Accessibility links

Кайнар хәбәр

Xucasız etlär belän nişlärgä?!


Bügenge köndä Qazan şähärendä uram etläre 20 meñgä yaqın dip sanala. Ä isäpkä alınmağannarı belän bergä 40 meñgä citä. Ber İdel buyı rayonında ğına uram etlärennän yılına 1300 keşe zıyan kürgän. Başqa rayonnarda da şundıy xäl küzätelä. Näticädä xalıq öçen dä xakimiät öçen dä citdi problema kilep tudı. Qarawsız qalğan etlär belän nişlärgä!? Dürt ayaqlı duslarıbız soñğı yıllarda doşmanğa da äylänep baralar tügelme? Dönyada qabul itelgän taläplär buyınça bez alarğa belän märxämätle eş itärgä tieşbezme, ällä salqın qanlılıq kürsätergäme!?

Qazansu yılğası yänäşäsendä genä urnaşqan Podlujnaya uramında yäşäwçe Gölnaz Bahawetdinova söyli:

Menä ber mälne kibetkä barğanda minem yannan ike-öç et uzıp, anıñ berse miña taşlandı. Qış ayları ide. Kibetkä bara idem inde. İremä dä ber taşlanğannar. Ul söylägän ide, balalar baqçası yannarında, ul da Podlujnıy uramında urnaşqan. Artınnan kilep artqa, arqağa yabıştı dip. Arqasına sikergän. Zıyan salmağan, pal'to bulğanğa dı inde. Läkin pal'toda teş ezläre häm yırtılıp töşkän ide. Balalarıbız da qurqalar inde, işek aldına uynarğa çıqqaç etlär kilep çıqsalar yögereşep kilep kerälär. Üzebez dä balalarğa zıyan salmağayları dip qurqıp yäşibez. Podlujnıy uramında etlär bik küp. Üzem dä peşekçe bulıp eşlägäç irtän torıp eşkä barası bar. Uramnarda yörergä qurqınıç. Öy aldına salıp qaldırğan ayaq kiemnären dä urlıy başladılar, kürşe malaylarnıñ ayaq kiemnären urladılar, üzebezneke dä ayaq kiemnäre yuqqa çığıp tora.

Şul uq Podlujniy uramında yäşäwçe Märfüğa äbi Miftaxova bu uramnıñ iñ ölkän keşelärennän sanala. Elegräk etlär bügenge kebek küp bulmağannar, soñğı arada nıq ürçep kitkännär dip zarlana tatar qarçığı:

Küp alar küp etlär. Taşlandıq öy eçlärendä yatalar alar. Xucaları fatir aldılar da etlären qaldırıp kittelär, könnän-kön artıp, ürçep toralar. Min inde qaldıq-postıq närsälär bula, alar öçen maxsus äzerläp yatmıym, bulsa çığaram da biräm. Qaywaqıtta kästrüle belän bergä alıp kitälär. Berwaqıtnı qayandır qaytıp kilgändä berse bäylängän ide. Ana et ide axrı yanında köçekläre dä bar ide, balalarıma tiärlär dip qurıqandır inde. Bezneñ üzebezneñ dä et bar ide, berkemgä dä zıyan salmadı. Ä bu uram etläre älläni qädär keşene qurqıtıp beterdelär inde. Qızıma bäylänergä ölgergännär, ayağın yaralağannar. Menä xäzer cıyıp-nitep yöribez, totıp alıp ayırım çitleklärgä yababız dip äytälär bit, belmim inde niçek bulır…



Podlujnıy belän Tolstoy uramnarı kiseşkän cirgä Waxitov rayonınıñ 45 balalar baqçası urnaşqan. Qarawsız, taşlanğan etlär älege balalar baqçası tiräsendä dä kötü bulıp yörilär. Balalar baqçası mödire Daniä İgnatyevanıñ zar-intizarlarına tärbiäçelär dä quşıldılar

Quıp cibäräbez bez alarnı, älegä kitälär. Et- et inde kem belä inde anıñ başında närsä bar ikänen. Atqannarı da bar, läkin kimemädelär diärlek. Keçeräklären attılar, ä zurları qaldı. Aları xäyläkär, qaçıp ölgerdelär. Menä xäzer стилизировать itep yöribez dip äytälär, ışanmıym min alarğa. Balalarnı teşlägängä qayğırmıylar, etlär belän gumanlı eş itüne normal' küreneş dip sanıylar. Teşläsä teşläsen ul bit stirilizovannıy, anı bit üterergä yaramıy digän süzläre belän berdä kileşmim. Bezneñ baqçağa yöri torğan İlnur isemle malay et teşlägännän soñ invalid bulıp qaldı inde. Minem öçen qayadır isnänep yörgän pıçraq uram etläre tügel sälämätlege tügel, ä balalarnıñ saw-sälamät bulıp üsüläre möhim

Tärbiäçe öçen uram etlärenä qarağanda, balalarnıñ sälämätlege berençe çiratta tora. Bu balalar tärbiäçese fikere buldı.

