Çärşämbe könne açılğan forum 4 iyüngä qädär däwam itäçäk. Forumda konferensiälär, kürgäzmälär qaralğan. Şulay uq tabiğät'ne saqlaw buyınça uzğan törle bäygedä ciñüçelärne qotlawlar bulaçaq.
Forum açılışında, Tatarstannıñ Däwlät Şurası, Xökümät wäkilläre qatnaştı. Häm bu cıyılış, tabiğät'ne saqlaw ölkäsendä, uñay kürsätkeçlär, birer dip ömetlänüen äyttelär. Forum oyıştıruçılarınıñ berse bulğan, Mäskäwneñ MVK kürgäzmä xoldingı wäkile Yulya Alfeeva, ekologiäneñ, bik qurqınıç, xäldä buluın belderde. Şul säbäpleder forumda, Tatarstannan ğına tügel, çit illärdän , Rusiädän, 70кә, yaqın, şirkat qatnaşırğa teläk beldergän.
Tatarstan ekologların soñğı waqıtta çüp-çar mäs’äläse nıq borçıy.
21 ğasırda da şähär uramnarında çüp salu urınnarı bulmaw, çüp-çarnı çüp öyemenä iltep taşlaw öçen finanslar taba almaw, Tatarstan, öçen äle dä problema bulıp qala. Xäzer ber maşina çüpne çüp öyemenä iltep taşlaw 2 meñnän artıq tora ikän. Şul säbäple kübese anı çüp öyemenä xätle iltep tormıy, ä berär çatta, yäki urman öçendä genä buşatıp qaldıra. Urman xucalıqları citäkçeläre çüp öyemnären nişlätergä dip baş wata.
Tatarstandağı rayon-awıllarda qapqa yannarında elek çüp-çar öyelep yatsa, xäzer maxsus komissiälär daimi räweştä tikşerülär uzdıra. Xucalıqlarğa ştraflar salına başladı. Awıl xalqı başta çüp-çarnı qayda tügü buyınça baş wattı. Xäzer isä awıllarda da zur çüp sawıtları quyıla başladı.
Rusiäneñ küp töbäklärendä bu problema inde küptän xäl itelgän. Mäskäwdän kilgän ekologlar konferensiädä bötenläy ikençe mäsälälärne kütärä. Qunaqlar neft'-ğaz oyışmalarına ekologiä iminläten kertü, qaldıqlarnı eşkärtü, avtomobil' transportınıñ tabiğät'kä zıyanın äzäytü buyınça çığışlar yasadı .
Tatarstan ekologların iñ borçığan tağın ber mäs'älä –tufraqtağı su eroziäse. Yırıntılar sanı respublikada 20 meñgä citkän. Yaz aylarında, küp awıllarda bazlarğa, idän aslarına su töşä. Sazlıqlı cirlär dä respublikada arta bara. Tufraqnıñ bozıluı da qurqınıç xäl bulıp tora. Şul nisbättän, 1997 yılda maxsus programma da qabul itelde. Ämma aqça bulmaw säbäple bügenge köndä küp mäs'älälär konferensiälärdä genä söylänep qala.
Forum qısalarında çärşämbe könne “Rusiä suı” digän kürgäzmä oyıştırıldı. Anda Bersut, Xotninskaya, Oleroli, Kristal'naya kebek inde xalıqqa bilgele sular, çistartu cihazları täqdim itelde. Här qızıqsınğan keşe, sularnı awız itep, çistartu buyınça kiräkle mäğlümat ala aldı.
Landış Xarrasova
