Accessibility links

Кайнар хәбәр

Möselmannarnıñ İzge Ramazan ayında Tatarstan matbuğatında yaqtırtılğan yazmalar


“Azatlıq” radiosın tıñlawçılarnıñ bik küp sorawların istä totıp, möselmannarnıñ İzge ayı - Ramazan ayında Tatarstan matbuğatında möselman dinenä bağışlağan yazmalarğa küz saldıq.

“Республика Татарстан” gäziteneñ 20 oktäber könne basılıp çıqqan sanına iğtibar ittek. Anda TR Prezidentı Mintimer Şäymievneñ çaqıruı buyınça, Qazannıñ 1000 yıllığın bäyräm itärgä qaytqan, menä inde 15 yıllap Amerikada, yäşäwçe akademik Roal'd Sağdeevqa redaksiä xezmätkärläre bik küp sorawlar yawdırğan. Menä şularnıñ bersen uqıp kitäbez:

Sez - dönya keşese. Sez kosmik proyektlar belän Amerikada şöğellänäsez. Sez şöğellängän fänneñ milli yöze yuq. Küräsez , bu global'läşü yünäleşe bälki, şundıy kosmik ezlänü proyektlarınnan başlanıp kitkänder dä. Bezgä bik tä qızıqlı “Sezneñ öçen milli mäs'älälär aktual'me?,- digän alarnıñ sorawlarına, Roal'd äfände, bolay di:

Miña , tulayım ber xalıqnıñ cir yözennän yuqqa çığuı, yuq buluı , bötenläy dä barıber tügel. Häm min beläm, emigrantqa äylängän millätlär, bik küp amerikalılarnıñ küñelendä, ärnü xisläre uyata. Assimilyatsiä, yäki, oxşaşlaşu, yaraqlaşu, älbättä, tatarlarğa da bik kisken yanawlar tudıra. Ämma, küz aldında üzläreneñ milli traditsiälären , yäğni, ğöref- ğadätlären saqlap qalğan yähüd xalqınıñ unikal' misalı bar,- di Roal'd Sägdiev. Bälki monda alarnıñ iudaizm dinnäre xälitkeç rolen uynağandır? Bügenge köndä din belän berläşterelmägän tatarlarnıñ xäle, kiläçäktä niçek bulır soñ?-dip ul borçıluın belderä. Ägärdä keşeneñ bu üzençälelek komponentı yuğala qalsa, bik tä ayanıç bulır ide, - dip , östäp quya Roal'd Sagdeev.

Bu gäzitneñ şuşı uq sanında “Cämğıät narkotiklarğa qarşı”, dip atalğan säxifäsendä, “Nado leçit duşu” , yäki “Küñelne däwalarğa kiräk ” dip isemlängän Lyudmila Karptaşovanıñ bik zur külämle yazması birelä. Bu yazmada Qazan yeparxiäseneñ , yäki, pravoslav dineneñ äydäwçeläre, narkotiklar belän mawığıp, alardan qotıla alalmıyça, awıruğa sabışqan balalarnı , yäşüsmerlärne häm yäşlärne pravoslav dine aşa reabilitatsiäläw, yäğni yaqlaw ideyäse belän çığalar. Ä bit möselmannarnıñ bu afät belän köräştä uñay tä'sire ähämiätle häm bik zur.

Ä “Watanım Tatarstan” gäziteneñ 19 oktäber sanında Baltaçtan yazğan Gölsinä Xäbibullinanıñ “Unöç yäşlek imam, armiädä uraza totuçı Almaz, yäki İmanlı Fatıyxovlar” dip isemlängän yazması bastırılğan. Yazmadan Özek uqıp kitäm

Mäktäptä uqığanda uq namaz uqırğa öyrängän yeget Qazanda energetika universitetında uqığanda biş waqıtın da üti başlıy. Almaznı, universitet tämamlap qaytqaç. awıl ağayları imam itep saylap quyarğa teli. Ämma ul täwäkkällämi. Bıyılnıñ mayında armiägä kitä. Buy- sını, sälämätlege, fizik äzerlege böten taläplärgä turı kilgän yegetne desantlıqqa alalar. Soldat ryukzagına iñ elek namazlıq , qiblanı kürsätüçe brelok salğan yegetkä izge niäten tiz genä tormışqa aşırırğa nasıyp bulmıy...Rus millätennän bulğan yegetlär, sin bezgä qırğı kürenäseñ dip, namazlığın brelogın talap alalar .... Ämma küptän tügel dürtär keşelek kovriklarğa küçkäç, ul öydägelärdän namazlıq, doğa kitapları soratıp ala... Soñğı şaltıratuında , min mäçettä, dip bötenesen şaqqattıra. ”

Bu yazma, ğomumän, Almaznıñ din yulına niçek kerep kitüe turında, Smäel awılında yäşägän ber ğailä äğzalarınıñ: “ İrtä belän dürtäwläp säxär aşaw, kiçen böten ğailäñ belän awız açu läzzäten berniçek tä añlatıp bulmıy. Sixri räxätlek,- toyuları, häm, ğomumän, bu awıl keşeläreneñ İslam dine qanunnarına buysınıp yäşäwdän üzlären bäxetle toyuları turında.

Ä “Şähri Qazan” gäzitendä 18 oktäberdä basılğan Xatıyp Gäräyneñ İkelätä ruxi söyeneç kiçerdek”dip isemlängän yazmasında Rossiä İslam universitetı qarşında mäçet binası açılu tantanasında çığış yasağan (gäzit bitlärennän ): Tatarstan möselmannarınıñ baş imamı Cälil xäzrät Fazlıyev üzeneñ kereş süzendä:

Adäm balasınıñ ber urını çista , paq bulsa, anıñ başqa urınnarı da aru bulır. Ul urın – qaleb, -dide.

“Äl –Qibla” jurnalınıñ soñğı sanında “Fänni ğicaz bularaq- Uraza” digän isem astında jurnalğa quşımta kertelgän. Bu quşımtada Ramazan ayı uñayınnan möselman tabibı Qamal äl ZANT söylägän wäğäzdän tärcemä qılınğan. Anda Uraza waqıtında orğannarınıñ eşläwe häm Urazanıñ qayber östenlekläre turında häm anı totu tärtibenä fänni qaraş birelgän. Häm quşımtada Ramazan Şärif öçen dini täqwim yäğni, säxär aşaw waqıtı tämamlanu, irtänge namaz, qoyaş çığu, öylä, ikende İftar waqıtı, , Axşam, Yästü, Taravix namaz waqıtları birelä. Häm säxär aşağaç uqıla torğan doğa belän Awız açqanda uqıla torğan doğalar bar.

Äl-Qibla jurnalınıñ bu sanında “Uylarımda dönya ğäme” säxifäsendä Zarema Xucäxmätneñ “Disbe göle” dip atalğan dini şiğri şälkeme birelä. “Azan” dip atalğan şiğerennän özek.
Näsel cebem- bolğar babam,
Altın täñkälär qoydırğan.
Qor'än quşqança yäşärgä
Wasıyät äytep qaldırğan.

Qayttım siña canlı Qazan,
Qayttı siña moñlı Azan.
Tarix nurı bulıp balqıy,
Qol Şärifle oluğ Qazan.

Xörmätle radio tıñlawçılar! Sez bu atnada “Möselmannarnıñ İzge Ramazan ayında Tatarstan matbuğatında yaqtırtılğan yazmalar belän tanıştığız.

Mälikä Basıyr Qazan.

XS
SM
MD
LG