Qazandağı qarawsız, qırğıy etlär küplege mä’säläsenä xakimiät niçek qarıy soñ? İnde meñ yıllıq Qazanda da bu mä’sälägä alındılar kebek. Küptän tügel Qazan şähär deputatları şurası äylänä-tirä möxitne saqlaw buyınça daimi komissiäseneñ küçmä utırışı etlär mä’säläsenä qağılıp aldılar. Deputatlar bu problemağa başqa küzlektän qarıylar. Utırışta respublikanıñ äylänä-tirä möxiten qayğırtuçı oyışma citäkçeläre, xalıq deputatları, belgeçlär qatnaştı. Alar Qazannıñ 1000 yıllığı aldınnan Tınıçlıq bistäsendä tözelep yatuçı, Qazandağı uram etlären däwalarğa äzerlänep yatuçı üzäktä buldılar. Älege proyekt turında qarawsız qalğan etlär buyınça eşläwçe munitsipal' idärä direktorı Marat Arslanov qısqaça bolay tanıştırdı;

Älege üzäk ike gektarğa yaqın mäydannı bili. İke yöz metr ozınlıqtağı bloklarğa bülengän binağa maxsus maşina belän uram etläre häm mäçeläre kiterelä. Ul konveyer räweşendä eşläyäçäk. Bez alar kiläçäktä ürçi almasın öçen un kön eçendä stirilizatsiä ütkäräbez. Binada 185 çitlek, härberse ayırım çitlekkä yabılaçaq. Xäzerge köndä keşelärgä uñaylı yortlar tätemi, ä monda etlär, mäçelär öçen yuındıru, kipterü, operatsiä yasaw, waqıtlıça yäşäw öçen maxsus çitleklär, bülmälär bar. Waqıtlıça dip äyttem, çönki däwalanıp beterelgännän soñ et qayan totılsa şunda qaytarılaçaq. Yılına 15 meñ etne däwalaw kötelä. Şulay uq komandirovkalarğa kitkän waqıtta şähär xalqı üz etlären asrawğa quyu mömkinlege dä bulaçaq. Byudjettan bülep birelgän 2 million aqçanı aşap beterdek, xäzer östämä aqça taläp itelä, tieşle aqçalar küçerelsä, iyün aylarında açılır dip ışanabız

Ä xäzer munitsipal' problemalar buyınça belgeç Aygöl Nurislamova belän ütkän äñgämäne uqıp kitik

R.İ. Aygöl tutaş, ike törle qaraş bar. Beräwlär äytä etlärne atıp üterergä kiräk, 40 meñläp etlär millionlı şähärne basıp alğaç uramnan ütärlek tügel. Xätta üzäktä, märmär basqıçlarda, xökümät binaları, konservatoriä yanında yäisä häykällär yanında qayandır etlär kilä dä çığa, öyerläre belän yörilär. Alarnı tiz arada atıp beterergä digän qaraş bar häm ikençese ber genä dä can iäsen üterergä yaramıy, anı Alla tudırğan, alarnı yuq itü keşelärgä awır tä'sir itä, balalarnı borçıy häm qan qoymıyça ğına çista matur şähär buldırırğa kiräk. Etlärgä tieşle, layıqlı tormış buldırırğa kiräk digän qaraş bar. Sez üzegez menä şuşı ike qaraşnıñ qaysı xaqlıraq dip sanıysız? Niçek ğämälgä quyarğa kiräk bu problemanı?

A.N. Döres, Rossiä Federatsiäsen zakonnarı buyınça uram etlären üterü tıyılğan.Ä inde Qazan xakimiäte citäkçeläre tuzğan toraq programmasın ütägändä yözgä-yöz uram xaywannarı probleması belän oçraştılar. Şuşı zakon normasın ütäw öçen şähär idäräsendä munitsipal' idärä buldıru turında qarar qabul itelde. Anıñ tormışqa aşırıla başlawın deputatlarda barıp kürdelär. Döres, bu idärä bik kiräkle. Çönki etlärgä, xaywan dönyasına keşelekle qaraş bulırğa tieş. Bügen inde cämäğätçelek tä qarşı kilä, etlärne atıp-üterep yörü belän kileşmilär. Balalarğa, şähär xalqına awır tä'sir itä dip belderälär. Şunıñ öçen qalanı yäşelländerü, yulların tözätü belän berrättän Qazannı etlärdän dä çistartu protsessı da başlandı

Kiläçäktä, ikençe meñyıllıqqa çıqqan Qazanda uramda xucasız et yöri ikän, anı totıp alıp şuşı oyışmağa cibärälär. Anı anda çistartıp çığarıp cibäräçäklär. Ul başqa ürçemäyäçäk häm etlärneñ sanı kimergä tieş. Dimäk, çüplek başında isnänep yörgän, pıçraq, çirle, keşegä taşlana torğan etlär bulmayaçaq. Şul uq waqıtta etlärne atıp üterü, qiynaw, asıp quyu da betereläçäk. Näq Yevropada, sivilizatsiäle dönyadağı kebek canwarlarnıñ canın almıyça, alarnıñ migratsiäse, sanı belän idärä itü bula bit bu. Etlärne üterü ğönaxı bernindi kommunal' xezmätkärenä dä, bernindi militsiägä dä bulmıy, alar üz ğömere belän tabiği yul belän qartayıp üläçäklär.

Röstäm İsxaqi

XS
SM
MD
LG