Accessibility links

Rusiädä ilküläm qarşılıq çaraları ütte


Çärşämbedä Rusiädä tübän xezmät xaqlarına qarşı uram cıyınnarı ütte. Hönär berlekläre oyıştırğan çarada uqıtuçılar, tabiplar, barlığı millionnan artıq keşe qatnaşqan. Qarşılıq çaraları Qazanda da ütte. Bu turıda kiçäge tapşıruda söylädek. Bügen sezgä Rusiäneñ başqa töbäklärendä ütkän çaralar turında mäglümät täqdim itäbez.

Qarşılıq çaraları Rusiäneñ Yıraq könçığışında başlanıp, kön däwerendä başqa töbäklärgä dä cäyelde. Yujno-Saxalinski şähäreneñ üzäk mäydanında büdjet tarmağında eşlägän meñlägän keşe xezmät xaqların arttırırğa taläp itte. Neft yatmaları belän tulğan bu töbäkneñ xalqı yuğarı neft bäyälärennän alarğa berni diärlek tammawına, äytik, cirle muzey xezmätkärläre ayına meñ-yarım rublgä, yağni 55 dollarğa can asrawlarına zarlandı. Qarşılıq dulqını soñraq Mäskäwgä dä barıp citte. Rusiä xökümäte binası qarşında, militsiäneñ köçäytelgän iğtibarı astında ütkän protest çarasında 2 meñ-yarım çaması keşe qatnaştı. Mäskäw xastaxanäsendä şäfqät tutaşı bulıp eşlägän İnna Bogdanova bezneñ xäbärçegä balaların aşatu öçen 3 stavkağa eşlärgä mäcbür buluı turında söyläde:

"3 stavkada eşläp ayına 5 meñ alam. Şunıñ 2 meñen fatir öçen tülim. 2 balam bar, alarnı aşatuğa küpme qalğanın üzegez sanağız. Bez Hippokrat antı birgän keşelär, cawaplı eştä eşlibez, häm eşebezgä kürä xezmät xaqı alırğa, ğädellek telibez."

Bu Rusiädä berençe ilküläm qarşılıq çarası bulmadı. Uzğan yılnıñ üktäberendä ütkän şundıy uq çaradan soñ xakimiät xezmät xaqların beraz kütärgän ide. Mäslän, äle genä söylägän İnna xanımnıqı 11%qa artqan, läkin bu minem yäşäw şartların ällä ni yaxşırtmadı, di ul.

Kiçäge qarşılıq çaralarında Rusiäneñ Mäğärif häm fän ministrı Andrei Fursenkonı urınınnan kitergä çaqırğan şiğärlär yañğıradı. Ministr bu protest çaraları faydasız, xökümät bolay da qulınnan kilgänen eşli dip belderde:

"Qarşılıq çaraları xakimiät söyläşergä telämägän oçraqta urınlı. Bez isä hönär berlekläre belän daimi elemtädä torabız. Xakimiät bolay da, qarşılıq çaralarına qaramıyça, qulınnan kilgänen eşli."

Rusiä xökümäte kiläse yıldan başlap büdjet tarmağında eşläwçelärgä xezmät xaqların yaqınça 20%qa arttırırğa wäğdä itte.

Ämmä hönär belekläre fikerençä, mondıy arrtıru ğına tormış şartların yaxşırta almıy. Mäğärif häm fän ölkäsendä eşläwçelärneñ hönär berlege prezidentı Galina Merkulova fikerençä, xezmät xaqların kimendä 3-4 tapqır arttırırğa kiräk. Mäskäwdä ütkän protest çarasında çığış yasap, Merkulova, ministr Fursenkonıñ "hönär berlekläre belän daimi elemtädä torabız" digän süzlären faş itte:

"Xökümät üze öçen bik uñaylı taktika sayladı. Alar hönär berlekläre belän kileştermıça, xezmättäşlek prinsipların bozıp, büdjetnı üz utırışlarında raslıy, Dumağa tapşıra, Duma bertawıştan qabul itä. Bez monıñ belän qänäğät tügel."

Qarşılıq çarasına quşılğan studentlar, stipendiäne minimal xezmät xaqı däräcäsenä, 800 rublgä, yağni 28 dollarğa kütärergä taläp itte. Studentlar totqan şiğärneñ bersenä "Mäğärifne cimerep kiläçäktän qolaq qağabız" dielgän ide.

Rusiädä uqıtuçılarnıñ urtaça xezmät xaqları ayına 50 belän 140 dollar arasında. Sälämätlek saqlaw ölkäsendä eşläwçelärneke - 70 belän 175 dollar arasında. Xirurglar 400 dollarğa ömet itä ala.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG