Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä Estoniä belän imzalağan çik buyı kileşüennän baş tarta


Rusiä äle küptän tügel genä Estoniä belän ireşelgän urtaq çik turındağı kileşüdän çığuın belderä. Tışqı eşlär ministrı Sergey Lavrov süzlärenä qarağanda, Estoniä parlamentı elekke wäğdäsendä tormıyça, kileşüne raslağanda anı "sovet okkupatsiäsen" telgä alğan östämä belän qabul itkän. Mäskäwgä bu oşamıy häm ul xäzer çik turında yaña söyläşülär başlanırğa tieş dip belderä.

Rusiäneñ Estoniä belän äle ber ay ğına elek, maynıñ 18-endä imzalağan çik buyı kileşüen ğämäldän çığarırğa teläwe turında ministr Lavrov düşämbe könne üzeneñ Helsinkigä yasağan säfäre barışında belderde.

Audio, Sergey Lavrov

"Eston yağı ike arada aldan kileşengän yöklämälärne tulısınça ütämäde, şuña kürä bez kileşüdäge imzabıznı kire alabız. Bernindi dä raslaw turında inde süz bula almıy, çönki xäzer kileşü ğämäldä tügel. İke arada bulğan çik mäs''älälären xäl itär öçen yaña söyläşülär ütkärergä kiräk bulaçaq" di Rusiä tışqı eşlär ministrı Sergey Lavrov. Räsmi Mäskäw eston yağın, kileşüne parlamentta raslağanda aña "xaq bulmağan" östämäle kereş qabul itüdä ğäyepli. Şul kereştä eston parlamentı ikençe dönya suğışınnan soñ ilneñ sovetlar tarafınnan basıp alınuına işarä yasıy, anda "Sovetlar Berlegeneñ basıp kerüe", "qanunsız töstä Sovetlar Berlegenä quşu" digän töşençälär qullana. Mäğlüm ki, Rusiäneñ xäzerge citäkçelege Baltiq buyı illäreneñ yartı ğasır sovetlar astında yäşäwen basıp alu bularaq tanudan baş tarta, Estoniä, Latviä häm Litva kebek ük, Sovetlar Berlegenä üz teläge belän quşıldı dip kilä. Mäskäwneñ soñğı ğäyepläwlärenä Estoniä, parlamentnıñ kileşüne kereş belän qabul itüe anıñ şartların häm eçtälegen üzgärtmi dip belderä. İke il arasında cir öste häm diñgez çiklären bilgelägän şuşı kileşü xaqında Tallinn häm Mäskäw söyläşülärne un yılğa yaqın alıp bardı, Rusiä yağı şaqtıy ozaq waqıt anı imzalawdan baş tartıp kilgän ide. Eston yağı çiklärneñ äle 1920-nçe yılda uq imzalanğan Tartu kileşüe nigezendä bilgelänüen teläde, çönki anda Estoniä çikläre beraz başqaçaraq bilgelängän ide, läkin suğıştan soñ qayber cirlär Rusiägä tapşırıldı. 90-nçı yıllarda Rusiäneñ tışqı eşlär ministrı bulıp eşlägän Andrey Kozırev Mäskäw belän Tallinn arasında kilep tuğan soñğı kierenkelekne radiobızğa bolayraq bäyäläde:

Audio, Andrey Kozırev

"Yaña Rusiä Stalin çorı säyäsäte öçen bernindi finans yä xoquqi cawaplılıq totmayaçaq. Beryaqtan, estonnarnı säyäsi yaqtan min añlıym, ämma xoquqi yaqtan qarağanda, alarğa xalıqara kileşügä andıy süzlär kertergä kiräk tügel ide" di Rusiäneñ elekke tışqı eşlär ministrı Andrey Kozırev. Mäskäwneñ Baltiq buyı illäre belän mönäsäbätläre soñğı aralarda, bigräk tä alar ber yıl elek NATO häm Yewropa Berlegenä quşılğaç nıq kierenkelände. Düşämbedä Helsinskidä Rusiä imzasın kire alu turında beldergändä Lavrov, bu Rusiäneñ bar Yewropa Berlege belän mönäsäbätlärenä bernindi dä yoğıntı yasamas digän ömet belderde. Estoniä belän çik kileşüen imzalawğa qädär Mäskäw näq şunı uq Litva belän eşlägän ide, anda üzara bäxäslär çıqmadı. Ä menä Latviä belän äle haman da awır söyläşülär bara, Rusiä prezidentı Vladimir Putin Latviäneñ cir däğwaların "başqa sıymaslıq safsata" dip bäyälägän ide. Bıyıl ğına Mäskäw Qıtay belän dä çiklärne bilgeläw kileşüen imzaladı, şunıñ näticäsendä Rusiä Qıtayğa şaqtıy ğına cir birde, ämma bu oçraqta Mäskäwdä moña bernindi dä qarşılıq bulmadı.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG