Tatarstanda bu aralarda törle illär, xalıqlar mädäniäte belän yaqınraq tanışırğa mömkin buldı. Respublikada ber-ber artlı Litva, İran respublikaları könnäre ütte. Xäzer isä Qazanda Törkiä könnäre bara. Anıñ qısalarında törle kürgäzmälär uza, mädäni programma da qaralğan. Mäsälän, oktäberdä Törkiädän tanılğan pianist Tuluyxan Uğurlı kilep, Säydäşev isemendäge Zur konsertlar zalında klassik äsärlärdän torğan konsert biräçäk. Qazan däwlät humanitar-pedagogika universitetında isä Törek üzäge eşli başlayaçaq. Törkiäneñ Tatarstan başqalasınıñ meñyıllığına büläge – Qazan kremlendäge tözekländerelgän tarixi kitapxanäne açu tantanası da näq menä şuşı könnär qısalarında uzaçaq. Siräk qulyazmalar häm kitaplar saqlanaçaq älege kitapxanä Törkiä respublikası yärdämendä häm alar aqçasına tözekländerelde. 20 sentäberdä respublikanıñ Milli kitapxanä binasında ber qızıqlı kürgäzmä dä eşli başladı. Ul Atatörek häm Törkiä tarixı fotografiälärdä, dip isemlängän. Häm anda Törkiäneñ berençe prezidentı Atatörekneñ şäxese belän tanıştırğan, anıñ tormış yulın, eşçänlegen çağıldırğan sürätlär urın alğan. Kürgäzmäne açu tantanasında Törkiäneñ Tatarstandağı general’ konsulı İsmäğil Xaqqı Musa, Mädäniät häm turizm ministrı wäkile Mälix Turan, başqa qunaqlar qatnaştı. Alar Atatörek, anıñ eşläre, ilneñ yazmışındağı role belän tanıştırdılar, Tatarstan belän Törkiä arasındağı tığız bäyläneşlär, alarnı üsterü turında söylädelär.
Tatarstanda Törkiä köne qısalarında törle qızıqlı çaralar uza tora. Läkin, şunısında äytergä kiräk, xäzer respublikada bara torğan älege könnär aldan şaqtıy zurraq häm külämleräk ütär, dip uylanılğan ide. Çaralar da qupşıraq uzar, qunaqlar da däräcäleräk häm kübräk bulır, dip kötelgän ide. Läkin barısı da aldan uylağança kilep çıqmadı. Qazannıñ meñyıllığına kiler dip kötelgän Törkiä prezidentı da bäyräm çaralarında qatnaşmadı. Qayber mäğlümätlärgä qarağanda, Mäskäwdä Tatarstannıñ törek dusları belän artıq tığız elemtäläre belän qänäğät tügellär. Törkiä könnäreneñ respublika prezidentı yalğa kitkäç ütüe dä, şuşı xaqta söyli, dip farazlıylar. Şunısı da qızıq, Şäymiev näq menä şul uq Törkiädä yal itä. Kiläse atnada anda respublika parlamentı räise Färit Möxämmätşin da baraçaq. Ul prezident belän oçraşıp söyläşäçäk häm Yevropa Şurasınıñ Fän häm mäğärif komitetı utırışında qatnaşaçaq.
Ä 21 sentäberdä Färit Möxämmätşin Qazanda Törkiäneñ Tatarstandağı general’ konsulı İsmäğil Xaqqı Musa belän oçraştı. Oçraşunıñ säbäbe – konsul şuşı arada respublikada eşen tämamlap, kire Törkiägä qaytıp kitärgä cıyına ikän. İsegezgä töşerep ütik, xäzerge konsul Tatarstanda üz wazifalarına 2004 yılnıñ ğinwarında kereşkän ide. Ğädättä, Törkiäneñ Qazandağı konsulları 3 är yıl eşlilär ide. İsmäğil Xaqqı Musa äle ike yıl da eşlämäde. Konsulnıñ waqıtınnan alda Tatarstannan kitüen belgeçlär törleçä farazlıy. Alalar arasında soñğı konsul Tatarstan belän Törkiä arasındağı bağlanışlarnı moña qädär kürenmägän däräcägä kütärde, Mäskäw şuña riza tügel dip añlatuçılar da bar. Konsullıq isä, İsmäğil Xaqqı Musanıñ çit ildä eşläwenä 6 yıl tuldı, Törkiä qanunnarı buyınça, anıñ çit illärdä eşläw möddäte bette dip añlata. Törkiä räsmiläreneñ anıñ möddäte betäçägen aldan belä torıp konsul itep bilgeläwläre genä säyer.
Tatarstanğa yaña konsul bulıp Törkiädän kem kiläse inde bilgele ikän. Bu xaqta Tışqı eşlär departamentı citäkçese Timur Akulov belderde. Läkin anıñ isemen açıqlamadı. Şunısı bilgele, bulaçaq general’ konsulnıñ Tatarstanda bulğanı bar, ul Qazanğa Törkiäneñ däwlät ministrı delegatsiäse belän kilep, tanışıp kitkän bulğan. Xäzer, anıñ isemen belergä inde küp qalmadı. Ul Qazanğa oktäberdä uq kiler dip kötelä.
Gölnaz İlgizär
