Russiä prezidentı Vladimer Putinneñ Germaniägä säfäreneñ maqsäte Russiäne çit il investorları öçen tabışlı häm imin urın dip kürsätü bulıp tora. Ber ük vaqtta ul Mäskävneñ ere eşquarlarnıñ mileken kontrolenä alu tırışlığına xalıqara borçılu artqan ber vaqıtta kansler Şröder belän şäxsi mönäsäbätlären dä nığıtırğa teli. Alar bergäläp Yäkşämbe könne Hannovardağı kürgäzmäne açtılar häm elegeräk oçqıç maydanında Şröder German-Russiä mönäsäbätlären nığıtırğa çaqırdı häm bu böten Yevropağa yardäm itäçäk dip belderde.
Audio
"Politik häm ekonomik ölkädä Russiä-german xezmättäşlege ütä yaxşı. Üseş ike märtäbäg küberäk. Bez monı tağı da üsterergä tırışabız häm Germaniä belän Russiä arasındağı mönäsäbätlär strategik partnerlıqqa nigezlängän häm bu büten Yevropağa qarıy. Bu uñışlı bulıp çığaçaq."
Läkin, Könbatışta här kem bu fikerne urtaqlaşmıy. Deutsche Banknıñ ekonomik belgeçe Moritz Şulariknıñ fikerençä, Russiägä kapial salu mäsäläsendä Könbatış keşeläre arasında qaraş tiskäregä äylänä. Putin monı üzgärtergä teli.
Audio
"Russiädä ğinvar häm fevral aylarında nefte bäyäseneñ yuğarı buluına qamastan ekonomik üseş aqrınaydı häm bu Kremldä borçılu tudırdı. Üseşneş aqırın buluına investitsiäneñ az buluı säbäpçe. Kreml investitsiä klimitına zian kilgän buluı añladı häm kilgän ziannı beterergä tırışa."
Şulariknıñ fikerençä, zian xökümätneñ Russiädäge ere käsepçelekkä qarata qatı qul säyäsäte säbäple kilgän. Moña misal bulıp Yukosnıñ elekke xucası Xodorkoyskiy östennän axırı yaqınlaşa barğan xökem protsesı tora. Xodorkovskiy häm anıñ käsep partnetı Platon Lebedev , aldauda , dävlät milken urlauda, salım tülämävdä ğäyeple tabılğan xäldä, 10-ar yılğa qädäre törmä cazasına xökem itelä belälär. Russiädä dä , çit illärdä dä küplär Kreml anı oppozitsiädäge politik partiälärne finansiälägäne öçen cazalandıra digän qaraşta. Xodorkovskiy üze bügen Mäskävdäge Meşanskiy mäxkämäsendä söylägän soñğı süzendä bolarnı äytte.
Audio
"Yukos skandalınıñ kemnär tarafınnan , niçek häm ni öçen kütärelgän buluın böten il belä. Bu eş Russiäneñ iñ uñışlı häm iñ tabışlı nefte şirkäten qulğa eläkterü maqäste belän qayber täsirle keşelär tarafınan quzğatıldı. Mine törmägä şirkätneñ talanuına qomaçaulamıyım dip yabıp quydı1ar. Minem ezärlkelänüemne oyıştırğan keşelär xakimiätlärne dä, cämağätçelekne dä , minem politik ambitsiälärem digän närsä belän qurqıtırğa tırıştılar."
Yukosnıñ töp aksionerı Leonid Nevzlin , Russiä prezidentı Putinneñ täsire säbäple, şirkät yaqın kiläçäktä bölgenlekkä töşäçäk dip belderde. Nevzlin German atnalığı Fokusqa birgän ängämäsendä qanunsızlıqnıñ külämen häm Putinneñ moña çaqlı sarıf itkän ğayräten küz aldında totqanda Yukos de fakto çäyen bankrotlıqqa töşäçäk dip belderde. Deutsche Banknıñ belgeçe Şulariknıñ süzlärençä, Russiä xökümäte investorlarnñ ışanıçın yañadan qazanu öçen xakimiätlärneñ üzgan möddät öçen salım taläp itüen qıyınlaştırğan çaralar kürmäkçe. Putin dä Hannovorda yasağan çığışında xökümäteneñ Russiädä eşquarlıqnı ciñeläytergä teläve turında söyläde.
Audio
"Russiä xosusiläşterüdän kire borılırğa teli digän raslauylar nigezsez. Kiresençä, bez xucalıq mönäsäbätlären totrıqlandıru häm milekne yañaça taratu mömkinlegenä yul quymas öçen xosusiläşterü ölkäsendäge ğämällär öçen ezärleklänüneñ möddäten 10 yıldan öç yılğa kimetüne küzdä totabız."
Şröder Putinneñ Russiäse turında därtlänep söyli. German Bertelsmann Fondı belgeçe Peter Zervakis Berlin urtaq mänfäğätlär öçen Russiäne Könbatışqa bäyläv maqsäte belän citeşsezleklärgä küz yomırğa äzer tora digän fikerdä
Audio
"Russiäneñ täqdimnäre Könbatış ısulı liberal konstitutsion dävlätneñ garantiäse tügel . Bu xaqta şik bula almıy. Läkin, bu nindi yulnı saylaudan bäyle. Yä Russiägä boykot iğlan itü yäisä amerikannar kebek xoquq dävläte buldırsın öçen Mäskävgä qatı möräcäğät itü yulın saylıysın, yaki tınıç diplomatiä häm anı bäyläv yulın saylıysıñ."
