Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ: Aq Yortta tikşerü alıp barıla


2005 yıl prezident G.Bush öçen bik uñay, uñışlı yıl buldı dip äytep bulmıy. Ğıraq suğışı, xökümät çığımnarı, yuğarı neft bäyäsenä qarşılıq kürsätü arta bara. Şuşı borçılularğa Aq Yortta barğan tikşerülär östälä. Töp mäsälä bulıp CİA yäşren agentınıñ kemlegen açıqlau tora. Faş itü üç alu bulıp kürenä: çönki agent S.Xösäin küpläp üterü qoralları eşläp çığaru öçen tırıştı dip däğwä itkän G.Bushqa açıqça qarşılıq kürsätkän şäxeskä kiäwgä çıqqan. Tikşerü bälkim dä Bushnıñ töp säyäsi kiñäşçesen hädäf itep ala.

Bush administratsiäseneñ ütkän ayda Katrina ğarasatına aqrın reaksiä kürsätüe häm prezidentnıñ AQŞ Yuğarı Mäxkämäsenä Aqyort advokatın bilgeläw säbäple Bush tarafdarlarınıñ qarşılıq kürsätüenä CİA tikşerüe säbäp buldı dip qarala.Här ike mäsälädä zur ähämiätkä iä häm alar Bushnıñ- töp kiñäşçese Karl Roveneñ böten iqtibarın cälep itergä tieş ide. Rove här eşne cintekläp eşläwçe dip tanıla. Här ike eş tä bik naçar xäl itelde dip äytä Washingtonda urnaşqan xosusi tikşerü institutı Catonıñ ölkän xezmätkäre Patrick Basham. Ul Rove äytep kitkän eşlärgä bötenläy başqa mönäsäbät kürsäter ide, Katrina ğarasatına şunduq federal yardäm cibärer yuğarı mäxkämägä dä Bushnıñ harriet Miersne bilgeläünä yul quymas ide di.Ämma Rove CİAnıñ sarqıp çıqqan mäğlümäten tikşergän zur juri aldına 4 märtäbä çığarğa mäcbür qaldı häm Bushqa bulışlıq kürsätä almadı. Basham:

Karl Roveneñ prezidentnıñ köntärtibendä torğan qayber mäsälälärgä iqtibar itmäwe Aqyort östendä torğan bolıtnı quyırttı

Ägär dä Aqyort CİAdän sarqıp çıqqannı yäşerergä tırıştı dip qarar birelsä bolıtlar tağı da qarayır, quyırır. Rove başta CİA agentı Valerie Plamen isemen açıqlağan jurnalist belän söyläşkän buluın kire qaqtı. Soñraq isä prezident kiñäşçese añı onıtqan buluın äytte.Bashamğa kürä bu yäşerü yäki yustitsiäneñ eşen totqarlau dip bäyälänä ala. Ul yäşerü,säyäsi şpionlıq öçen qaraqlıq tügel yäğni 3 distä yıl elek prezident Nixonnıñ çigenüenä säbäp bulğan Watergate skandalı tügel di. Basham Aqyortnıñ ölkän yardämçeläre ütkännän sabaq alırğa onıta, alar närsä genä eşlämäsennär üz köntärtipläre şul qädär möhim ki anı legal tügel dip täfsilläw mömkin tügeldigän qaraşta. Nindi genä partiä bulmasın tarixtan sabaq almıy dip söyli Basham Amerikanıñ säyäsi säxnäsen tikşerep qarap barğan Brooking İnstitutında eşläwçe Norman Ornstein andıy uylar tik yuğarı xökümät posların biläp toruçılarğa ğına mäxsus tügel , zur şirkätlärdäge räsmilär dä qanunnar üz şirkätläre öçen eşlängän dip uylıylar di.Ornstein :

Öleşçä monda tikşerüneñ berençe öleşen genä işetäsen, beräw dä monıñ bik tizlektä üsep yaman şeş kebek cäyeläçägen uylamıy.Sineñ berençe sizemläwen -säyäsi qıyınlıq telämisen. Ğädättä keşelär ozın möddätle näticälärne uylamıy awırtunı ğına tizlektä tuqtatırğa tırışa.

Basham da Ornstein dä tikşerü Bush öçen in zur problema tügel di, xätta anda cinayät aktivlığı bulsa da, çönki sonğı çiktä Bush qatnaşı bar dip ğäyeplänmi.Ämma tikşerü prezidentnıñ tormışın qıyınlaştıru öçen citärlek problema bulıp tora Ornstein:

älbättä bu prezident Bush öçen in zur problema tügfel. Ägär dä xalıqnıñ 38% ğına sine raslasa,üz konservativlarınıñ yaqlawı kimese , Yuğarı Mäxkämägä namzäten üz partiän eçendä bäxäskä säbäp bulsa , gallon benzin 3 dollarğa citsä, Ğıraqta äle dä baş awırtırğıç eşlär bulsa , älbättä bu in zur problema tügel.Şulay da zur problema bigräk tä ul şul säbäple in möhim yardämçesen yuğaltsa.

Här ike analitik dä mäsälä tizräk xäl qılınsa , Bush öçen yaxşıraq bulır di. Zur Jurinıñ möddäte 28.üktäberdä tula. Mäxsus prokuror P.Fitzgerald şunduq tikşerü näticälären iğlan itär dip kötelä. färidä xämit
XS
SM
MD
LG