Accessibility links

Britaniäneñ terrorğa qarşı yaña qanun ölgese sorawlar uyattı


Britaniä premyer-ministr Tony Blair yaña qanun ölgese turında söyläşer öçen bügen Britaniäneñ möselman yulbaşçıları häm oppozisiädäge partiälär wäkilläre belän oçraşa. 7 yül könne bulğan terror höcümnären tikşerü dä däwam itä.

Yaña qanun ölgese terror ğämällären oyıştırunı, öyrätüne häm terrorğa çaqırunı tıya. Oppozisiädäge firqälär nigezdä bolar belän kileşsä dä, qayber ayırım mäsälälärgä, misal öçen "terrorğa çaqıru" digän mäddägä borçılu belderä. Xökümätneñ "terrorğa çaqıru" digäne ni qadär kiñ mäğnägä iä bulır?

Möselman cämäğätçelege üz çiratında, qanun qabul itelgännän soñ mäçetlärgä qarşı çaralar başlanır, dip qurqa. Gärçä Britaniäneñ eçke eşlär ministrı Charles Clarke monı kire qaqsa da.

Britaniäneñ Chatham House iseme belän tanılğan xalıqara mönäsäbätlär öçen patşa institutı üz xisabında, Ğiraq okkupasiäse "al-Qaida çeltären cäyelderde", terrorçılar öçen propaganda, xezmätkä alu häm aqça tabu yulların ciñeläytte, dip yazıp çıqtı. Ğiraq häm Äfğanstandağı suğışlarda AQŞnı yaqlağan illärdä terror höcümnäre buldı, dielä anda. Britaniä tışqı eşlär ministrı Jack Straw monıñ berlän rizalaşmadı:

"Terrorğa säbäp ezläw waqıtı bette. Terror höcümnäre Quşma Ştatlarnı Ğiraq suğışında yaqlağan häm yaqlamağan illärdä buldı. Terrorçılar Kenya, Tanzaniä, İndoneziä, Yemenda höcüm itte. Alar uzğan yal könnäre Ğiraq suğışın yaqlamağan Törkiägä höcüm yasadı," dide Jack Straw

Moña da qaramastan Britaniä bu fikerläre belän azçılıqta qala. Londondağı Ğädättäntış xällärdä idärä itüne öyrängän Janus institutı küzläw belgeçe Christina Corbett:

"Ğiraq häm Äfğanstandağı suğış İslam ekstremizmına ber nindi dä yoğıntı yasamadı dip uylaw – berqatlılıq bulır ide. Äl-Qaida Ğiraqtağı suğışnı älbättä üz maqsatlarında qullandı. Ämma bu suğışlar bulmasa – älege problema bulmas ide dip uylaw da – berqatlılıq. Ğiraqtağı suğış üz täsiren yasadı. Häm ul bulmasa – ber bu däräcägä ireşer idek dip äytä almıym."

Uzğan atnada Jack Straw Pakstan yağına taş attı. Tışqı eşlär ministrı Pakstandağı qayber mädräsälär häm dini uqu yortlarınıñ eşçänlegenä borçılu belderde. Paqstan da cawapnı ozaq köttermäde. BMOdağı Pakstan wäkile Mönir Akram BBC radiosına, Britaniä, üzendä tuğan intixarçılar bulğanda problemanıñ säbäben çittä ezlämäsen, dip belderde. Bu da bälki bik döres fikerder, ämma şulay da küzläw belgeçe Christina Corbett häm tağın bik küp keşe, Pakstan mäsäläse – cawaplarnıñ berse bulıp qala, di..

"Pakstannıñ probleması mädräsälärdän, ekstremistik mädräsälärdän çığa. Häm İslamabad alarnı tieşençä kontroldä tota almıy. Şulay uq çik buylarında Al-Qaida cäyelgän dip farazlana," dide Corbett.

Alay da Britaniä, üzeneñ terrorğa qarşı köräştä iñ yaqın taraflarınıñ berse bulğan bu ilne alay ğına çitläşterä almıy. London şartlawların başqarğan 4 keşeneñ öçese çığışı belän pakstanlı bulğan dip farazlana.
XS
SM
MD
LG