Accessibility links

Кайнар хәбәр

25 Noyäber – xatın-qızğa qarşı köç qullanunı beterü öçen xalıqara kön


Fransiädä öydäge köç qullanu urtaça alğanda dürt köngä ber xatın qıznıñ ülemenä säbäp bula.Aziä, Afrika illärendä wazğiät tağı da yamanraq häm bu borçılu uyata. BMO 1999.yılda 25.noyäbernı xatın qızğa qarşı köç qullanunı beterü öçen xalıqara kön itep bilgeläde häm xökümätlär, xalıqara oyışmalar häm ğäire-räsmi oyışmalarnı - NGOlarnı şul köndä cämäğätçelekneñ mäğlümäten arttıru öçen aktivlıqlar oyıştırırğa çaqırdı.

Dönyanıñ barlıq urınnarında xatın qız här kön öydä qıynala häm kimsetelä.Xoquq yaqlaw oyışması Amnesty İnternational-nıñ (Aİ) süzçese Saria Roberts radiobızğa birgän ängämädä, oyışmanıñ bu turıda tikşerü ütkärgänen häm köç qullanunın böten dönyada taralğan buluın kürsätte dip äytte.

bez ütkärgän tikşerü xatın qızğa qarşı köç qullanunıñ dönyanıñ barlıq illärdä kiñ taralğanın häm barlıq cämğiätlärdä keşe xoquqların bozunıñ ğadi küreneşe buluın kürsätä dip söyli Aİ süzçese

Xätta Fransiädä çığarma tügel.AFP agentlığı mäğlümätenä qarağanda Fransiädäge sonğı tikşerü anda öydäge köç qullanu näticäsendä här 4.könne ber xatın qıznıñ üterelüen kürsätä . Tikşerü 2003 häm 2004 .yıllarda Fransiädä öydäge köç qullanularda 164 xatın häm 47 ir atnıñ üterelüen kürsätte. Bersennän qala bar xatınnar da irlär tarafınnan üterelgän , näk şunı uq üterelgän irlär turında da äytep bula , bersennän tış alar xatınnar tarafınnan üterelgän Dönya Sälämätlek Oyışması (WHO)nıñ çärşämbe könne iğlan itkän xisabında, xatın qızğa in küp köç qullanuçılar çit keşelär yäki tanış beleşlär tügel ä in yaqın keşe ire yäki partnörı dip yazılğan.Dönya Sälämätlek Oyışmasınıñ tikşerüe 24meñ ängämägä nigezlänä. Ängämälär un ilneñ awıl häm şähärlärendä Bagladeşten alıp Braziliä Xabeşistan, Yaponiä, Namibia Peru Samoa ,Serbiä Çernogorie, Tailand häm Tanzaniädä ütkärelgän. WHOnıñ Jenevadağı direktorı1 Lee Jong-Wook tikşerü öydäge köç qullanunıñ bik möhim sotsial mäsälä buluın kürsätä di. Qıtay şul tikşerügä kertelmäsä dä ul öydä köç qullanu kiñ cäyelgän il.Qıtayda xoquq yaqlawçılar köç qullanu qorbannarına kiñäş birü kebek yardäm kürsätergä tırışa. Pekingdäge Öränge isemle xatın qız üzägenä kilep yardäm soraw mömkinlege bulğan qorbannarğa psixologlar bulışlıq kürsätä Şul üzäktä kilgän ber xanım Reuters Agentlığna bolarnı söylägän:

İremnän ayrılğanda , irem şul qädär qyınağan ide ki tän cäräxäte genä tügel ä söyäklär dä sınğan ide. Mindä moñı raslağan tabiplar raportı bar Min tıştan qarağanda normal kürensäm dä , sälämätlek problemalarım küp dip söylägän qıtay xanım.

Qıtayda yılına 9% belän üskän iqtisad, sotsial şartlarnı da nıq üzgärtte, yäş kozmopolit qıtay xatın qızı öydäge köç qullanuğa kübräk duçar bula .Öränge Xatın qız Üzägen oyıştırğan Wang Xingjuan Reutersqa qıtay xatın qızınıñ üzgärä barğan dönyağa yaraqlaşırğa tırışuı bik küp problemalar tudıra di.Belgeçlär dä Qıtaynıñ bazar iqtisadına küçüe , millionnarça keşeneñ eştän çığarıluına säbäp bulıp tora, andağı çın xällärne belü qıyın ,çönki traditsion qıtay cämğiätendä ğailä probelmaları turında söyläşelmi dip äytä. Ä inde Öränge üzägenä barıp citüçeläre bik qıyu xatın qızlar bulırğa tieş. Aİ mäğlümätenä qarağanda Russiä Federatsiäsendä här kön 36meñ xatın ire yäki partnörı tarafınnan qıynala , 40minut sayın, xatın qız öydäge köç qullanuda üterelä.Här 4. ğailädä köç qullanu tormışnıñ ber öleşe bulıp tora. Äytep kitkän sannarnı BMOnıñ xatın qızğa qarşı köç qullanunı beterü komitetı CEDAW-ğa Russiä xökümäte tapşırğan. Rusiädä 14meñ xatın qız yıl sayın ire yäki yaqınnarı tarafınnan üterelä ikän färidä xämit
XS
SM
MD
LG