Tatar dönyasında soñğı Qor’än Xafiz, Xäläletdin xäzrät monnan utız yıllar çaması elek wafat bulğan. Ul Tatarstannıñ Bögelmä rayonında yäşägän. Sovet çorında, bilgele inde, xafizlarnı tärbiäläw, uqıtu Rusiädä bulmadı. 1917 yıl inqilabına qädär tatarlar arasında şaqtıy küp xafizlar bulğanlığın söylilär din tarixçıları. Kemnär soñ ul Qor’än xafizlar. Möselmannar öçen izge kitap sanalğan Qor’än Kärimne yattan belüçelärne xafiz dip atıylar. Qor’än 6666 ayättän, ğadi itep äytkändä cömlälärdän tora. Alar barısı 114 bülekkä, yäğni sürägä tuplanğan. Häm alar ğäräp telendä. Allahı täğälä tarafınnan iñderelgän, möselmannarnıñ yäşäyeş qanunnarı. Älbättä, bolarnı üzen möselman dip sanağan härkem belergä tieş dip sanıylar din ähelläre.
Audio
Häm soñğı yıllarda Qor’än Xafizlar tatarlar arasında da barlıqqa kilä başladı. Qazanda urnaşqan Rusiä İslam universitetı 2003 yılda xafizlar äzerläw törkemen buldırdı. Ä sişämbedä başlanğan Qor’än uquçılar häm xafizlar bäygese xalıqara däräcädä ütä. Anı Qazan xakimiäte, Rusiä islam universitetı, Tatarstan Diniä näzaräte belän berlektä, oyıştıruda İslam ligası qarşındağı xafizlarnı äzerläwçe Xalıqara oyışma, Bötendönya möselmannarınıñ xäyriä komitetı häm Aziä möselmannarı komitetı qatnaşa. Qor’än xafizlar bäygese Qazanda berençe märtäbä uzsa da, dönyanıñ törle illärendä, älbättä möselman illärendä monıñ işe bäygelär yış bula. Mäsälän Misır başqalası Qahirädä Qor’än xafizlar bäygese inde 42 yıl buyına oyıştırıla.
Ä Qazanda uza torğan bäygedä BDB illärennän 60lap keşe qatnaşa. Alar arasında Äzärbäycan, Qazaqstan, Qırğızstan, Tacikstan, Üzbäkstan, Ukraina kebek illär häm Rusiäneñ küp kenä töbäkläre. Qatnaşuçılarnıñ barısı da xafizlar tügel, ä 25 genä. İñ yäşe 13 yäştä. Bäyge ike öleştän tora. Sişämbedä bäygeneñ berençe turı uzdı. Anda Qor’än uquçılar yarıştı. Yäğni, Qor’änne kitapqa qarap, täcwid digän Qor’än uqu qağidäläre belän uqu monısı. Bu äle tulı Qor’änne belü digän süz tügel. G.Kamal isemendäge teatrnıñ zur zalında şığrım tulı xalıq qatnaşında barğan bäyge dä köne buyı Qor’än genä uqılmadı, ä aralarda mönäcätlär uqu da buldı. Monısı bäygedän tış. Mäsälän, Tatarstannıñ xalıq artistı Miñğol Ğäliev citäkçelegendäge ber törkem balalar mönäcätlär uqıdılar.
Audio
Äytelgänçä, Rusiäneñ küp kenä töbäklärennän Qorän uquçılar qatnaşa. İldar xäzrät Tver şähärendä tuğan, Tübän Novgorodtağı Mahinur mädräsäsendä belem alğan. Qor’än xafiz. Bäygedä qatnaşırğa kilgän:
Audio
Şunısın äytep ütü kiräkter, tatarlar arasında Qor’änne yattan belüçelär ayırım ber ixtiramğa layıqlı keşelär sanalğannar. Döres, cämğiättä alarnıñ ayırım sotsial statusı yuq. Läkin, möselman ömmäte öçen, alar bik möhim. Din ähelläre, möselman mäxälläsendä ber Qor’än xafiz bulmasa, bu mäxällä keşeläreneñ härbersenä gönah bula dip sanıylar. İldar xäzrät äytep uzğança, Qor’änne yattan belü bik sawaplı ğämäl, läkin, anı tuğan teldä xalıqqa citkerü niçegräk tora soñ. Xafizlar konkursında qatnaşuçı Penza ölkäseneñ Äläzän awıllınnan kilgän Islam xäzrätkä, Qor’ännän berär ayätne añlatıp ta qara inde dip möräcäğät ittek:
Audio
Menä şundıyraq añlatmalar birüçelär dä buldı bäygedä qatnaşuçılar arasında. Älbättä, tatar islamı dip atalğan küreneştä bu bötenläy başqaça añlatıla. İslam xäzrätneñ ğäräp illärendä biş yıl belem alğanın isäpkä alsañ, anıñ Dindä köçläw yuq digän ayätkä şundıy añlatma birüen dä añlap bula. Ğaräp illäre digännän, Qor’än uquçılar häm xafizlar bäygesendä, Qatar, Söğüd Ğäräpstanı, Küwäyt häm Tacikstannan kilgän belgeçlär bäyä quya. Sişämbedä bernindi ciñüçe dä iğlan itelmäde. Çärşämbedä kem berençelekkä çıqqan bilgele bulaçaq. Bu könne xafizlar köç sınaşaçaq. Ciñüçe dip tabılğan xafiz Qol Şärif mäçeten açu tantanasında başlap Qor’än uqıyaçaq. Älbättä, oyıştıruçılar, qimmätle büläklär dä bulaçaq dilär. Läkin nindi ikänen ser itep saqlıylar. Azatlıq radiosına, oyıştıruçılarnıñ berse, isemen atamawnı sorap, ciñüçegä Xac qılu mömkinlege büläk bulaçaq dip belderde.
