Accessibility links

Кайнар хәбәр

Washington: "Üzäk Aziädän kitü Şanxay törkeme tügel, ikeyaqlı kileşülär eşe"


Sişämbedä Şanxay xezmättäşlek oyışması oçraşuında yañğırağan, töbäktäge amerikan ğäskärlären çığaru waqıtı bilgelänergä tieş digän öndämäne Amerika Quşma Ştatları kire qağa. Washington fikerençä, terrorğa qarşı köräş qısalarında kürelgän şuşı çara fäqät ikeyaqlı kileşülär nigezendä genä xäl itelä ala. Rusiä, Qıtay, Üzbäkstan, Qazağstan, Qırğızstan häm Taciqstan kergän Şanxay törkeme urtaq belderüendä, Äfğanstanda inde qatı bäreleşlär barmıy, şuña da amerikannar Üzäk Aziädän kitä ala digän işarälär yasağan ide.

Şanxay xezmättäşlek oyışmasınıñ Astanädä uzğan soñğı utırışında qırıs belderüläre belän iğtibarnı bigräk tä üzbäk prezidentı İslam Kärimov cälep itte, xörmätle tıñlawçılar. Äle qayçan ğına ul Üzäk Aziädä Quşma Ştatlarnıñ töp berektäşe sanala ide, läkin Ändicandağı qanlı waqiğälärdän soñ, bigräk tä Könbatış alarnı xalıqara däräcädä tikşerü kiräklegen alğa sörä başlağaç, Üzbäkstan prezidentı başqa yaqqa awışırğa buldı kebek. Astanädä inde ul "töbäktäge köçlärne almaştırunı küz aldında totqan" ninider geopolitik plan barlığı, şul plan avtorlarınıñ Üzäk Aziädäge radikal'' köçlär belän berläşüe xaqında şaqtıy mäğnäle belderülär yasadı. Moña cawap yözennän Kärimov Şanxay xezmättäşlek oyışmasın nığıtırğa öndi häm älege oyışma kiläçäktä üzen Üzäk Aziädä genä tügel, bar dönya külämendä kürsäter digän ömet belderä:

Audio, İslam Kärimov

Üzäk Aziädäge totrıqlılıqqa yanawçı köçne Üzbäkstan prezidentı isemläp atamasa da, Astanä oçraşuınıñ urtaq belderüendä päyda bulğan süzlär moña şik qaldırmıy - anda "Äfğanstanda terrorğa qarşı äwzem köräşneñ tämamlanuı säbäple, Şanxay xezmättäşlek oyışması illäre anı alıp barğan berektäşlekneñ, yäğni Könbatışnıñ, töbäktä äle küpme qalaçağın häm andağı illärdäge qorılmalarnı küpme qullanaçağın aldan belderep quyuı zarur" dip äytelä. Şanxay törkeme şulay itep Könbatışnıñ häm berençe çiratta Quşma Ştatlarnıñ, Üzäk Aziä illärennän kitüen taläp itä bulıp çığa. NATOnıñ xärbi nığıtmaları Üzäk Aziädä 11-nçe sintäbr waqiğälärennän soñ, Quşma Ştatlar Äfğanstandağı taliplärgä qarşı suğış başlarğa bulğaç päyda bulğan ide. Bügenge köndä alar ike - berse Qırğızstandağı Manas nığıtması, anda 1200-läp amerikan xärbie bar, ikençese - Üzbäkstanda Xanabad xärbi-hawa alanı, ul nigezdä xärbi oçışlar öçen yardämçel ber urın bulıp tora. İke nığıtma da qısqa ber çorğa ğına dip qorılsa da, amerikannar da, qabul itkän yaq ta ul çornıñ küpmegä suzılaçağın kütärmäde. Şanxay xezmättäşlege oyışması belderüendä bu mäs''älä xäzer berençe märtäbä qalıqtı diärgä bula. Läkin Washington moña şunda uq cawap qaytardı - däwlät departamentınıñ matbuğat wäkile Sean McCormack, Amerikanıñ Üzäk Aziädäge ğäskäri qatnaşuı "ikeyaqlı kileşülärdä qaralğan şartlar belän bilgelänä, ike il dä şul kileşügä anıñ här yaqqa da fayda kiterüe säbäple ireşkän ide" dip belderde. Amerikan ğäskärlären çığarunıñ häm cirle xärbi nığıtmalardan faydalanunı tuqtatunıñ Şanxay xezmättäşlek oyışması tügel, ä barı tik tieşle kileşü imzalağan ike ilneñ genä eşe buluına Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrlığı da işarä itä. Anıñ matbuğat wäkile Lawrence Di Rita:

Audio, Lawrence Di Rita

"Nığıtmalarnıñ eşen däwam itü-itmäw mäs''äläse barı tik üzbäk xökümäte qararına ğına bäyle" dip belderä Pentagonnıñ matbuğat wäkile Di Rita.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG