Mordoviäda 19 aprildän ikençe tatar gazetası çığa başladı. Xäzerge köngä gazetnıñ 15 sanı çıqtı inde. Respublikada 1997 yıldan birle ber tatar gazetası çığıp kilä ide inde, anıñ iseme – “Tatar gazetası”. Ul xalıqtan cıyılğan aqça xisabına çığa.
Ä yaña tatar gazetı Mordoviä xökümäte xisabına çığa başladı. Anıñ iseme dä cisemenä bik turı kilä – “Yuldaş”. Bu yaña gazet, älbättä, Mordoviä xakimiätläreneñ tuğrılıqlı yuldaşı bulıp eşlärgä tieş, monarda hiç tä şik yuq. Bu gazetta xakimiätlär quşqannı ğına yazarğa äzer buluları turında “Yaqtaşlar” cämğıäte räise Şämil Bikmaev ta, gazetnıñ baş möxärrire Almira Gabunova da berniçä qat qabatlap äyttelär. Yänäse, Mordoviäda muqşı häm erzya xalıqları öçen “Moqşen pravda” häm “Erzyän pravda” gazetları küptän inde çığa. Alar gel xakimiätne maqtap torsa da, küpmeder däräcädä muqşı häm erzya tellären saqlawğa öleş kertälär. Şulay uq xakimiätlärne maqtap toruçı tatar gazetı da buldırırığa kiräk digän fikerne “Yaqtaşlar” cämğıäte räise Şämil Bikmaev berniçä yıl inde qabatlap tordı. Nixayät, bu teläk tormışqa aştı.
“Yuldaş” gazetınıñ baş möxärrire Almira Xamzä qızı Gabunova “Azatlıq” radiosı eçen berniçä süz äytergä riza buldı.
– Almira xanım, nixayät, bıyıl april ayında sezneñ “Yuldaş” gazetınıñ berençe nomerı çıqtı. Xazer sezneñ bu yaña tatar gazetın çığaruda şaqtıy ğına täcribägez tuplandı.
– Mömkin bulsa, min urısça cawap biräm sezgä. Тематика обычная, как во всех других республиканских газетах – общественно-политическая. Но есть одна особенность – направленность ее в том, что это газета для татар Мордовии и о татарах Мордовии, их жизни, их проблемах, их истории, культуры. А задача самая главная, коренная, состоит в том, чтобы у татарских жителей Мордовии возродилось чувство самосознания, национальной гордости. Мы бы хотели еще приобщить людей к родной культуре, к родным традициям и к языку. К сожалению, даже мой личный пример говорит о том, что последнее поколение татар Мордовии, ну, стали подзабывать и традиции своего народа, и язык. Так велось образование в школах, что родной язык, он становился как бы на одном уровне с иностранным.
– Almira xanım, sezneñ xäzerge eşegezdä nindi awırlıqlar bar häm niçek sez ul awırlıqlarnı ciñep çığarğa uylıysız?
– Зарплаты очень маленькие... Но мы и не рассчитывали на какую-то большую зарплату, на какие-то материальные такие льготы и так далее. Деньги, наверное, придется зарабатывать самим. Главное сейчас нам – найти своих читателей, чтобы люди заинтересовались этой газетой и читали ее. То, что касается вот татарских шрифтов, нам основательно помогла “Татарская газета”, редактор “Татарской газеты”, которая уже выходит в республике, которую знают и республике у нас, и в стране, и, насколько мне известно, за рубежом тоже.
Bu “Yuldaş” gazetası başqa Mordoviä gazetları kebek uq eşli. Anda ekonomika, respublika yañalıqları, tämle aşlar reseptları häm başqa ğadäti närsälär basıla. Urıs häm muqşı gazetlarınnan ayırma da bar, älbättä. Gazet materiallarınıñ kübese urıs telendä bulsa da, här nomerda Mordoviä tatarları turında nindi bulsa materiallar birelä. Mäsälän, soñğı nomerlarda Musa Cälil belän bergä Pletsenzee törmäsendä cäzälänğan jurnalist, desantçı Äxmät Simaev turında, akademik Mirza Mäxmütov turında zur materiallar çıqtı. Şulay uq Germaniäda yäşäwçe, änise nemes, ätise tatar bulğan nemes yazuçısı Mädinä Mamleewa turında material çıqtı. Mädinä Mamleewanıñ babaları, morza Mamleewlar, XVIII ğasır axırında, XIX ğasırnıñ berençe yartısında, Mordoviädan Başqortostanğa küçkän bulğannar ikän. Gazetta törle tatar awılları turında da materiallar çığa başladı. Şulay uq här nomerda islam temalarına da xäbärlär bula.
Redaksiädä 7 keşe eşli. Alar arasında tatar milli xäräkätendä aktiv bulğan keşelär yuq. “Yuldaş” jurnalistlarınıñ kübesen, ä alar 4 keşe, ciñel genä mankurt dip tä atarğa bulır ide. Ämma alar, tatar gazetasın çığara başlağaç, tatar dönyasınıñ problemaların da az-maz ğına añlıy başlağan kebek tä buldılar. Älbättä, älegä “Yuldaş” gazetı ber möhim tatar problemasına da qağılğanı yuq, ämma tora-bara, inşalla, xakimiätlärneñ “Yuldaş”ınnan tatarlarnıñ “Yuldaş”ına äwerelüe dä ixtimal.
