Accessibility links

Кайнар хәбәр

Üzbäkstan: Andican waqiğaların mäxkämädä tikşerü başlandı


Sişämbedä Üzbäkstan başqalasında şuşı yılnıñ Mayında Andicanda qan qoyu belän tämamlanğan waqiğalarnı oyıştıruda ğäyeplängän 15 keşe östennän mäxkämä eşe başlandı. Räsmilär bu keşelärne fetnä oyıştıru niätendä ğäyepli häm 190lap keşeneñ üleme öçen cawaplı terrorçılar dip atıy. Ämmä keşe xoquqların yaqlawçılar berniçä yöz keşeneñ ülemenä kitergän bu qanlı waqiğalar öçen iminlek köçlären ğäyepli.

Mäxkämä utırışı Taşkentta Üzbäkstannıñ Yuğarı mäxkämä binasında bara. Räşätkä artında 15 keşe. Arasında islam ekstremizmında ğäyeplängän berniçä eşquar da bar. Näq menä şular östennän elegräk ütkän mäxkämä May ayında Andicanda qanlı waqiğalarğa etärgeç buldı. Bu 15 keşegä xäzer beryulı berniçä ğäyepläw belderelä: terrorçılıq, keşe üterü, totıq alu, fetnä oyıştıru niätläre. Utırışnı Yuğarı mäxkämä räise urınbasarı Bäxtiär Camalov alıp bara:

"Bu cinäyät eşe qısalarında 200gä yaqın keşe zyıan kürgän. Alarnıñ kübese, yä alarnıñ qanuni wäkilläre bügen monda, qalğannarı kiläse utırışlarda qatnaşaçağın belderde di."

Ämmä tänqitçelär, bu mäxkämäneñ Andicanda bulğan xällärgä açıqlıq kertüenä, çın cinäyätçelärneñ cawapqa tartıluına şiklänä. Kiresençä, alar monı küz buyaw dip atıy. Keşe xoquqları aktivistları äytüençä, räsmilär keşelärne uydırma ğäyep tanırğa mäcbür itä, xaqiqät söyläwçelärne qurqıtu eşläre alıp bara. Amnesty İnternational wäkile Maisy Weicherding:

"Andicanğa barıp citä alğan jurnalistlar, berkemnän dä interview ala almadı. Çönki keşelär jurnalist belän söyläşergä qurqa, räsmilär alarğa jurnalist belän söyläşkäneñne kürsäk cawap biräçäkseñ dip kisätep quyğan."

"Qanlı comğa" digän isem alğan Andican waqiğaları 23 cirle eşquarnıñ islam ekstremizmında ğäyeplänep mäxkämägä tartıluınnan başlanıp kitte. Cirle xalıq alarnı yaqlap 3 kön buyı tınıç protest çaraları ütkärde. Maynıñ 12sennän 13enä köç qullanular başlandı. Qorallanğan keşelär xärbi kazarmağa, törmägä häcüm itep annan yözlägän keşene, şul isäptän mäxkämägä tartılğannarnı irekkä çığardı. Eşquarlarnıñ berse Borhanedtdin Nuretdinov ul tönne bolay iskä ala:

"Bezneñ andıy xällärne, atışularnı ğomerdä kürgän yuq ide. Bez aptıraşta koridorğa çıqtıq, xalıq cıyıla başladı, kemder äydägez asqa töşäbez dide. Asqa töştek, tışqa çıqtıq, döm qarañğı ide. Kemder, teläsägez xakimiät binasına barıp, xoquq taläp itä alasız dide, xalıq şunda kitte."

Xakimiät binası, üzäk mäydan tiz arada waqiağar üzägenä äylänä. Protest belderüçelär binanı basıp ala, berniçä militsiä xezmätkäre, räsmine totıq itep ala. Xäbär qalağa tarala, yözlägän keşe mäydanğa cıyıla, tormış şartların yaxşırtunı taläp itä başlıy. Kiçkä taba qan qoyu başlana. Şahitlär äytüençä, xärbilär xalıqqa ut aça başlıy. Suğış häm Tınıçlıq xäbärläre institutı xezmätkäre Galina Buxarbaeva waqiğalarnı bolay iskä ala.

"Başta anda ike BTR ide. Soñnan 5 minuttan başqaları kilä başladı. Ata başladı, tirä yatqa uqlar oça, qotıçqıç ide."

Keşe xoquqları aktivistları äytüençä, bu ut açular näticäsedä yözlägän ğäyepsez keşe häläk bulğan. Räsmilär monı kire qağa, barlığı 187 keşe ülde, kübese xärbilär häm cirle räsmilär, dip belderä häm monıñ öçen terrorçılarnı ğäyepli. Räsmilär bu köç qullanlarnı İslam däwläte tözü niäte belän oyıştırlğan fetnäneñ ber öleşe dip atıy.

Ämmä täniqtçelär äytüençä, Andicanda çınbarlıqta ni bulğanın bik az keşe belä. Çönki xakimiät mäglümätne qısa, bäysez tikşerü ütkärergä telämi.

Andican waqiğalarınnan soñ 400läp keşe kürşe Qırğızstanğa qaçıç kitte. Keşe xoquqları aktivistlarınıñ qayberläre qulğa aılnğan, qayberläre şulay uq ildän kitkän.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG