“Звезда Поволжья” gäzite törle yazmalar belän şaqqatırırğa yarata anısı. Qaywaqıt gäzit birgän farazlar tormışqa aşıp ta quya anısı. Läkin, bu gäzit milli tormış turında urıs telendä şaqtıy ğına sallı, analitik yazmalar bastıra. Cämäğätçelek arasında gäzit bazarın şulay taptı. Menä soñğı sanında “Казанский выбор” yäğni “Qazan saylawı” digän yazma dönya kürde. Berençe bittä basılğan bu yazmanıñ avtorı Räşit Äxmätov- gäzitneñ oyıştıruçısı häm möxärrire. Räşit Äxmätov bu oçraqta kiläse atnada Qazanğa, tantanalarğa BDB illäre liderları, Törkiä, İran däwlätläre prezidentları kilä. Häm şundıy wäzğıättä Tatarstanğa qarata öç küñelsez xäl eşlände dip yaza.
Şul uq waqıtta ber atna elek Rusiä yuğarı mäxkämäse Tatarstan üzeneñ konstitutsiäsendä “suverenitet” terminın qullanırğa xoquqı yuq digän qarar qabul itte. “Suverenitet” terminı zakonnan tış dip iğlan itelde. Töbäk suverenitetına däwlätkä qurqınıçlıq alıp kilä torğan, separatistik mäğnä salındı. Qazan yubileye aldınnan bu demonstrativ qarar. Ul, kem köçleräk digän pozitsiädän çığıp eşlängän, Tatarstan monıñ belän kileşergä mäcbür. Räşit Äxmätov, menä şundıy bäyä birä Rusiä Yuğarı mäxkämäse qararına. İkençe küñelsez xäl dip, avtor, küptän tügel genä Qazanğa säfär yasağan Rusiä iqtisadıy üseş ministrı German Grefnıñ kilüen atıy. Döres, säfärneñ üzen tügel. Ä anıñ awızınnan çıqqan süzlärne.
Gref qatıy räweştä, Tatarstanğa federal' programm buyınça başqa aqçalar küçerü bulmayaçaq dip belderde. Häm äle respublikağa federal' programmadağı qaralğan aqçanıñ qalğan 30 milliard sumnı da birelmäyäçäk. Şäymievqa bu mä’säläne Putin belän söyläşep xäl itärgä turı kiläçäk. Çönki aqça, metro tözeleşen däwam itär öçen häm Qazansu yılğası aşa tözelgän küperneñ ikençe öleşen yasar öçen kiräk
Räşit Äxmätov Qazan yubileye aldınnan, Respublikağa qarata eşlängän tağın ber küñelsez xäl turında yaza.
Qazanda plan buyınça Törkiä könnären ütkärü qaralğan ide, - dip yaza gäzit möxärrire.-Ul avgustnıñ ikençe yartısında uzar dip kötelde. Läkin kilep çıqmadı. Törkiädän zur ğına delegatsiä kilergä äzerlängän bulsa da. Mäskäwdä Törkiä belän Tatarstan arası nığuın telämädelär. Qayber mäğlümätlärgä qarağanda, Mäskäw, Törkiädän Qazanğa kilüçe delegatsiä äğzalarınıñ kübesenä viza birmägän. Tatarstanda törek-tatar litseyların basım bara. Xäzer Şäymiev saylanmağaç, ä Putin tarafınnan bilgelängäç, aña üzbaşlı pozitsiädä toru awır. Añlaşıla, Mäskäw, Qazan yubileyenıñ tä'siren tışqı säyäsättä kimetep kürsätergä, Tatarstannı xalıqara soyuzniklardan izolyatsiälärgä teli
“Звезда Поволжья” gäziteneñ möxärrire tağın ber, dürtençe küñelsez waqiğağa tuqtala. Ul da bulsa, Rusiä belän Tatarstan arasındağı yaña kileşüneñ äzer dä bulmawı. Şartnamä Qazanda yubiley könnärendä imzalanır digän sürän genä ömet bar di avtor.
Mäskäw belän Qazan mönäsäbätlärenä kilgändä, Räşit Äxmätov, Rusiägä köçle Tatarstan kiräkme digän soraw quya. Häm aña cawabın da üze birä:
Soñğı yıllardağı säyäsätkä obyektiv qarasañ, - dip yaza ul.- Mäskäwgä köçsez Tatarstan kiräk. Häm şuñardan çığıp, Mäskäw Tatarstannı tağı da köçsezländerergä tırışaçaq. Mäskäwdä xakimiät vertikale tözergä telilär ikän, anıñ maqsatı töbäklärdäge tormış däräcäsen tigezläw. Yäğni byudjetlar törle şähärlärdä tigez bulırğa tieş- di Räşit Äxmätov. Häm mondıy oçraqta, Mäskäw şähäre genä çerep bayaçaq digän faraz birä.
Yıl sayın Tatarstanda suırtılğan 30 million tonna neft'tän 350 milliard sum aqça kerä, - dip iqtisat mä’sälälärenä küçä Räşit Äxmätov. - Şunıñ, Tatarstanğa 100 milliardı ğına qalıp barsa da, 250 milliardı Rusiägä kitä. Neft'kä bäyälär artqanda respublikağa bäysezlek uñaylıraq. Ä Mäskäw, Tatarstannı Rusiä eçendä qaluına qızıqsındırırğa tieş. Mäskäw büleşergä tieş. Neft'kä bulğan bügenge bäyälärdä, Tatarstanğa federal' programm buyınça birelä torğan aqçalar, ul Tatarstan neft’ennän Mäskäwgä kitkän keremneñ altı protsentın ğına täşkil itä. Tatarstan Rusiä stabilizatsion fondın tulılandıra häm üze bernigä dä tienä almıy, dip yaza Räşit Äxmätov. Yäğni, qayberäwlär, Tatarstanğa, Rusiä, başqa töbäklär xisabına yärdäm itä digän süzlärne yazma avtorı bik ğadi arifmetika belän inqär itä. Häm bügenge köndä, Rusiäneñ töp säyäsäte töbäklärne, ayırım alğanda Tatarstannı qısu dip näticä yasıy Räşit Äxmätov “Звезда Поволжья”gäzitendä basılğan yazmasında.
Räfis Cämdixan