İrek Bikkinin, Mordoviä
Ä yaña tatar gazetı Mordoviä xökümäte xisabına çığa başladı. Anıñ iseme dä cisemenä bik turı kilä – “Yuldaş”. Bu yaña gazet, älbättä, Mordoviä xakimiätläreneñ tuğrılıqlı yuldaşı bulıp eşlärgä tieş, monarda hiç tä şik yuq. Bu gazetta xakimiätlär quşqannı ğına yazarğa äzer buluları turında “Yaqtaşlar” cämğıäte räise Şämil Bikmaev ta, gazetnıñ baş möxärrire Almira Gabunova da berniçä qat qabatlap äyttelär. Yänäse, Mordoviäda muqşı häm erzya xalıqları öçen “Moqşen pravda” häm “Erzyän pravda” gazetları küptän inde çığa. Alar gel xakimiätne maqtap torsa da, küpmeder däräcädä muqşı häm erzya tellären saqlawğa öleş kertälär. Şulay uq xakimiätlärne maqtap toruçı tatar gazetı da buldırırığa kiräk digän fikerne “Yaqtaşlar” cämğıäte räise Şämil Bikmaev berniçä yıl inde qabatlap tordı. Nixayät, bu teläk tormışqa aştı.
“Yuldaş” gazetınıñ baş möxärrire Almira Xamzä qızı Gabunova “Azatlıq” radiosı eçen berniçä süz äytergä riza buldı.
– Almira xanım, nixayät, bıyıl april ayında sezneñ “Yuldaş” gazetınıñ berençe nomerı çıqtı. Xazer sezneñ bu yaña tatar gazetın çığaruda şaqtıy ğına täcribägez tuplandı.
– Mömkin bulsa, min urısça cawap biräm sezgä. Тематика обычная, как во всех других республиканских газетах – общественно-политическая. Но есть одна особенность – направленность ее в том, что это газета для татар Мордовии и о татарах Мордовии, их жизни, их проблемах, их истории, культуры. А задача самая главная, коренная, состоит в том, чтобы у татарских жителей Мордовии возродилось чувство самосознания, национальной гордости. Мы бы хотели еще приобщить людей к родной культуре, к родным традициям и к языку. К сожалению, даже мой личный пример говорит о том, что последнее поколение татар Мордовии, ну, стали подзабывать и традиции своего народа, и язык. Так велось образование в школах, что родной язык, он становился как бы на одном уровне с иностранным.
– Almira xanım, sezneñ xäzerge eşegezdä nindi awırlıqlar bar häm niçek sez ul awırlıqlarnı ciñep çığarğa uylıysız?
– Зарплаты очень маленькие... Но мы и не рассчитывали на какую-то большую зарплату, на какие-то материальные такие льготы и так далее. Деньги, наверное, придется зарабатывать самим. Главное сейчас нам – найти своих читателей, чтобы люди заинтересовались этой газетой и читали ее. То, что касается вот татарских шрифтов, нам основательно помогла “Татарская газета”, редактор “Татарской газеты”, которая уже выходит в республике, которую знают и республике у нас, и в стране, и, насколько мне известно, за рубежом тоже.
Bu “Yuldaş” gazetası başqa Mordoviä gazetları kebek uq eşli. Anda ekonomika, respublika yañalıqları, tämle aşlar reseptları häm başqa ğadäti närsälär basıla. Urıs häm muqşı gazetlarınnan ayırma da bar, älbättä. Gazet materiallarınıñ kübese urıs telendä bulsa da, här nomerda Mordoviä tatarları turında nindi bulsa materiallar birelä. Mäsälän, soñğı nomerlarda Musa Cälil belän bergä Pletsenzee törmäsendä cäzälänğan jurnalist, desantçı Äxmät Simaev turında, akademik Mirza Mäxmütov turında zur materiallar çıqtı. Şulay uq Germaniäda yäşäwçe, änise nemes, ätise tatar bulğan nemes yazuçısı Mädinä Mamleewa turında material çıqtı. Mädinä Mamleewanıñ babaları, morza Mamleewlar, XVIII ğasır axırında, XIX ğasırnıñ berençe yartısında, Mordoviädan Başqortostanğa küçkän bulğannar ikän. Gazetta törle tatar awılları turında da materiallar çığa başladı. Şulay uq här nomerda islam temalarına da xäbärlär bula.
Redaksiädä 7 keşe eşli. Alar arasında tatar milli xäräkätendä aktiv bulğan keşelär yuq. “Yuldaş” jurnalistlarınıñ kübesen, ä alar 4 keşe, ciñel genä mankurt dip tä atarğa bulır ide. Ämma alar, tatar gazetasın çığara başlağaç, tatar dönyasınıñ problemaların da az-maz ğına añlıy başlağan kebek tä buldılar. Älbättä, älegä “Yuldaş” gazetı ber möhim tatar problemasına da qağılğanı yuq, ämma tora-bara, inşalla, xakimiätlärneñ “Yuldaş”ınnan tatarlarnıñ “Yuldaş”ına äwerelüe dä ixtimal.
İrek Bikkinin, Mordoviä
