Accessibility links

Кайнар хәбәр

Üzbäkstanda ezärleklängän keşelär torğan sayın kübräk Qazağstanğa kilä


Xakimiat belän qarşılığı bulğan üzbäklärneñ Ändicandağı qanlı waqiğälärdän soñ ildän kitüe däwam itä. Uzğan atnada ğına Berläşkän Millätlärneñ qaçaq idaräse kürşe Qırğızstanğa qaçıp çıqqan 440-lap keşene waqıtlıça Romaniägä ozatqan ide. Üzbäkstanda ezärleklänülärgä duçar bulğannar arasında küpçelekne bäysez xäbärçelär, keşe xoquqların yaqlawçılar täşkil itä. Şularnıñ berse, Nämanğan şähärendä yäşäwçe Sabitxan Ostabayev berniçä kön elek 23 yäşlek malayı belän Qazağstanğa qaçıp çıqtı.

"Azatlıq" belän Qazağstannıñ Almatı şähärennän söyläşkän kürenekle üzbäk aktivistı Ostabayev üzeneñ Üzbäkstannan, xakimiat anı 15 köngä totqarlağannan soñ qaçarğa buluın xäbär itte. May ayında Ändican şähärendä xalıq kütäreleşe bastırılğannan soñ ul ilneñ konstitutsiäsenä qarşı kilgän eşçänlektä ğäyeplängän häm xakimiat wäkilläre añardan üzeneñ keşe xoquqların yaqlaw eşçänlegen tuqtatuın taläp itkän:

Audio, Sabitxan Ostabayev

"Berençe kisätü miña äle törmädä ük yasaldı", di Sabitxan Ostabayev. "Alar, yäğni xakimiat wäkilläre, miña, Sabitxan, añlıysıñdır, 15 täwlek soñğısı bulmayaçaq, yaña ğäyebeñ açıqlanğaç prokuror sineñ xaqta yaña qarar çığaraçaq. Ä azat itügä öç kön qala alar ğomumän, sin inde ölkän ulıñnıñ tormışın cimerdeñ, xäzer keçe ulıñ yazmışı turında uylap qara dip belderde. Häm bu miña citä qaldı" di Qazağstanğa qaçıp çıqqan Sabitxan Ostabayev. Ändican waqiğälärennän soñ şundıy yanaw häm ezärlekläwlärgä Üzbäkstanda şaqtıy ğına keşe duçar buldı. Şular arasınnan berençe bulıp Qazağstanğa Ändican kütäreleşe bastırıluğa keşe xoquqları aktivistı Lotfulla Şämsetdinov qaçıp çıqtı. Ul aña qädär Ändicanda radikal'' Äkrämiä törkemenä berläşüdä ğäyeplängän 23 eşmäkärneñ mäxkämä eşen küzätep barğan ide. Näq menä şul mäxkämä säbäple Ändicanda çualışlar başlandı da. Yün başında inde Qazağstanğa kilgän Şämsetdinov üzbäk xakimiate taläbe nigezendä Qazağstanda qulğa alındı, Taşkenttağı xökümät anı terrorçı dip bäyäläp, ul kire Üzbäkstanğa qaytarılırğa tieş dip belderde. Läkin Berläşkän Millätlär Oyışmasınıñ qaçaqlar idaräse anı häm anıñ 6 ğailä äğzasın "qaçaq" dip tanıdı. Berläşkän Millätlär şunnan soñ Qazağstan xökümätenä basım yasap, anıñ 1951-nçe yılğı Jeneva kileşüen ütäwen taläp itte, ä anda qaçaqlar häm sıyınu sorawçılar üz illärenä qaytarıla almıy dielgän. Axırğı çiktä Qazağstan Şämsetdinovnı azat itte häm ul ber Yewropa ilenä kitep, anda säyäsi sıyınu qazandı. Qazağstan iminlek köçläreneñ bu oçraqta üzbäk basımına birelmäwe başqalarnı da sıyınu ezläp näq menä şul ilgä kilüenä kiterä. Bäysez jurnalist Rizaxuca Abidov şundıylarnıñ berse, may ayında ul Ändicandağı qanlı waqiğälärgä bağışlap şiğer yazğan bulğan, şunnan soñ xakimiat anı Üzbäkstan prezidentı namusına tap töşerü häm mäsxäräläwdä ğäyeplägän. Älege şiğeren Abidov äle may ayında uq "Azatlıq" dulqınnarında uqığan ide:

Audio, Rizaxuca Abidov

Şuşı şiğerne yazuçı Rizaxuca Abidov Qazağstanda, elek telgä alınğan Lotfulla Şämsetdinov kebek ük "qaçaq" isemen aldı häm xäzer şulay uq Yewropağa kitüne kötep yata. Ul da, Sabitxan Ostabayev ta bügenge Üzbäkstanda keşe xoquqların yaqlaw eşen alıp barıp bulmıy, häm bez anda ğomumän üzebezne imin xis itä almıybız dip belderä. Alar şulay uq üzläreneñ Üzbäkstanğa andağı xakimiat almaştıy torıp kire qaytmayaçağın äytä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG