2000 yılnıñ 26 Yülendä Smolenskida "Yaz" isemle bäysez radiostansiä citäkçese Sergei Novikov üz öyeneñ basqıçında atıp üterelä. İkençe köngä radionıñ jurnalistı Nikolay Goşko turı efirda ul çaqtağı gubernator häm tağın ike yuğarı räsmineñ şuşı üterügä qatışı bulu ixtimalın äytä. Bu süzlärneñ 5 yıl törmä belän bäyälänäçägen ul älbättä küz aldına da kitermi. Şuşı ayda Smolenski mäxkämäse, şul 3 räsmineñ şikäyäte nigezendä, jurnalistnı 5 yıl törmägä xökem itte. Ğärçä prokuror ni barı şartlı räweştä ber yıl birergä sorağan ide. Bu qırıs xökem Rusiäneñ üzendä dä, çit ildä dä süz ireklege torışın küzätep baruçı belgeçlärne şaq qattırdı. Mäskäwdäge Ekstremal jurnalistika üzäge citäkçese Oleg Panfilov Azatlıqqa birgän äñgämäsendä bu xökmne Rusiädä moñarçı çığarılğan monıñ işe iñ qırıs xökem dip atadı:
"Bu Rusiädä yala yağuda ğäyeplängän jurnalistqa çığarılğan iñ qırıs xökem. Bügen Rusiädä yala yağuda ğäyepläw bik popular. Soñğı 5 yılda törle däräcädä räsmilär şikäyätläre nigezendä bik küp cinayät eşläre açıla, yılına urtaça 35 eş."
Rusiäneñ Cinayätlär kodeksında yala yağu öçen iñ kübe 3 yıl qaralğan. Smolenski mäxkämäse Goşkonıñ elegräk xärämläşü öçen şartlı räweştä xökem itelgän buluın iskä alıp aña qırısraq xökem çığarğan. Ekstremal jurnalistika üzäge citäkçese Oleg Panfilov jurnalsitqa awızın ülçäp açırğa, dälillär kiterep söylärgä kiräklegen tanısa da, Goşkoğa çığarılğan qırıs xökemne axmaqlıq dip atıy:
"Bu axmaq ğäyepläw, çönki Nikolay Goşko 5 yıl elek turı efirda bu üterügä gubernatornıñ qatışı bulırğa mömkin digän farazın äytkän. Bu fäqät faraz ğına, monıñ öçen jurnalistnı 5 yılğa törmägä utırtu -absurd."
Oleg Panfilov mäxkämäğä basım yasalğanına şiklänmi. Soñğı waqıtta Rusiädä räsmilär jurnalsitlarnı yala yağuda ğäyeplärgä yarata. Panfilov süzlärençä, monıñ nigezendä Rusiä prezidentı Vladimir Putin imzalağan "Mäglümäti iminlek doktrinası" digän dokument yata:
"Çinovniklar, bigräk tä töbäklärdä, bu dokumentnı jurnalistlarğa qarşı xäräkät itü programı dip qabul itte. Bu doktrinada däwlät matbuğatına yärdäm qaralğan ide, bäysez matbuğat cawaplı bulırğa tieş dielgän ide. Läkin Rusiä çinovnikları cawaplılıqnı – buysınu dip añlıy."
Ekstremal jurnalistika üzäge häm başqa oyışmalar yala yağuda ğäyeplängän jurnalistlarğa berençe tapqır ğına yärdäm itmi. 2003 yılda Çiläbe möxörrire German Galkin şulay uq yala yağuda ğäyeplänep yıl-yarım törmägä xökem itelgän ide. Ekstremal jurnalistika üzäge başqa oyışmalar belän berlektä çañ suqqannan soñ Galkin tiz arada irekkä çığarıldı. Goşko oçrağına kilgändä, Panfilov faraz qılırğa telämi, läkin şunı äytä alam di ul, Rusiä jurnalistları da cämğiät tä, anı yaqlaw öçen qılın da qıymıldatmayaçaq:
"Goşko eşe – ul çığarma. Läkin başqa misallar da küp: xakimiätlär popular gäzitlärne, telekompaniälärne yuq itä, jurnalistlarnı ezärlekli. Cämğiät isä tınlıq saqlıy. Goşknıñ yazmışı da Rusiä cämğiätenä tügel, xalıqara oyışmalarğa bäyle bulır dip uylıym."
