Accessibility links

Saban tuyınıñ soñğısı Penzada ütte


2005 yılnıñ soñğı Saban tuylarınıñ berse 16 iyüldä Penza şähärendä ütte. Penza ölkäseneñ bu töp Saban tuyın ütkärügä här yıl Penza şähäre häm ölkä byudjetınnan aqça birelä. Şulay uq tatar eşmäkärläre dä här yıl aqçalata yärdäm itä. Bıyıl Penzada Saban tuyı 10 nçı qat inde ütkärelde. Häm ul, härwaqıttağıça, şähärneñ Belinskiy parkında ütte.

Saban tuyın Penza ölkäse tatarlarınıñ milli—mädäni moxtariätı räise Rişat Altınbaev açıp cibärde. Çığış yasawçılar arasında gubenator urınbasarı Yelena Stolyarova häm Penza ölkäse möftie Äbbäs Bibarsov ta bar ide.

Penzağa bıyıl da Tatarstannan küp qunaqlar kilgän ide. Bilgele, respublikadan çittä uzdırılğan böten zur Saban tuylarına Tatarstannıñ nindi bulsa rayonı yärdämgä kilä. Mäsälän, Mordoviänıñ Saban tuyına här yıl Bua rayonınnan zur delegatsiä kilä, Penza ölkäseneñ Gorodişçe rayonı Äläzän awılı Saban tuyına Aznaqay rayonı kilä. Penza ölkäse Saban tuyınıñ da şefları bar: ul Yäşel Üzän rayonınnan artistlar häm sportsmennar. Şulay uq Penzağa Qazannan üzennän dä mädäniät ministrlığı aşa ber brigada artistlar kilgän ide. Penza tatarları Qazan artistlarınıñ bersen ayıruça yaratıp qarşı aldılar. Ul Yaqub Akjigitov, xalıq instrumentlarında virtuoz uynawçı. Ğomereneñ küp öleşen Tatarstanda yäşäsä dä, Yaqub Akjigitov üze dä Penza tatarı ikän.

– Min Penzenskiy oblast'ta Belinskiy rayonda Kaçkaru digän awılda tudım. Bez tudıq biş bala. Ä yäştän uq inde min ğarmunda uni, beznen näsel ğarmunda uni ikän ul. Mäktäpne beterdek. Ul waqıtta äle uqırğa awılda, vot, muzıkal'nıy şkolalar yuq. Talantlar bulğan keşe anda yuğalıp qala. Min şını bik üzemä maqsat quydım, äytäm, şähärgä kitärgä kiräk, muzıkant bulasım kilä ide balaçaqtan uq. Min Samarağa küçep kittem. Altmışınçı yıllarda bardım inde, zur idem uje. Häm anda min muzıka mäktäben uqıdım, öç yıl ğına, annan srazu muzıqa uçilişçasına kerdem, zaoçnıy aldılar. Şılay itep, muzıka uçilişçesın zaoçnıy beteregä ölgermädem, min Qazanğa küçtem. Citmeşençe yıllarda. Annan Qazannan Buağa kildem inde min eşlärgä. Buada min sigzän berençe yılğa xatlem eşlädem muzıka uqıtuçısı bulıp, Salix Saydaşev açqan muzıka mäktäbe ul. Şul muzıka mäktäbendä min uqıtuçı bulıp uqıtırğa totındım, bayan klassınnan. Minem ataqlı ğına uquçılarım buldı: İrek Galimov, İlham Şakirovta eşläde ul, annan Ramil Bagautdinov, ul “Bäyräm” ansamble belän eşläde. Qalğannarı inde uqıtuçılar, küp kenä vospitanniklarıym buldı. Şul yaqtan min ireştem maqsatıma, dip äytäm. Min eşlädem yegerme biş yıl mäktäptä, uqıttım. Küp kenä tırıştım, orkestrlar oyıştırdım. Häm bäläkäy ğarmunnarda, milli muzıqa qoralları belän balalarnı erättem, artistqa äyländem uqıtuçıdan. Orkestr oyıştırdım bik yaqşını, xalıq muzıqa qıllı orkestr. Buada anı eşlädem. Annan bäläkäy ğarmunnar aldım inde, könne-tönne, şul, üzem zanimat'sya ittem, milli muzıqa qoralları alar, bötenese: quray, qubız, bäläkäy ğarmunnar anda - cide telle, biş telle, altı telle. Tal'yan ğarmunnarda, bötenesendä min erändem inde uqıtuçı bulğaç. Şılay itep konsertlarda gel qatnaşa idem. Mindä ber bik iske ğarmun bar, anı miña büläk itep qaldırdı, Ğali Cämlixanov. Tatarstanda ul bar ide ataqlı ğarmunçı, Ğali Cämlixanov, ul miña üzen büläk itep qaldırdı. Xazer şunı belän borınğı tatar xalıq köen inde uynıym min saban tuylarda.

– Ä niçek Penzağa eläqtegez xazer tuğan cirläregezgä monda?

– Ä Penzağa kildek, saban tuylarğa kiläbez. Bik inde saban tuyğa çaqıralar, yebärälär anı ministerstva kul'turadan şatlanıp, ğarmunçılarnı. Saban tuy wet ğarmunsız bulmıy inde. Şul mine yebärälär. Min Penzağa ğına tegel, Saratovqa da barğanım bar saban tuy belän, konsertlar quyarğa, Volgogradqa da. Wıt Penzağa min kiläm uje ikençe yıl.

– Tuğan awılığızğa da bara torğansız?

– Tuğan awılğa yörim kilgän sayın, minem monda abıyım, abıylarım da bar monda, enem bar, Bäkär, Bakir Usmanoviç. Ul gel s udovol'stviem mine qarşı ala, şatlanıp i awılğa da alıp bara, bergäläp awılğa barabız inde. Xazer kitälär Qazannıqılar, min qalam da, enem Bäkär belän awılğa barabız, Kaçkaruğa. Atergä närsä telim, şul yöräkne borçıy, milli muzıqa qorallar, tatarnıqı, äkren genä betä bara. Sıbızğılar yasıy idek yukädän, alarnı da yasamıylar, quraylar yuq ta yuq. Ğarmunnar da yuq, tal'yan ğarmun ul tatarnıqı, dvuxryadqa ul tatarnıqı tegel. Unyauçı yuq – betä bara. Menä şuşı milli muzıqa qoralları betüe yöräkne ärnetä, daje Qazanda da äz uje unyauçıylar tal'yan ğarmunda.

Bu Qazan muzıkantı, tatar xalıq instrumentlarında virtuoz uynawçı, Penza ölkäseneñ Kaçkaru awılında tuıp üskän Yaqub Akjigitov ide.

Penza Saban tuyında Mordoviä wäkilläre dä qatnaştı. Mordoviä köräşçese, Lämberä rayonınnan tatar yegete Artur Arikov köräş buyınça ikençe urınğa çığıp, Penzadan Saranskiğa televizor alıp kitte. Ä Mordoviänıñ “Yaqtaşlar” cämğıäte räise urınbasarı Penza tatarların kiläse 2006 yılğa Saranskiğa federal' Saban tuyğa çaqırdı. Bilgele, bıyıl federal' Saban tuyı Tübän Novgorodta ide, ä 2006 yılda Mordoviäda, Saranskida ütäçäk.

Penza Saban tuyına ikençe yıl rättän inde Germaniädan qunaqlar kilä. Bu Artur häm Saniä Gruber ğailäse. Alar Germaniäda Dortmund şähärendä yäşi. Saniä üze Urta Äläzän awılınnan ikän.

– Säniä xanım, sez Urta Äläzän awılında tuğan, üskänsez, Almaniäğa, Germaniäğa eläkkänsez, Dortmund şähärendä torasız. Sez şul Germaniädan, Dortmund şähärennän Penza ölkäsenä kilep tuğan cirläregezgä Saban tuyğa elägäsez. Şunın turında berniçä süz äytegez.

– İkençeläp bez Saban tuyında. Kiläbez spetsial'no şul bärämğa. Min genä tügel, minem ğailäm. Tormış iptäşem nimeç, ul da tatarğa äylänep kitte, с удовольствием kilä tatarlar belän общаться и от этого получает большое удовольствие.

– Närsäse yaxşı bu Saban tuynıqı?

– Все, понимаешь, у меня эйфория, min xazer ber yöz gramm araqı eçkän şikelle, pıtamuştı eyforiä, мне все нравится, просто даже ходить, на все смотреть и вот у меня большая эйфория, я не могу сказать, абсолютно все.

– Артур, что Вас привлекает, что Вам нравится в этом празднике Сабантуй?

– То, что все собрались сегодня, это понятно, это праздник души, праздник общения, и все, что здесь происходит, такое состояние души, когда человек радуется, что рядом есть люди, которые также радуются той встрече, что и мои единомышленники. Я вот что приехал сюда, благодарю, что у меня жена из этих мест, татарка, я очень счастлив.

Bu Germaniädan, Dortmund şähärennän maxsus Penza Saban tuyına kilgän Säniä häm Artur Gruberlar ide.

Azatlıq radiosı öçen Penza ölkäsennän İrek Bikkinin.

XS
SM
MD
LG