12 nçe iyün- Rusiä bäysezlege könne yıl da Tabul şähärendä Sabantuy bäyräme ütä. Bıyılğısı ütkännärennän ayırılıp tordı. Elekke yıllarda Sabantuynı kreml'gä terälep torğan stadionda çirkäw gömbäzläreneñ külägäse astında, Rusiä flagın kütärep, Rusiä gimnı belän başlıy idelär. “Şähärdäge ike stadionnı da tözekländerü öçen yabu, qulay buldı, nihayät bez tabiğat qoçağına çığa aldıq”,- di Sabantuynı ütkärüçe Seber tatar mädäniät üzäge räise Säfiulla İl'sov.
-Döresen äytkändä Tabul şähärendä genä Rusiä külämendä Sabantuynı ütkärä idek stadionda. Bez genä artta qala idek. Tatarstanda, Başqortstanda, başqa şähärlärgä qarasaq, böten cirdä dä prirodada ütkärälär bit. Traditsiäne bozmasqa dip monda çıqtıq.
-Bu niçänçe Sabantuy inde?
-Min üzem 14 nçe Sabantuy ütkäräm. Miña qädär Änäs abıy ber yıl ütkärgän, i Naçiä apa ütkärgän. 16 nçı Sabantuy.
Şulay itep 16 nçı Sabantuy tabullırnı da, qunaqlarnı da şähär yanındağı bik matur bolınlıqqa cıydı häm
-Böten eşne Allanıñ iseme belän, Qor'än kärim belän başlıybız.
Tabul şähäre mäçeteneñ imamı İbrahim xäzrätneñ Sabantuynı başlap cibärüen xakimiät türäläre dä, milli xäräkät wäkilläre dä, Qazan, Tömän qunaqları da säxnägä menmiçä xalıq arasında iğtibar belän tıñlap tordı. Annan soñ ğına alar säxnägä kütärelde. Sabantuyğa kilgän distä meñgä yaqın xalıqqa Tatarstannan kilgän törkem başlığı, respublikanıñ fän häm mäğärif ministrı Räis Şäyxelislamov prezident Şäymievnıñ täbrikläw süzlären citkerde.
-Oçına çikkän sölge elengän ağaç qolğa böten tatar dönyasın berläşterüçe simvolğa äwerelde. Bıyılğı Sabantuy sezneñ darığızğa da, şul töbäklärdä yäşäwçe küpmelägän watandaşlarıbızğa da tatar xalqınıñ iñ kürkäm traditsiäläre häm äxlaq xäzinäläre belän yaqınnan tanışu, sezgä tarixi watanıbız belän ruxı elemtäne toyu mömkinlegen birer dip ışanam.
Küñel körlege, där-därman häm ömet östi torğan mäñge yäş häm mäñge köläç bu milli bäyräm sezgä izge eş ğämälläregezdä yaña köç, quät häm ışanıç birsen. Sezgä häm yaqınnarığızğa çın küñeldän isänlek-sawlıq, mullıq, bäräkät häm iminlek telim. Mintimer Şäripoviç Şäymiev.
Tatarstannıñ fän häm mäğärif ministrı Räis Şäyxelislamov xakimiät wäkillärenä, tatar xäräkäte başlıqlarına istälekle büläklär tapşırdı. Ä şähär başlığı Yevgeniy Vorob'yev säxnädän büläk- çigüle tübätäy kiep töşte.
-Yevgeniy Mixayloviç! Sudya po prazdnikam Sabantuy, kajetsya, çto wı kolleksioniruete tyubeteyki.
-Eto toçno. Nedawno podoşel k tomu, çto ix nado uje darit' uvajaemıym lyudyam. Mne toje xotelos' çtobı taqie krasivıye tyubeteyki bıli i u moix druzey.
-Eto uje po sçetu qaqaya tyubeteyqa?
-Ya uje uçastvuyu v 10 Sabantuyı. İ ğoda dva nazad skazali, çto u was uje mnogo tyubeteek, i poetomu mı wam reşili drugoe podarit'. Praktiçeski 9 tyubeteek.
-İ wı glavoy goroda rabotayıte…
-9 let.
-Yesli nazovu prazdnik Sabantuy statusom gorodskogo prazdniqa, na urovne drugimi yä ved' ne oşibayus?
-Absolyutno wı pravil'no govorite. Eto prazdnik qotorıy administratsiä goroda çitayıt gorodskim, bol'şim prazdnikom. Ona neset opredelennıy otvetstvennost', qotorıy prazdnik sozdal nastroenie naşim tobolyakam.
-Qaq nastroenie po sravneniyu s temi ğodami. Mı je gulyali na stadione.
-Zdes' sebya çuvstvueş' neskol'ko svobodnıym.
