Accessibility links

Rusiä armiäse yözen bizärgä tırışa


Ser tügel, Rusiä armiäse bügen küplär öçen Çeçen suğışı, "dedovçina", qıyırsıtılğan yazmışlar kebek töşençälär belän bilgelänä. Armiäneñ töşkän däräcäsen kütärü, rekrutlarnı xärbi xezmätkä cälep itü öçen Rusiä räsmiläre törle çaralar kürergä tırışa, xättä cibärlek bäygeläre ütkärä. Sişämbedä Mäskäwdä "Pogonlı çibärkäy" dip atalğan bäygeneñ yomğaqlaw öleşe ütte.

Mondıy bäyge inde ikençe tapqır ütkärelä. Sovet armiäse teatrı säxnäsendä ütkän tamaşanıñ yomğaqlaw öleşendä üz xärbi bülgelärendä ciñep kilgän 19 çibärkäy qatnaştı. Başqa güzällek bäygelärennän ayırmalı bularaq, qızlar üzläreneñ buy-sınnarın ğına tügel, ä xärbi ölkädä ostalıqların, şul isäptän, qoral belän eş itä belüen kürsätergä tieş ide. "2005neñ Armiä patşabikäse" isemen Tönyaq flotnı wäkillek itkän leytenant qara çäçle, mähäbbät ğäwdäle Kseniä Agarkova yawladı. Räsmilär anıñ pogonına şunduq tağın ber yoldız östäde. Xäyer, tacğa layıq bulmağan qalğan sıluqaylar, moña ällä ni qayğırmadı şikelle. Misal öçen 22 yäşlek ölkän leytenant Anna Minkina süzlärençä, töp maqsat ciñü bulmağan:

"Qızlarnıñ töp maqsatı – xärbi xezmätkä çaqırunı arttıru ide. Bez Rusiä armiäsendä xezmät itüneñ qurqınıç tügel, kiresençä, maqtawlı ikänen kürsätergä telibez. Xezmät itü yäşenä citkän yäşlärgä şunı äytergä telibez: armiädä ber qurqınıç närsä dä yuq, anda xättä qızlar xezmät itä, kilegez."

Anna süzlärençä, aña armiädä irlär tarafınnan ber qıyrısıtu-fälän bulğanı yuq. Qayawıt uramda mine xärbi kiemdä kürep säyersenälär, läkin soñnan künegälär, xättä äle maturraq ta dip uylılar di ul yılmayıp. Tağın ber çibärkäy, Yıraq Könçığış bülgesendä psixolog bulıp xezmät itüçe Anna Kaxan bäygedän baş tarta almadım di:

"Xabarobski bäygesendä qatnaşırğa täqdim itkäç, başta köldem, ışanmadım. Läkin soñnan, qatnaşırğa buldım, baş tartsam, psixolog käsebemä noqta quyu bulır ide."

Soverlar Berlege tarqalğannan soñ, armiägä birelgän aqça küläme belän bergä anıñ abruyı dä töşte. Çeçnä suğışı, armiädäge waxşieleklär, dedovçina ğälämätläre arqasında yäş yegetlärneñ xärbi xezmättän küñele qayttı. Bügen Rusiä räsmiläre şuşı xälne tözätergä, armiäneñ abruyın kütärergä tırışa. Mäskäwdä ütkän bäygeneñ maqsatı da şul ide. Tamaşa qıluçılar küp sanlı patriotik cırlar işetä aldı. Şul isäptän, xärbi kiemgä kiengän balalar başqaruında "Bezneñ armiä – iñ köçelese" digän cırnı da. Çaranı oyıştıruçılarnıñ berse Saqlanu ministrlığı süzçese Gennadi Dzyuba bu çaranıñ faydası zur dip sanıy:

"Qızlar Mäskäwdä, törle oyışmalarğa, gäzitlärgä qunaqqa kilgändä, andağı yäş yegetlärneñ selägäye ağa ide: xäzer ük voenkomatqa barıp xärbi xezmätkä yazılam dilär ide. Bu çara armiäneñ problemnarın qına tügel, ä uñay yaqların da kürergä yärdäm itä."

Jüri äğzası general Nikolay Burbiga ayığraq qaraşta. Bu bäyge belän genä xezmätkä kilüçelär sanın arttırıp buluına şiklänä. Şulay da, mondıy çaralar kiräk di ul:

"Berençe tapqır mondıybäygene 2 yıl elek ütkärgän idek. Şunnan soñ sotsiologlar tikşerenülär ütkärep, mondıy çaralar kiräk, alar armiäneñ sorı tormışın bizi, digän näticägä kilde."

Xäyer, bäygedä qatnaşqan çibärkäylär, Mäskäwdäge berniçä yäş yöräkne yarsa da, älegä ğişıq-mişıq belän mawığırğa cıynmıy sıman. Tanılğan ber cırnı beraz üzgärtep alar: "Bez soldatlar, bezneñ öçen berençe urında avtomatlar, ä polkovniklar, polkovniklar - soñraq" dip cırlıy..

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG