Sember ölkäse avtonomiäse Başqarma komitetınıñ Dimitrovgradtağı tatar mäktäbendä uzğan cıyılışı fänni-ğamäli konferensiä kebegräk oyıştırılğan ide. Ölkä avtonomiäse räise wazifaların waqıtlıça başqaruçı Roza Äxmätcanova täqdime buyınça, alda torğan konferensiägä äzerlek yözennän, Başqarma komitet utırışı Mäläkästäge tatar mäktäbendä uzdı. Maqsatı – şuşı mäktäp ürnägendä başqa rayonnarda da ana telenä iğtibarnı köçäytü. Anda Qazannan 2-nçe gimnaziä häm Uqıtuçılarnıñ belemen kamilläşterü institutı wäkilläre qatnaştılar.
Täbrik süze belän Dimitrovgrad şähäre Mäğärif idäräse başlığı Valentina Sergeeva çıqtı. Ul mäktäp açu qıyınlıqları belän tanıştırdı häm bu yäş balanıñ tulı qanlı tormış belän yäşi başlawın assızıqladı. Yaña ğına täpiläp kitkän mäktäp, uzğan uqu yılı näticäläre buyınça, utızğa yaqın mäktäplär arasında öçençe urın ayulağan. Ä bu isä anıñ kiläçäk üseşenä dä yärdäm itäçäk, çönki üseş programması nigezendä aqça birü dä qaralğan.
Ölkä Mäğärif idäräseneñ baş belgeçe Fedos''ya Ulendeeva ana teleneñ möhimlegen İñbaşı Putinnıñ çit illärdä yäşäwçe urıslar turında qayğırtuı belän dä nigezläde. Törki babaları 6-ğasırda uq yazmalı bulğan tatar xalqınıñ bügenge möşkel xäle säbäplärenä dä tuqtaldı ul: ike märtäbä älifba alıştıru, “iketellelek” bayrağı astında ana telen qorıtu... Artaban Fedos''ya xanım milli tellärne saqlap qalu buyınça üz tırışlıqlarına tuqtaldı, sannar kiterde. Monısı inde - otçet sannarı. Alar härwaqıttağıça matur yañğıradılar. Tik ber san siskändererlek: tatar balaları sanı mäktäplärdä bıltırğığa qarağanda 1620гә kimegän.
Qazan qalasınıñ 2-nçe gimnaziäse direktorı tatarça çığış yasadı. Läkin anıñ qayber süzlären, zalda utıruçı ruslar qolağına da citsen dip, rusça qabatlawın soradılar. Bigräk tä Qazandağı tatar mäktäpläre balalarınıñ militsiäne qızıqsındırırlıq ğämällär qılmawı, alar arasında tämäke tartuçı, sıra belän mawığuçı bulmawı turındağı süzläre ğibrätle yañğıradı. Nikolaev rayonı Mäğärif idäräse başlığı Töxfät Biktimerov çığışı da Kämäriä xanımnıqı belän awazdaş yañğıradı. Üz rayonındağı tatar awılları mäktäplärendä, başqalardan ayırmalı bularaq, tärtip bozuçılar yuq, dide mäğärif türäse.
Qazan gimnaziäseneñ tarix uqıtuçısı Tänzilä Nizametdinova isä balanı milli ruxta tärbiäläwdä tarix fäneneñ xälitkeç rolenä tuqtaldı. Anıñ fikerençä, çın tarixnı belgän tatar balasına ana teleneñ kiräklegen isbat itärgä kiräkmi, çönki xalqınıñ şanlı tarixın belgän balada anı öyränü ixtiacı üzennän-üze tua.
Tatarstannıñ Uqıtuçılar belemen kamilläşterü institutı xezmätkäre Sirinä Trofimova uqıtuçılarnıñ xezmäte tieşençä bäyälänmäwenä borçıluın belderde. Misal itep ul Qazannarda oyıştırıla törle bäyrämnärdä çit ölkälär delegatsiälärenä uqıtuçılarnıñ bik siräk elägüen äytte. Çınlap ta, mondıy ğädät Sember ölkäsenä dä xas, didelär uqıtuçılar.
Mönirä Djumaeva mäktäpneñ şähär buyınça 3-urın ayulawına şatlığın belderde häm mondıy uñışqa zur öleş kertkän fidaqär xezmätkärlärenä räxmätlär äytte. Mäktäpneñ yañadan-yaña uñışlar ayulawına tağın ber nigez – biredä ozaytılğan kön qullanıluı. 1- 6-nçı sıynıflar balaları, uqu säğätlärennän tış. unnan artıq törle tügäräklärdä üzläre yaratqan eş belän mäşğüllär. Bu isä äxlaq yağınnan ğına tügel, kiläçäk öçen belgeçlek saylawğa da yärdäm itä. Äti-änilär dä bik qänäğät monıñ belän.
Konferensiädän tağın ber-ike mizgel. Ölkä Mäğärif idäräse xezmätkäre Fedos''ya Ulendeeva 2006-yılnı Cälil häm Tuqay yılı dip iğlan itkännären häm ölkäneñ barlıq mäktäplärendä dä alarğa bağışlanğan çaralar oyıştırılaçağın belderde.
Çara axırında “Tuğan tel” oyışması wäkile mäktäpne tudıruçılarğa, äti-änilärgä räxmät süze belän çıqtı. Ul şulay uq ğärlek aşa şatlanıp utırğanın da äytte. Ğärlänerlek tä şul: “Ömet” gäziten häm “Çişmä” tapşıruın açıp cibärgännän soñ, 1989-yıldan birle “Tuğan tel”neñ ölkä üzägendä telgä alırday zur qazanışları bulmadı. Bulğanı da avtonomiä oyışqaç yuqqa çığarıldı: mäçet binasında 8-yençe yıl eşli başlağan mäktäpneñ yabıluı, 139 balanıñ urıs mäktäplärenä taratıluı – ğorurlanırlıq xäl tügel inde, dide ul.
Ä çara mäktäp balaları äzerlägän bik tä kürkäm konsert belän tämamlandı.
Ayrat İbrahim, Sember