Räfis Cämdixan
Audio
Häm soñğı yıllarda Qor’än Xafizlar tatarlar arasında da barlıqqa kilä başladı. Qazanda urnaşqan Rusiä İslam universitetı 2003 yılda xafizlar äzerläw törkemen buldırdı. Ä sişämbedä başlanğan Qor’än uquçılar häm xafizlar bäygese xalıqara däräcädä ütä. Anı Qazan xakimiäte, Rusiä islam universitetı, Tatarstan Diniä näzaräte belän berlektä, oyıştıruda İslam ligası qarşındağı xafizlarnı äzerläwçe Xalıqara oyışma, Bötendönya möselmannarınıñ xäyriä komitetı häm Aziä möselmannarı komitetı qatnaşa. Qor’än xafizlar bäygese Qazanda berençe märtäbä uzsa da, dönyanıñ törle illärendä, älbättä möselman illärendä monıñ işe bäygelär yış bula. Mäsälän Misır başqalası Qahirädä Qor’än xafizlar bäygese inde 42 yıl buyına oyıştırıla.
Ä Qazanda uza torğan bäygedä BDB illärennän 60lap keşe qatnaşa. Alar arasında Äzärbäycan, Qazaqstan, Qırğızstan, Tacikstan, Üzbäkstan, Ukraina kebek illär häm Rusiäneñ küp kenä töbäkläre. Qatnaşuçılarnıñ barısı da xafizlar tügel, ä 25 genä. İñ yäşe 13 yäştä. Bäyge ike öleştän tora. Sişämbedä bäygeneñ berençe turı uzdı. Anda Qor’än uquçılar yarıştı. Yäğni, Qor’änne kitapqa qarap, täcwid digän Qor’än uqu qağidäläre belän uqu monısı. Bu äle tulı Qor’änne belü digän süz tügel. G.Kamal isemendäge teatrnıñ zur zalında şığrım tulı xalıq qatnaşında barğan bäyge dä köne buyı Qor’än genä uqılmadı, ä aralarda mönäcätlär uqu da buldı. Monısı bäygedän tış. Mäsälän, Tatarstannıñ xalıq artistı Miñğol Ğäliev citäkçelegendäge ber törkem balalar mönäcätlär uqıdılar.
Audio
Äytelgänçä, Rusiäneñ küp kenä töbäklärennän Qorän uquçılar qatnaşa. İldar xäzrät Tver şähärendä tuğan, Tübän Novgorodtağı Mahinur mädräsäsendä belem alğan. Qor’än xafiz. Bäygedä qatnaşırğa kilgän:
Audio
Şunısın äytep ütü kiräkter, tatarlar arasında Qor’änne yattan belüçelär ayırım ber ixtiramğa layıqlı keşelär sanalğannar. Döres, cämğiättä alarnıñ ayırım sotsial statusı yuq. Läkin, möselman ömmäte öçen, alar bik möhim. Din ähelläre, möselman mäxälläsendä ber Qor’än xafiz bulmasa, bu mäxällä keşeläreneñ härbersenä gönah bula dip sanıylar. İldar xäzrät äytep uzğança, Qor’änne yattan belü bik sawaplı ğämäl, läkin, anı tuğan teldä xalıqqa citkerü niçegräk tora soñ. Xafizlar konkursında qatnaşuçı Penza ölkäseneñ Äläzän awıllınnan kilgän Islam xäzrätkä, Qor’ännän berär ayätne añlatıp ta qara inde dip möräcäğät ittek:
Audio
Menä şundıyraq añlatmalar birüçelär dä buldı bäygedä qatnaşuçılar arasında. Älbättä, tatar islamı dip atalğan küreneştä bu bötenläy başqaça añlatıla. İslam xäzrätneñ ğäräp illärendä biş yıl belem alğanın isäpkä alsañ, anıñ Dindä köçläw yuq digän ayätkä şundıy añlatma birüen dä añlap bula. Ğaräp illäre digännän, Qor’än uquçılar häm xafizlar bäygesendä, Qatar, Söğüd Ğäräpstanı, Küwäyt häm Tacikstannan kilgän belgeçlär bäyä quya. Sişämbedä bernindi ciñüçe dä iğlan itelmäde. Çärşämbedä kem berençelekkä çıqqan bilgele bulaçaq. Bu könne xafizlar köç sınaşaçaq. Ciñüçe dip tabılğan xafiz Qol Şärif mäçeten açu tantanasında başlap Qor’än uqıyaçaq. Älbättä, oyıştıruçılar, qimmätle büläklär dä bulaçaq dilär. Läkin nindi ikänen ser itep saqlıylar. Azatlıq radiosına, oyıştıruçılarnıñ berse, isemen atamawnı sorap, ciñüçegä Xac qılu mömkinlege büläk bulaçaq dip belderde.
Räfis Cämdixan
