Monnan sigez yıl elek oyıştırılğan Rusiä islam universitetınıñ 19 sentäberdä litsenziäse waqıtı bette. Yäğni, uqu-uqıtu öçen Rusiä mäğärif ministrlığı birgän dokument waqıtı tämamlanıp, xäzer universitet, ğäyre räsmi räweştä eşli. Şulay da litsenziä bulaçağına ışandıralar uqu yortı wäkilläre. Läkin, mä’sälä litsenziädä genä tormıy. Litsenziäne, Rusiä mäğärif ministrlığı, universitet wäkilläre süzlärenä qarağanda, yañadan birergä dä äzer ikän dä, läkin, uqu yortınıñ Ustavında, ul dini häm dönyawi uqu yortı dip yazılğan. Ä universitet programmaları barı tik dini genä. Rusiä mäğärif ministrlığı Ustavta yazılğannarığız ğämäldä dä bulsın, programmalarığıznı dönyäwiğä da äyländeregez dip bara ikän. YÄ bulmasa, ustavtan, dönyawi uqu yortı digänne alıp taşlarğa digän fiker citkerä.
Universitet, berençe yulnı saylarğa teli. Yäğni, Rusiä islam universitetı dini genä buluın.
Läkin, uqu yortın dini genä buldırıp, Ustavtan, dönyawi uqu yortı da digänne alıp taşlar häm oyıştıruçılar isemlegendä barı tik dini oyışmalarnı ğına qaldırır öçen universitetnı oyıştıruçılar riza bulırğa tieş. Ä uqu yortın ğämälgä quyuçı bulıp öç oyışma tora: Rusiä möftilär şurası, Tatarstan diniä näzaräte, Tatarstan Fännär akademiäseneñ tarix institutı. Ğäbderäşit xäzrät süzlärenä qarağanda, Rusiä möftilär şurası, anıñ räise Rawil Ğäynetdin dini uqu yortı bulırğa riza, Tatarstan möftie Ğosman xäzrättä riza, çönki ul şuşı universitetnıñ rektorı. Tik Tarix institutı qarşı.
Tarix institutı xezmätkärläre, ayırım alğanda, Damir İsxaqov, institutnıñ direktorı Rafael Xäkimov pozitsiäläre açıq. Alar, matbuğatta çıqqan yazmalarında, intervyularında, Rusiä islam institutında dönyawi belemnär dä, fänni tikşerenülär dä bulırğa tieş dilär. Xäzergä, Rusiä islam universitetında rektor bulıp, dini beleme genä bulğan Ğosman möfti tora, dip yazğan ide ber yazmasında ğalim Damir İsxaqov. Şuña kürä, anda dönyawi belemnär yuq, din ähelläre zamança belemnän qalışa dip añlattı ul. Häm,Tatarstan möftie Ğosman İsxaqinıñ rektorlıq wazifasınnan kitärgä telämi dip kürsätüçelär dä bar. Rektornıñ, möselman illärennän universitetqa aqçalata yärdäm alıp ta, ul aqçanıñ xisabı kürenmi digän dä belderülär buldı. Monnan tış, monda ideologik qarşılıqlar da bar. Tarix institutı direktorı Rafael Xäkimov, reformalanğan islam tarafdarı, anı Awrupa islamı dip atıy. Ä möfti Ğosman İsxaqi, ğäräp illärenä tartım islam tarafdarı. Rafael Xäkimov, din ähellären “Möxämmädiyä” kebek başqa uqu yortları da äzerli, Rusiä islam universitetında islamnı fänni öyränü, zaman küzlegennän çığıp bäyäli torğan yuğarı fänni uqu yortı bulsın dip bara. Şuña kürä, uqu yortınıñ ğämälgä quyuçılar isemlegennän Tarix institutın alırğa qarşı.
Moña qarşı yaq başqaça cawap birgän. Tatarstan häm Rusiä prezidentlarına xat yullağan. Bu xatqa nigezlänep, Tatarstan premyerı, mä’säläne tikşerep, ber qararğa kiler öçen, Tatarstan mäğärif ministrı citäkçelegendä komissiä oyıştıru turında qarar birgän. Älege uqu yortınıñ kiläçäge nindi bulaçağın şuşı komissiä qarıy. Universitetnı dini uqu yortı ğına bulıp qaluın telägän Ğäbderäşit xäzrät Zakirov komissiä dönyawi uqu yortı bulsın digän qara çığarğan oçraqta, ul kiñäş formasında ğına bulala dip bara. Qızıq xäl, universitetta xäzer xuca bulğannar, üzläre xatlar yazalar, şuşı xatlar nigezendä barlıqqa kilgän komissiä qararın, üzläre telägänçä bulmağan oçraqta, kiñäş kenä bulıp qabul itäbez dip belderälär.
Sişämbedä, Rusiä islam universitetı dini genä uqu yortı bulsın dip, Tatartsan prezidentına Tatarstan möselman xatın qızları berlege räise Älmira Ädiätullina da möräcäğät itte.
Kilep tugan wäzğıyät nindi çişeleş alır, küzätep barırbız.
Räfis Cämdixan.
