Yewropa kiläçägenä qarağan möhim mäs''älälärne xäl itüneñ bu könnärdä berençe çiratta britan citäkçelegenä töşüe bik ğadi añlatıla - Berlektä bu yartı yılda näq menä Britaniä räislek itä. Moña qädär London Berlek eçendäge aşığıç mäs''älälärgä ğomumän bitaraf buluı, räislekne sülpän alıp baruı öçen tänqitlänep tä kilde. Üktäbr ayı isä britan diplomatiäse öçen yaña ürlär açtı. Şularnıñ berse Yewropa Berlegeneñ könçığışına, Rusiä yaqlarına qarıy.
Sişämbedä britan premyer-ministrı Tony Blair, Yewropa komissiäse räise Jose Barroso häm Berlekneñ tışqı säyäsät wä iminlek eşläre öçen cawaplı yuğarı wäkile Javier Solana belän bergä Londonda Rusiä prezidentı Vladimir Putinne qabul itte. Blair idaräse, oçraşunıñ kön tärtibe üzägendä energiä mäs''äläläre toraçaq dip xäbär itkän ide. Häm bu çınnan da şulay buldı. Rusiä bügenge köndä bolay da Yewropa gaz ixtiaclarınıñ yartısın, ä neftneken - öçtän ber öleşen qaplıy. Häm yağulıqqa torğan sayın nığraq susağan Yewropa kiläçäktä Rusiäne üzeneñ töp tä''minatçısı itep kürergä teläwen yäşermi. Sişämbe oçraşuınnan soñ 4 citäkçe - Blair, Putin, Barroso häm Solana qısqa ğına matbuğat oçraşuı ütkärde häm britan premyerı anda bolay dip belderde:
"Bez xäzer Yewropada omtılğan närsä şul - bezgä energiä tä''minatın garantiälärgä kiräk, bu bik çetrekle mäs''älä", di Tony Blair, Rusiä belän yağulıq ölkäsendä xezmättäşlekne nığıtu zaruriate xaqında.
Mäskäw monı añlıy häm üzeneñ şuşı östenlegen üz faydasına eşlätergä omtıla - Mäskäwdäge Heritage Foundation üzäge mödire Yevgeni Volk şundıy fikerdä:
"Könbatış Yewropa Rusiädän yağulıq alu mömkinlekläre belän ifrat ta qızıqsına, şunnan çığıp Rusiä bik tä otışlı pozitsiädä tora häm ul şaqtıy däräcädä üz şartların quya ala diärgä bula", di Mäskäwdäge belgeç Yevgeni Volk.
Söyläşülärdän soñ ütkän matbuğat oçraşuında bu mäs''älä ayırım kütärelde - jurnalistlar, "Yewropa şulay itep Rusiägä bäyle bula başlamayaçaqmı?" dip soradı. Moña Putin, Yewropa Berlegeneñ qayber illäre inde xäzer dä uz gaz ixtiacların 90 protsentqa Rusiä xisabına qaplıy qaplıy häm alar älegä Mäskäwneñ şul wäzğiatne üz faydasına qullanuınnan zarlanmadı, dide.
Döresen genä äytkändä, bu oçraşuda Mäskäw üze zarlanırğa cıyınğan ide - Rusiäneñ Dönya Säwdä oyışmasına quşılu yulındağı bürokratik kirtälärgä. Yewropa Berlege Rusiäneñ şuşı xalıqara oyışmağa kerüen açıqtan-açıq yaqlasa da, bu xaqta söyläşülär inde yıllarça bara häm Mäskäw moña ber dä qänäğät tügel.
Moñardan tış, Rusiäne şulay uq inde berniçä yıl törle oçraşularda kütärelep torğan, ämma haman da çişeleşen tapmağan vizalar mäs''äläse borçıy. İlneñ Yewropa Berlegendäge daimi wäkile Vladimir Çijov yäkşämbedä, vizalar xaqında kileşü bu oçraşuda inde ireşeler digän ömettä toruın äytkän ide. Yewropa Berlege isä monı, Rusiäneñ üzennän kilgän törle qanunsız kilmeşäklärne, alar urıs watandaşı bulmasa da, kire Rusiägä qaytaru yöklämäsen aluına bäyli. Mäskäw moña, bu bik qibatqa töşäçäk häm şul biçaralarnıñ xoquqların bozaçaq dip cawap qaytara.
Yevgeni Volk, Rusiäneñ çikläre şul qädär ütep yörerlek ki, Yewropağa qanunsız kilmeşäklär näq menä Rusiä aşa küpläp kilä dip belderä:
"Rusiäneñ elekke sovet illäre, bigräk tä Üzäk Aziä belän küçep yörü tärtibe şaqtıy irekle, şunıñ näticäse bulıp Rusiägä şul illärdän genä tügel, başqa Aziä illärennän dä qanunsız kilmeşäklär kilä häm alarnıñ kübese monı Yewropa Berlegenä ütep kerü öçen faydalana", di Volk Yewropanıñ Rusiä watandaşlarınnan haman da viza taläp itärgä teläwen añlatıp.
