Russiä natsi Germaniäsen ciñüneñ 60yıllığın zurlap bäyräm itergä äzerlänä.Russiädä xoquq yaqlaw törkemnäre rasizm, ksenofobia häm neo-natsizm köçlänä bara dip çan qağa.Çärşämbedä Mäskäwdä ütkärelgän mätbuğat oçraşuında aktivistlar ruslar SSSRnıñ etnik azçılıqlarnı ezärlekläwen, deportatsiäläwen häm küpläp üterüen onıtmasqa tieş dip äytkännär .Mäskäwdäge Holocaust Fondınıñ citäkçese Alla Gerber natsi Germaniäsen ciñügä qaramastan faşizm ruslarnıñ añına sengän di. Faşizm Rusiädä ksenofobik mönäsäbätlärne şulsanda natsizmnı taswirlaw öçen qullanıla .
Gerber(audio)
Bez monda Ciñü Köne aldınnan cıyıldıq çönki faşizm xalıq añınnan tämam yuq itelmäde, çiñelmäde çönki faşizm här waqıtta da basıp kerüçelär belän añlatıldı. Hitler Germaniäse faşist ide äyye, ämma bez yäşägän ilebezdä ber närsä dä eşlämädek bügen bez monıñ näticälärenä şaxit bulabız.
Mäskäwdäge press konferensiädä keşe Xoquqları öçen Mäskäw Burosı küptän tügel genä Rusiädä ksenofobia, rasizm, neo-nazism turında ütkärelgän fiker beleşü näticälärenä tayanıp äzerlägän xisabın iğlan itte .Xisabqa qarağanda fikre soralğan ruslarnıñ yartısı Rusiädäge çit il keşeläre artığı belän küp köçkä iä dip qarıy häm alar eleke Üzäk Aziä Respublikalarınnan kilgän xalıqlarnı çiklägän çaralarnı yaqlarğa äzer. Xisapqa qarağanda ruslarnıñ öçtän ber öleşe neo-natsilärne cämğiätne çistartuçılar dip taswırlıy , fikre soralğannarnıñ 43% Rusiädä çit il keşeläreneñ toruına borçıla . Konferensiägä qatnaşuçılar Beslandağı totıq alu tragediäse ksenofobianı arttırdı dip äytä. Sonğı aylarda çit il keşelärenä yasalğan höcümnär artıp kitkän.2nçe martta Mäskäw metrosında aljırlı 2 student qıynalğan . Alarnıñ yaraları ällä ni möhim tügel ämma başqaları andıy bäxätle tügel ütkän yılda misal öçen Mäskäw häm St Peterburgta ber görce pıçaqlanıp üterelde ,vietnamlı student üterelde üzbäk migrant eşçe pıçaqlanıp üterelde 9 yäşlek tacik qızı atası aldında pıçaqlı çılbırlı yäşlär törkeme tarafınnan üterelde.Küp kenä oçraqlarda şaxitlär höcüm itüçelärne ''skinhedler'' dip añlata. Xakimiätlär yış qına mondıy höcümnärne huliganizm dip terki. Bu xoquq yaqlaw törkemnäreneñ açuın çığara. Keşe xoquqları öçen Mäskäw Burosı direktorı Aleksander Brod Rusiädä ultra millätçelärgä qarşı köräşü öçen säyäsi teläk yuq di
Brod(audio)
Rusiädä rasizm, ksenofobia häm neo-nazizmğa qarşı toru öçen planlaştırılğan xökümät säyäsäte yuq.Qarağız körän töstäge (rasist) basmalar pogrom, häm nazimnı maqtağan yözlärçä kitap, video tasma çığarıla häm alar kitapxanä, mäktäp häm yuğarı uqu yortlarına aktiv cibärelä. Ä qayda xökümätneñ anti faşist film, kitaplar çığarğan programması?
Küp kenä xoquq yaqlawçılar kebek Brod ta Rusiä xökümäte üz mänfäğätläre öçen ultra millätçe törkemnärneñ aktivlıqlarına küz yoma dip äytte. Höcümnärneñ artıp kitüe säbäple çit il studentları uquların özep öylärenä qaytıp kitä.Mart ayında ğına ğäräb illäreneñ 15studentı St.Peterbugtan kitkän. Rusiädä keşe xoquqlarına bağışlanğan internet säxifäsendä dä mondıy yullarnı uqıp bula: Ğıynuar başlarında Däwlät Departamentınıñ iğlan itkän xisabında da Rusiädä anti semitizm küreneşläre artqanı azsızıqlana. Ämma Rusiä tışqı eşlär minıstırlığı şunduq bu ğäyepläwne urınsız dip kire qaqtı.İzraeldä ikençe böten dönya suğışında üterelgän 6million yähüdne iskä alu köne aldınnan Tel Aviv Universitetı yıllıq raportın iğlan itte. Anda 2004nçe yılda anti semitik köç qullanu 15yıldağı in yuğarı däräcägä citte dip yazılğan.Tel Aviv Universitetınıñ Stephen Roth İnstitutı Russiä Ukraina häm Belarusnu anti semitizmğa qarşı köräşü öçen citärlek eşlämäwdä ğäyepli. färidä xämit
Gerber(audio)
Bez monda Ciñü Köne aldınnan cıyıldıq çönki faşizm xalıq añınnan tämam yuq itelmäde, çiñelmäde çönki faşizm här waqıtta da basıp kerüçelär belän añlatıldı. Hitler Germaniäse faşist ide äyye, ämma bez yäşägän ilebezdä ber närsä dä eşlämädek bügen bez monıñ näticälärenä şaxit bulabız.
Mäskäwdäge press konferensiädä keşe Xoquqları öçen Mäskäw Burosı küptän tügel genä Rusiädä ksenofobia, rasizm, neo-nazism turında ütkärelgän fiker beleşü näticälärenä tayanıp äzerlägän xisabın iğlan itte .Xisabqa qarağanda fikre soralğan ruslarnıñ yartısı Rusiädäge çit il keşeläre artığı belän küp köçkä iä dip qarıy häm alar eleke Üzäk Aziä Respublikalarınnan kilgän xalıqlarnı çiklägän çaralarnı yaqlarğa äzer. Xisapqa qarağanda ruslarnıñ öçtän ber öleşe neo-natsilärne cämğiätne çistartuçılar dip taswırlıy , fikre soralğannarnıñ 43% Rusiädä çit il keşeläreneñ toruına borçıla . Konferensiägä qatnaşuçılar Beslandağı totıq alu tragediäse ksenofobianı arttırdı dip äytä. Sonğı aylarda çit il keşelärenä yasalğan höcümnär artıp kitkän.2nçe martta Mäskäw metrosında aljırlı 2 student qıynalğan . Alarnıñ yaraları ällä ni möhim tügel ämma başqaları andıy bäxätle tügel ütkän yılda misal öçen Mäskäw häm St Peterburgta ber görce pıçaqlanıp üterelde ,vietnamlı student üterelde üzbäk migrant eşçe pıçaqlanıp üterelde 9 yäşlek tacik qızı atası aldında pıçaqlı çılbırlı yäşlär törkeme tarafınnan üterelde.Küp kenä oçraqlarda şaxitlär höcüm itüçelärne ''skinhedler'' dip añlata. Xakimiätlär yış qına mondıy höcümnärne huliganizm dip terki. Bu xoquq yaqlaw törkemnäreneñ açuın çığara. Keşe xoquqları öçen Mäskäw Burosı direktorı Aleksander Brod Rusiädä ultra millätçelärgä qarşı köräşü öçen säyäsi teläk yuq di
Brod(audio)
Rusiädä rasizm, ksenofobia häm neo-nazizmğa qarşı toru öçen planlaştırılğan xökümät säyäsäte yuq.Qarağız körän töstäge (rasist) basmalar pogrom, häm nazimnı maqtağan yözlärçä kitap, video tasma çığarıla häm alar kitapxanä, mäktäp häm yuğarı uqu yortlarına aktiv cibärelä. Ä qayda xökümätneñ anti faşist film, kitaplar çığarğan programması?
Küp kenä xoquq yaqlawçılar kebek Brod ta Rusiä xökümäte üz mänfäğätläre öçen ultra millätçe törkemnärneñ aktivlıqlarına küz yoma dip äytte. Höcümnärneñ artıp kitüe säbäple çit il studentları uquların özep öylärenä qaytıp kitä.Mart ayında ğına ğäräb illäreneñ 15studentı St.Peterbugtan kitkän. Rusiädä keşe xoquqlarına bağışlanğan internet säxifäsendä dä mondıy yullarnı uqıp bula: Ğıynuar başlarında Däwlät Departamentınıñ iğlan itkän xisabında da Rusiädä anti semitizm küreneşläre artqanı azsızıqlana. Ämma Rusiä tışqı eşlär minıstırlığı şunduq bu ğäyepläwne urınsız dip kire qaqtı.İzraeldä ikençe böten dönya suğışında üterelgän 6million yähüdne iskä alu köne aldınnan Tel Aviv Universitetı yıllıq raportın iğlan itte. Anda 2004nçe yılda anti semitik köç qullanu 15yıldağı in yuğarı däräcägä citte dip yazılğan.Tel Aviv Universitetınıñ Stephen Roth İnstitutı Russiä Ukraina häm Belarusnu anti semitizmğa qarşı köräşü öçen citärlek eşlämäwdä ğäyepli. färidä xämit