağında urtalıqnı sayladı. Saakaşvili Qırğız xökümäten tänqitläwdän totılıp qaldı, şuşı atnada prezident Akaev isemenä xat yazıp oppozitsiä belän söyläşülärdä aradaşçılığın täqdim itte.
Rusiägä kilgändä, Mäskäw Gruziädä xakimiät alışınğanda yärdäm kürsätte. Ä menä Ukraina waqiğalarında räsmi Mäskäw Yanukoviç yağın alıp telen peşerde bulsa kiräk. Xäzer Qırğızstanda tınıçlıq saqlaw öndäwläre belän çiklänä. Döres, Rusiäneñ Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışmasındağı wäkile Aleksei Borodavkin oyışmanıñ Qırğız saylawlarına birgän bäyäsen, kierenkelekne arttıra dip, täniqtläp çıqtı. Tışqı eşlär ministrı Sergei Lavrov şundıy uq täniqt süzlären Yevropa Berlegeneñ tışqı säyäsät räsmie Havier Solana isemenä äytte. Läkin älegä Mäskäw şunnan arı kitmi.
Rusiä matbuğatı yazuınça, Askar Akaev küptän tügel Mäskäwdä bulıp prezident Putin belän oçraşmağan. Bu da üzenä kürä Kremlneñ qatışırğa telämäw bilgese. Dumanıñ BDB illäre komitetı äğzası Konstantin Zatulin süzlärençä, Rusiä çittä torırğa, yärdäm itkän oçraqta da ike yaqnı tigez kürergä tieş:
Audio (Konstantin Zatulin)
"Minemçä Rusiä turıdan-turı qatışudan totılıp qalırğa, söyläşülär başlawda yärdäm itü yulların ezlärgä, kiräk häm mömkin bulsa, aradaşçı wazifasın başqarırğa tieş."
Şulay da, Zatulin süzlärençä, çualışlar Bişkäkkä barıp citsä, Mäskäw äwzemräk çaralar kürergä mömkin.
Quşma Ştatlarğa kilgändä, alar da älegä mäsäläne söyläşülär östälendä xäl itü kiräklegenä basım yasıy.
Başqa illärneñ Qırğızstandağı xällärgä şulay saqçıl mönäsäbät kürsätüenä berniçä säbäp bar. Gruziä belän Ukrainadan ayırmalı bularaq, qarşı torğan taraflarnıñ ikese dä inde köç qullanu ixtimalın äytep quydı. Oppozitsiä saflarında berdäm citäkçelek bulmaw da kierenkelekne arttıra. Nixayät, çualışlarnıñ millät-ara qarşılıq tösmeren alu qurqınıçı bar. Könyaq Qırğızstanda millionnan artıq üzbäk yäşi. 1990 yılda Oşta qırğızlar belän üzbäklär arasındağı bäreleşlär xätiräse äle suınmağan. Qırğızstannıñ kürşelärennän, näq menä Üzbäkstan berençe bulıp üzeneñ çiklären yabıp quydı. Räsmi Taşkent, Astana häm dä Düşänbe taraflarnı köç qullanmasqa, säyläşergä çaqırdı. Tacıqstan tışqı eşlär ministrı İgor Sattorov:
Audio (İgor Sattorov)
"Bu waqiğalarğa bitaraf qala almıybız. Watandaşlar suğışı afäten kiçergän Tacıqstan mondıy mäsälälärne tınıç itep, söyläşülär aşa, qanun nigezendä xäl itergä çaqıra. Bernindi säyäsi maqsatlar da köç qullanunı aqlıy almıy. Monıñ bar töbäkkä tiskäre yoğıntısı bulırğa mömkin."
Tacıqstannıñ Sotsial-demokratlar partiäse räise urınbasarı Şokir Hakimov süzlärençä, Qırğızstandağı xällär Üzäk Aziäneñ başqa illärendä oppozitsiä xäräkätlären qabındırırğa mömkin:
Audio (Şokir Hakimov)
"Qırğızstanda demokratiläşterü awırlıqları Tacıqstanda da, bar töbäktä dä ber ük. Şuña kürä monıñ yoğıntısı bulaçaq."
