Accessibility links

Кайнар хәбәр

“Qazan küçtänäçe”


Bügenge “Qazan küçtänäçe”ndä “Qazanım - şiğri azanım” isemle ör yaña kitap turında süz barır.

Qazannıñ meñellığı uñayınnan Tatarstan kitap näşriätendä çığarılğan älege basma tatar başqalası, tatar xalqı xaqında mäğlümat alırğa, borınğı şähär belän yaqınnanraq tanışırğa mömkinlek birä. Tışlıqta Söyembikä manarası häm Qol Şärif mäçetläre töşerelgän kitap tatar başqalasınıñ olı tarixı turında söyli.

“Qazanım – şiğri azanım” isemle bu cıyentıkta Qazan turında riwayätlär, bäyetlär, şiğerlär häm poemalar tuplanğan. Kitap respublikanıñ premyer-ministrı Röstäm Miñnexanovnıñ süzläre belän başlana. Premyer üzeneñ kereş süzendä bolay di. “Qazan- şağirlär şähäre. Biredä böyek Tuqay yäşägän, ğisyançı şağir Hadi Taqtaş, geroy şağir Musa Cälil icat itkän. Şağirlär Qazanda yäşäp kenä qalmağannar, bälki, üzläreneñ iñ güzäl äsärlären, küñel cäwhärlären dä Qazanğa bağışlağannar. Qazanğa atap bik küp şiğerlär, cırlar, poemalar yazılğan, dastannar icat itelgän. Böyek Qazanıbıznıñ meñellığı uñayınnan çığarıla torğan bu mäcmüğada änä şuşı äsärlärdän iñ yaxşı ürnäklär tuplanğan”.

Cıyentıknıñ riwayätlär, bäyetlär belän açıluı tabiği. Yazma ädäbiätneñ çişmä başı xalıq awaz icatında. Riwayätlär Qazanğa nigez salınu, Qazan atamasınıñ kilep çığuı turında söyli. Bäyetlär möstäqillegen cuyğan, cimerülärgä duçar itelgän tatar başqalası xaqında. “Bäyte Şähri Qazan”, “Faciğai Qazan”, “Qazannı alu bäyetläre” elek böten dönyağa tanılğan güzäl, mäşhür qalanıñ suğış afätenä duçar buluı, xärabä xälenä qaluı turında söyli.

Şiğerlär bülege Qazan xanlığınıñ güzäl tormışın, tatar xalqınıñ bäysezlek öçen köräşen taswirlağan Qol Şärif icatı belän açıla. Älege bülektä Tuqay, Näqi İsänbät, Xäsän Tufan da, sovet çorında icat itkän ädiplär dä, xäzerge çor yazuçıları da bar. Xäzer sezneñ iğtibarğa Safuan Mullağaliewnıñ Qazanğa atap yazğan şiğeren täqdim itäbez:

Üz däwläten yuğaltqan xalıqqa Kemnär kürgän bäxet kölgänen? Niçä ğasır sabır itep, xalqım, Qazan yanıp qalğan kölläreñ Küzeñ almıy kötteñ köyrägänen, Birer bulıp ğäziz ğömereñ… Min dä bit şul qazan köllärendä Sünmi qalğan utlı kümerneñ Ber çatqısı – dörläp kitär idem, İzge qanat cilpep cil issä! Mondıy xällär tarixta küp bulğan, Qayberäwläre bügen dä istä… İ-ix, Qanatların cilpep cil issä!

Tatar xalqı tarixında, anıñ mädäni tormışında yaqtı ez qaldırğan mäşhür şağirlärneñ yazmışı Qazan yazmışınnan ayırılğısız. Qazanda borın-borınğıdan şiğri küñelle xalıq yäşägän, Qazan şağirlär şähäre bulğan. Alarnı üzeneñ güzällege, böyeklege, borınğılığı, izgelege belän cälep itep torğan. Oluğ yubiley meñellığı citkäç Qazannıñ yöze dä nığraq açıla başladı. Bügen tatar başqalasınıñ tarixi häm mädäni mirası yañabaştan barlana. “Qazanım – şiğri azanım” kitabı monıñ ber misalı.

Albina Zäynulla

XS
SM
MD
LG