Sabantuynı tabiğät qoçağında ütkärü şähär başlığına da oşağan ikän. “Üzeñne monda irkenräk xis itäseñ”,- di. Ä irkenlekne bigräk tä çabış atları toydı. Berençe urınnı alğan Ruslan Abdullin süzlärençä, uzğan yıl stadionda bulğanğa, çabışnı çirämne boza dip, stadion xezmätkärläre bötenläy ütkärttermägän.
-V proşlom godu ne bılo. A taq kajdıy ğod.
-A çto sluçilos'?
-Meropriätie bılo na stadione «Nefteximik»ye ne pustili nas.
-Eto tvoe sobstvennoe bogatstvo?
-Net. Eto otsa.
-İl'dus abıy! Sezneñ atlar küpme öydä?
-İkäw.
-Atlarnı gomer buyı totasızmı?
-25 yıl oçlayım. Ätiemnär oşlağan keçkenä çağımnan at belän. Üzem şofer. Maşinada eşlägän postoyanno.
-Ulığız berençe urınnı alğan, sez ikençe urınnı alğan. ä monsı kem bula, at östendä utıra?
-Onığım. Röstäm isemle ruslannıñ balası.
-Tabulda sezneñ şikelle at totuçlar küpme?
-Totabız küp. Ä az çabalar. Atlar inde betep kilä.
-Nindi poroda dip äytik moñarğa?
-Bu mestnıy atlar. “Sibirski”.
Abdullin Ruslan “Miraj” quşamatlı atı belän berençe kilde. Ätise İl'dus “Lastoçqa”. Moratov Täbris “Verba” atı belän. Ruslan: “Sabantuylarda gel qatnaşam. Uzğan yıl Sabantuy “Nefteximik” stadionında ütkängä çabıştırmadılar”,- di.
-V proşlom godu ne bılo. A taq kajdıy ğod.
-A çto sluçilos'?
-Meropriätie bılo na stadione «Nefteximik»ye ne pustili nas.
-Eto tvoe sobstvennoe bogatstvo?
-Net. Eto otsa.
-İl'dus abıy! Sezneñ atlar küpme öydä?
-İkäw.
-Atlarnı ğomer buyı totasızmı?
-25 yıl oçlayım. Ätiemnär oşlağan keçkenä çağımnan at belän. Üzem şofer. Maşinada eşlägän postoyanno.
-Ulığız berençe urınnı alğan, sez ikençe urınnı alğan. ä monsı kem bula, at östendä utıra?
-Onığım. Röstäm isemle ruslannıñ balası.
-Tabulda sezneñ şikelle at totuçılar küpme?
-Totabız küp. Ä az çabalar. Atlar inde betep kilä.
-Nindi pordoa dip äytik moñarğa?
-Bu mestnıy atlar. “Sibirski”.
Sabantuy bäyrämenä çabışqı atlar ğına tügel, ä trantaslıları da bar ide.
-Sezneñ atığızmı bu?
-Bezneke.
-Bik matur itep qolğalar da bäyläp quyğansız ikän. Qolğalarğa sölgelär.
-İrem qılatı.
-Atlar küp totasızmı?
-Öçäw.
-Ul atlarnı Sabantuyğa alıp çığıp çabıştırasız ğınamı?
-Eşlilär öydä. Cäyen peçän çabalar, utın söyrilär. Bäyrämnärgä alıp çığalar.
-Atnıñ duğasın bik matur itep tatar ornamentları belän yasağansız ikän. Kem buyadı anı?
-İrem Mannur. Qulı osta.
-Ä trantasnı kem yasadı? Maşina tägärmäçläre belän...
-Üze yasağan anıñ qulınnan böten nimä kilä.
Mäydanda köräş bardı, törle uyınnar, yarışlar gör kilde. Säxnädä şähär artistları, Qazan qunaqları çığış yasadı. Tatarstannıñ Xalıq artistı Miñğol Ğaliewnıñ här cırın da köçle alqışlarğa kümdelär.
-Ğomeremdä berençe tapqır şuşı Tabolğa ayaq bastım. Şuşınıñ öçen 60 tan artıq yıl kiräk bulğan sezneñ belän oçraşırğa. Min bik şatmın sezneñ belän oçraşuıma. Cırlar, moñnar alar bezneñ telebezne dä, dinebezne dä saqlap qalğan. Häm dönya xalqı qarşında yözebezne saqlap qalğan. Bez alardan ayırıla almıybız.
24 yäşlek Aleksey Koçetov Tabul batırı buldı. Bu anıñ berençe ciñüe. Ul pedagogiä institutın beterep “Lider” sport sarayında yäşüsmerlärne milli köräş, sambo, dzyudo serlärenä öyrätä. Milli köräş alımnarın 40 lap bala üzläşterä. “Alarnıñ yartısı tatar yegetläre, yartısı başqa millättän”,- di Aleksey. Mondıy törkem Tömän ölkäseneñ başqa qalalarında yuq.
Nail Alan. Tömän.