Süz uñayınnan, Qazaxstannıñ xäkümät-taraflı deputatları bulaçaq saylawlar aldınnan ildäge bar säyäsi demonstratsiälärne tıyarğa çaqırdı.
-Ali Gilmi
Rusiägä kilgändä, Mäskäw Gruziädä xakimiät alışınğanda yärdäm kürsätte. Ä menä Ukraina waqiğalarında räsmi Mäskäw Yanukoviç yağın alıp telen peşerde bulsa kiräk. Xäzer Qırğızstanda tınıçlıq saqlaw öndäwläre belän çiklänä. Döres, Rusiäneñ Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışmasındağı wäkile Aleksei Borodavkin oyışmanıñ Qırğız saylawlarına birgän bäyäsen, kierenkelekne arttıra dip, täniqtläp çıqtı. Tışqı eşlär ministrı Sergei Lavrov şundıy uq täniqt süzlären Yevropa Berlegeneñ tışqı säyäsät räsmie Havier Solana isemenä äytte. Läkin älegä Mäskäw şunnan arı kitmi.
Rusiä matbuğatı yazuınça, Askar Akaev küptän tügel Mäskäwdä bulıp prezident Putin belän oçraşmağan. Bu da üzenä kürä Kremlneñ qatışırğa telämäw bilgese. Dumanıñ BDB illäre komitetı äğzası Konstantin Zatulin süzlärençä, Rusiä çittä torırğa, yärdäm itkän oçraqta da ike yaqnı tigez kürergä tieş:
Audio (Konstantin Zatulin)
"Minemçä Rusiä turıdan-turı qatışudan totılıp qalırğa, söyläşülär başlawda yärdäm itü yulların ezlärgä, kiräk häm mömkin bulsa, aradaşçı wazifasın başqarırğa tieş."
Şulay da, Zatulin süzlärençä, çualışlar Bişkäkkä barıp citsä, Mäskäw äwzemräk çaralar kürergä mömkin.
Quşma Ştatlarğa kilgändä, alar da älegä mäsäläne söyläşülär östälendä xäl itü kiräklegenä basım yasıy.
Başqa illärneñ Qırğızstandağı xällärgä şulay saqçıl mönäsäbät kürsätüenä berniçä säbäp bar. Gruziä belän Ukrainadan ayırmalı bularaq, qarşı torğan taraflarnıñ ikese dä inde köç qullanu ixtimalın äytep quydı. Oppozitsiä saflarında berdäm citäkçelek bulmaw da kierenkelekne arttıra. Nixayät, çualışlarnıñ millät-ara qarşılıq tösmeren alu qurqınıçı bar. Könyaq Qırğızstanda millionnan artıq üzbäk yäşi. 1990 yılda Oşta qırğızlar belän üzbäklär arasındağı bäreleşlär xätiräse äle suınmağan. Qırğızstannıñ kürşelärennän, näq menä Üzbäkstan berençe bulıp üzeneñ çiklären yabıp quydı. Räsmi Taşkent, Astana häm dä Düşänbe taraflarnı köç qullanmasqa, säyläşergä çaqırdı. Tacıqstan tışqı eşlär ministrı İgor Sattorov:
Audio (İgor Sattorov)
"Bu waqiğalarğa bitaraf qala almıybız. Watandaşlar suğışı afäten kiçergän Tacıqstan mondıy mäsälälärne tınıç itep, söyläşülär aşa, qanun nigezendä xäl itergä çaqıra. Bernindi säyäsi maqsatlar da köç qullanunı aqlıy almıy. Monıñ bar töbäkkä tiskäre yoğıntısı bulırğa mömkin."
Tacıqstannıñ Sotsial-demokratlar partiäse räise urınbasarı Şokir Hakimov süzlärençä, Qırğızstandağı xällär Üzäk Aziäneñ başqa illärendä oppozitsiä xäräkätlären qabındırırğa mömkin:
Audio (Şokir Hakimov)
"Qırğızstanda demokratiläşterü awırlıqları Tacıqstanda da, bar töbäktä dä ber ük. Şuña kürä monıñ yoğıntısı bulaçaq."
Süz uñayınnan, Qazaxstannıñ xäkümät-taraflı deputatları bulaçaq saylawlar aldınnan ildäge bar säyäsi demonstratsiälärne tıyarğa çaqırdı.
-Ali Gilmi