Matbuğat oçraşuında Jose Barroso, vizalar mäs''äläse qatlawlı ber närsä, ämma bez anı äkrenläp xäl itü eşenä kereştek dip belderde. Moña Rusiä prezidentı Vladimir Putin, bolar barısı da teläk mäs''äläse, "menä bez Litva aşa Kaliningradqa baru mäs''äläsen xäl ittek, bernindi dä problema çıqmadı" dip äytte.
Kärim Kamal
Sişämbedä britan premyer-ministrı Tony Blair, Yewropa komissiäse räise Jose Barroso häm Berlekneñ tışqı säyäsät wä iminlek eşläre öçen cawaplı yuğarı wäkile Javier Solana belän bergä Londonda Rusiä prezidentı Vladimir Putinne qabul itte. Blair idaräse, oçraşunıñ kön tärtibe üzägendä energiä mäs''äläläre toraçaq dip xäbär itkän ide. Häm bu çınnan da şulay buldı. Rusiä bügenge köndä bolay da Yewropa gaz ixtiaclarınıñ yartısın, ä neftneken - öçtän ber öleşen qaplıy. Häm yağulıqqa torğan sayın nığraq susağan Yewropa kiläçäktä Rusiäne üzeneñ töp tä''minatçısı itep kürergä teläwen yäşermi. Sişämbe oçraşuınnan soñ 4 citäkçe - Blair, Putin, Barroso häm Solana qısqa ğına matbuğat oçraşuı ütkärde häm britan premyerı anda bolay dip belderde:
"Bez xäzer Yewropada omtılğan närsä şul - bezgä energiä tä''minatın garantiälärgä kiräk, bu bik çetrekle mäs''älä", di Tony Blair, Rusiä belän yağulıq ölkäsendä xezmättäşlekne nığıtu zaruriate xaqında.
Mäskäw monı añlıy häm üzeneñ şuşı östenlegen üz faydasına eşlätergä omtıla - Mäskäwdäge Heritage Foundation üzäge mödire Yevgeni Volk şundıy fikerdä:
"Könbatış Yewropa Rusiädän yağulıq alu mömkinlekläre belän ifrat ta qızıqsına, şunnan çığıp Rusiä bik tä otışlı pozitsiädä tora häm ul şaqtıy däräcädä üz şartların quya ala diärgä bula", di Mäskäwdäge belgeç Yevgeni Volk.
Söyläşülärdän soñ ütkän matbuğat oçraşuında bu mäs''älä ayırım kütärelde - jurnalistlar, "Yewropa şulay itep Rusiägä bäyle bula başlamayaçaqmı?" dip soradı. Moña Putin, Yewropa Berlegeneñ qayber illäre inde xäzer dä uz gaz ixtiacların 90 protsentqa Rusiä xisabına qaplıy qaplıy häm alar älegä Mäskäwneñ şul wäzğiatne üz faydasına qullanuınnan zarlanmadı, dide.
Döresen genä äytkändä, bu oçraşuda Mäskäw üze zarlanırğa cıyınğan ide - Rusiäneñ Dönya Säwdä oyışmasına quşılu yulındağı bürokratik kirtälärgä. Yewropa Berlege Rusiäneñ şuşı xalıqara oyışmağa kerüen açıqtan-açıq yaqlasa da, bu xaqta söyläşülär inde yıllarça bara häm Mäskäw moña ber dä qänäğät tügel.
Moñardan tış, Rusiäne şulay uq inde berniçä yıl törle oçraşularda kütärelep torğan, ämma haman da çişeleşen tapmağan vizalar mäs''äläse borçıy. İlneñ Yewropa Berlegendäge daimi wäkile Vladimir Çijov yäkşämbedä, vizalar xaqında kileşü bu oçraşuda inde ireşeler digän ömettä toruın äytkän ide. Yewropa Berlege isä monı, Rusiäneñ üzennän kilgän törle qanunsız kilmeşäklärne, alar urıs watandaşı bulmasa da, kire Rusiägä qaytaru yöklämäsen aluına bäyli. Mäskäw moña, bu bik qibatqa töşäçäk häm şul biçaralarnıñ xoquqların bozaçaq dip cawap qaytara.
Yevgeni Volk, Rusiäneñ çikläre şul qädär ütep yörerlek ki, Yewropağa qanunsız kilmeşäklär näq menä Rusiä aşa küpläp kilä dip belderä:
"Rusiäneñ elekke sovet illäre, bigräk tä Üzäk Aziä belän küçep yörü tärtibe şaqtıy irekle, şunıñ näticäse bulıp Rusiägä şul illärdän genä tügel, başqa Aziä illärennän dä qanunsız kilmeşäklär kilä häm alarnıñ kübese monı Yewropa Berlegenä ütep kerü öçen faydalana", di Volk Yewropanıñ Rusiä watandaşlarınnan haman da viza taläp itärgä teläwen añlatıp.
Matbuğat oçraşuında Jose Barroso, vizalar mäs''äläse qatlawlı ber närsä, ämma bez anı äkrenläp xäl itü eşenä kereştek dip belderde. Moña Rusiä prezidentı Vladimir Putin, bolar barısı da teläk mäs''äläse, "menä bez Litva aşa Kaliningradqa baru mäs''äläsen xäl ittek, bernindi dä problema çıqmadı" dip äytte.
Kärim Kamal