Zervakisnıñ süzlärençä, Şröder xökümäte ikençe yuln sayladı, Ul Russiä belän ikeyaqlı häm Yevropa Berlege belän Russiä arasındaı küpyaqlı elemtälär yulı belän demokratik qimmätlärneñ urnaşuına ireşmäkçe.
Färit İdelle, Praga.
Audio
"Politik häm ekonomik ölkädä Russiä-german xezmättäşlege ütä yaxşı. Üseş ike märtäbäg küberäk. Bez monı tağı da üsterergä tırışabız häm Germaniä belän Russiä arasındağı mönäsäbätlär strategik partnerlıqqa nigezlängän häm bu büten Yevropağa qarıy. Bu uñışlı bulıp çığaçaq."
Läkin, Könbatışta här kem bu fikerne urtaqlaşmıy. Deutsche Banknıñ ekonomik belgeçe Moritz Şulariknıñ fikerençä, Russiägä kapial salu mäsäläsendä Könbatış keşeläre arasında qaraş tiskäregä äylänä. Putin monı üzgärtergä teli.
Audio
"Russiädä ğinvar häm fevral aylarında nefte bäyäseneñ yuğarı buluına qamastan ekonomik üseş aqrınaydı häm bu Kremldä borçılu tudırdı. Üseşneş aqırın buluına investitsiäneñ az buluı säbäpçe. Kreml investitsiä klimitına zian kilgän buluı añladı häm kilgän ziannı beterergä tırışa."
Şulariknıñ fikerençä, zian xökümätneñ Russiädäge ere käsepçelekkä qarata qatı qul säyäsäte säbäple kilgän. Moña misal bulıp Yukosnıñ elekke xucası Xodorkoyskiy östennän axırı yaqınlaşa barğan xökem protsesı tora. Xodorkovskiy häm anıñ käsep partnetı Platon Lebedev , aldauda , dävlät milken urlauda, salım tülämävdä ğäyeple tabılğan xäldä, 10-ar yılğa qädäre törmä cazasına xökem itelä belälär. Russiädä dä , çit illärdä dä küplär Kreml anı oppozitsiädäge politik partiälärne finansiälägäne öçen cazalandıra digän qaraşta. Xodorkovskiy üze bügen Mäskävdäge Meşanskiy mäxkämäsendä söylägän soñğı süzendä bolarnı äytte.
Audio
"Yukos skandalınıñ kemnär tarafınnan , niçek häm ni öçen kütärelgän buluın böten il belä. Bu eş Russiäneñ iñ uñışlı häm iñ tabışlı nefte şirkäten qulğa eläkterü maqäste belän qayber täsirle keşelär tarafınan quzğatıldı. Mine törmägä şirkätneñ talanuına qomaçaulamıyım dip yabıp quydı1ar. Minem ezärlkelänüemne oyıştırğan keşelär xakimiätlärne dä, cämağätçelekne dä , minem politik ambitsiälärem digän närsä belän qurqıtırğa tırıştılar."
Yukosnıñ töp aksionerı Leonid Nevzlin , Russiä prezidentı Putinneñ täsire säbäple, şirkät yaqın kiläçäktä bölgenlekkä töşäçäk dip belderde. Nevzlin German atnalığı Fokusqa birgän ängämäsendä qanunsızlıqnıñ külämen häm Putinneñ moña çaqlı sarıf itkän ğayräten küz aldında totqanda Yukos de fakto çäyen bankrotlıqqa töşäçäk dip belderde. Deutsche Banknıñ belgeçe Şulariknıñ süzlärençä, Russiä xökümäte investorlarnñ ışanıçın yañadan qazanu öçen xakimiätlärneñ üzgan möddät öçen salım taläp itüen qıyınlaştırğan çaralar kürmäkçe. Putin dä Hannovorda yasağan çığışında xökümäteneñ Russiädä eşquarlıqnı ciñeläytergä teläve turında söyläde.
Audio
"Russiä xosusiläşterüdän kire borılırğa teli digän raslauylar nigezsez. Kiresençä, bez xucalıq mönäsäbätlären totrıqlandıru häm milekne yañaça taratu mömkinlegenä yul quymas öçen xosusiläşterü ölkäsendäge ğämällär öçen ezärleklänüneñ möddäten 10 yıldan öç yılğa kimetüne küzdä totabız."
Şröder Putinneñ Russiäse turında därtlänep söyli. German Bertelsmann Fondı belgeçe Peter Zervakis Berlin urtaq mänfäğätlär öçen Russiäne Könbatışqa bäyläv maqsäte belän citeşsezleklärgä küz yomırğa äzer tora digän fikerdä
Audio
"Russiäneñ täqdimnäre Könbatış ısulı liberal konstitutsion dävlätneñ garantiäse tügel . Bu xaqta şik bula almıy. Läkin, bu nindi yulnı saylaudan bäyle. Yä Russiägä boykot iğlan itü yäisä amerikannar kebek xoquq dävläte buldırsın öçen Mäskävgä qatı möräcäğät itü yulın saylıysın, yaki tınıç diplomatiä häm anı bäyläv yulın saylıysıñ."
Zervakisnıñ süzlärençä, Şröder xökümäte ikençe yuln sayladı, Ul Russiä belän ikeyaqlı häm Yevropa Berlege belän Russiä arasındaı küpyaqlı elemtälär yulı belän demokratik qimmätlärneñ urnaşuına ireşmäkçe.
Färit İdelle, Praga.