Rusiädä matbuğat iregen küzätep baruçı tağın ber törkem – Glasniost Fondı - Smolenski mäxkämäsen üzeneñ qararına añlatma birergä çaqırdı. New Yorkta urnaqşan Jurnalistlarnı Yaqlaw Komitetı mäxkämäneñ bu qararına tänqit belderde.
-Ali Gilmi
"Bu Rusiädä yala yağuda ğäyeplängän jurnalistqa çığarılğan iñ qırıs xökem. Bügen Rusiädä yala yağuda ğäyepläw bik popular. Soñğı 5 yılda törle däräcädä räsmilär şikäyätläre nigezendä bik küp cinayät eşläre açıla, yılına urtaça 35 eş."
Rusiäneñ Cinayätlär kodeksında yala yağu öçen iñ kübe 3 yıl qaralğan. Smolenski mäxkämäse Goşkonıñ elegräk xärämläşü öçen şartlı räweştä xökem itelgän buluın iskä alıp aña qırısraq xökem çığarğan. Ekstremal jurnalistika üzäge citäkçese Oleg Panfilov jurnalsitqa awızın ülçäp açırğa, dälillär kiterep söylärgä kiräklegen tanısa da, Goşkoğa çığarılğan qırıs xökemne axmaqlıq dip atıy:
"Bu axmaq ğäyepläw, çönki Nikolay Goşko 5 yıl elek turı efirda bu üterügä gubernatornıñ qatışı bulırğa mömkin digän farazın äytkän. Bu fäqät faraz ğına, monıñ öçen jurnalistnı 5 yılğa törmägä utırtu -absurd."
Oleg Panfilov mäxkämäğä basım yasalğanına şiklänmi. Soñğı waqıtta Rusiädä räsmilär jurnalsitlarnı yala yağuda ğäyeplärgä yarata. Panfilov süzlärençä, monıñ nigezendä Rusiä prezidentı Vladimir Putin imzalağan "Mäglümäti iminlek doktrinası" digän dokument yata:
"Çinovniklar, bigräk tä töbäklärdä, bu dokumentnı jurnalistlarğa qarşı xäräkät itü programı dip qabul itte. Bu doktrinada däwlät matbuğatına yärdäm qaralğan ide, bäysez matbuğat cawaplı bulırğa tieş dielgän ide. Läkin Rusiä çinovnikları cawaplılıqnı – buysınu dip añlıy."
Ekstremal jurnalistika üzäge häm başqa oyışmalar yala yağuda ğäyeplängän jurnalistlarğa berençe tapqır ğına yärdäm itmi. 2003 yılda Çiläbe möxörrire German Galkin şulay uq yala yağuda ğäyeplänep yıl-yarım törmägä xökem itelgän ide. Ekstremal jurnalistika üzäge başqa oyışmalar belän berlektä çañ suqqannan soñ Galkin tiz arada irekkä çığarıldı. Goşko oçrağına kilgändä, Panfilov faraz qılırğa telämi, läkin şunı äytä alam di ul, Rusiä jurnalistları da cämğiät tä, anı yaqlaw öçen qılın da qıymıldatmayaçaq:
"Goşko eşe – ul çığarma. Läkin başqa misallar da küp: xakimiätlär popular gäzitlärne, telekompaniälärne yuq itä, jurnalistlarnı ezärlekli. Cämğiät isä tınlıq saqlıy. Goşknıñ yazmışı da Rusiä cämğiätenä tügel, xalıqara oyışmalarğa bäyle bulır dip uylıym."
Rusiädä matbuğat iregen küzätep baruçı tağın ber törkem – Glasniost Fondı - Smolenski mäxkämäsen üzeneñ qararına añlatma birergä çaqırdı. New Yorkta urnaqşan Jurnalistlarnı Yaqlaw Komitetı mäxkämäneñ bu qararına tänqit belderde.
-Ali Gilmi