Däwlät Şurası utırışınıñ kön tärtibenä qarağanda, qaynar, bäxäsle mäs’älälärneñ kilep çığuına ömetlär az ide. Deputatlar, byudjetnı qararğa, il sudyaların raslarğa, qotqaruçılar turında, cirle üzidarä, sotsial-iktisadi üseş programması kebek qanun proyektları östendä eşlärgä tieş ide. Ämma, kötmägändä, sessiädä tatar tele häm milli mädäniät turında da bäxäsle mäs’älälär kilep çıqtı. Däwlät Şurası deputatlar eşlären, cıyılışlarnı Tatarstan gimnın uynatudan başlarğa kiräk, digän täqdimennän başlandı. Anı Prezident Mintimer Şäymiev yasadı. Reglamentta, parlamentnıñ közge häm yazğı utırışları ğına gimn belän açılırğa tieş, dip äytkän ikän. Prezident, här cıyılışnı gimn belän başlarğa häm cirle deputatlar cıyılışlarında da däwlät gimnı başqarasılsın, dip äytkän. Annan soñ, parlament räise Färit Möxämmätşin da, däwlät şurası reglamentta, şul xaqtağı üzgäreşne kertergä wäğdä itte. Berençe itep, kön tärtibendä, il sudyaların raslaw mäs’äläse tora ide. Xökemdarlar turında mäğlümatlar täqdim itelgändä, deputat Tufan Miññnulin, bu eş öçen cawaplı xoquq idäräse başlığı Räisä Säyhievağa sorawlar yawdırdı. Tifan Miñnullinnı sudyalar üzläre tügel, ä alarnıñ tuğan awılları, töğälräk äytkändä, alarnıñ döres atamaları qızıqsındırdı. Awıllarnıñ tatar atamaların urısça yazğanda törle tögälsezleklär kilep çığa, atamalar bozılıp kürsätelä. Sessiädä misal itep, Aqsubay rayonınıñ İske Qärmät awılı ataldı, urısça anı Kiramat dip atağannar ikän. Awıllarnıñ döres atamaları mäs’äläsenä, deputatlar berençe genä tapqır öçramıy, munisipal berämleklärneñ çiklären bilgelängändä dä, awıl, utar, bilämälärneñ urısça atamalarınıñ döreslege telgä alınğan ide. Şuranıñ ike däwlät tellärendäge tekstlarnıñ ber-bersenä tögäl turı kilüen bağuçı komissiä dä bu mäs’äläne kütärep çıqqan bulğan. Ämma mäsälä, haman da, şul uq urında qalğan ikän. Däwlät Şurası räise Färit Möxämmätşin, maxsus parlament komissiäsen tözep, Başqortstandağı kebek, räsmi atamalar cıyıntığın qabul itmiçä bulmas axrı, dide. Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev, şuşında uq, söyläşüne, tatar isemnäreneñ bozılıp yazıluğa yünältte. Atama, isemnärne döresläw eşen, Prezident, yaña tuğan balağa döres isem birüdän başlarğa täqdim itte. Şäymiev, ber tatar isemeneñ, urısça 3-4 törle yazılu mömkinlegen üze kürep alğan, mäsälän, däwlät büläklären turındağı käğäzlärne qarağanda. Tatarça «Röstäm» , urısça Rustam, Rustem, Rastem, Restem itep yazılırğa mömkin, di ul. Qaysıber waqıtta, tatar isemnäreneñ şundıy itep bozıla, alarnıñ yañğıraşı qolaqnı yara, dide Mintimer Şäymiev. Ul, ber isemneneñ yazılışı ber törle genä bulsın öçen, grajdannar xälen terkäw büleklärenä, berdäm isemlek tözärgä täqdim itte. İsemnär mäsälän tikşergäç, deputatlar byudjet proektın qarawğa küçte. Barlığı byudjetqa 170läp tözätmä kertelgän bulğan. Alardan, yäşär ministrlığınıñ byudjetın arttıru, häm Tatarstan Fännär Akademiäseneñ çığımnarın arttıru turındağı tözätmälär qabul itelgän. Bina öçen tüläwlär belän bergä, ğalimnär «Tatar argeologiäse» digän jurnalnı çığaru öçen dä östämä aqça sorağan bulğan ikän. Kommunistlar firqäse wäkilläreneñ tözätmäläre ütmäde, mädäniät öçen finanslar citärlek tügel, dip kire qağıldı. Deputat Robert Sadıqov, aqça citmäw arqasında, tatar mädäniäte dä zıyan kürä, ul ülep bara, digän fiker belderde. Näticädä, mädäniät, kinematografiä häm mäğlümat çaraları öçen 1 milliard, 341 million sum bülep birergä digän qarar ütte. Ul byudjetnıñ 2,5% täşkil itä. Protsentlap sanağanda, Tatarstannıñ 50 milliardlıq qaznasınıñ dürttän ber öleşe, byüdjetara mönäsäbätlärgä totılaçaq. Barlıq çığımnarnıñ 16,4%- iqtisatqa, 12,6%–sälämätlek saqlaw häm sportqa, 10% sotsial tormışqa, 6,3% mäğärif ölkälärenä kitärgä tieş. Respulikanıñ qaznası, iqtisadnıñ üseşenä häm neft bäyäseneñ yuğarı bulıp saqlanuına nigezlänep isäplängän.
Bikä Timerova.
