Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkiä premierı Erdoğan: "Din dä, demokratiä dä wasıyta bulıp tora"


Soñğı ike atnada AK partiä xökümäteneñ eşçänlegendä dini tösmerle temalar artuwı arqılı säyäsi debatlar da quyırıp kitte. Mäğlüm, AK Partiä saylawlarğa qatnaşqan 64% saylawçınıñ 33,5% tawışın alıp zur küpçelek belän xakimiätkä kilgän ide. Başqa süzlär belän äytkändä, ğämäldäge saylaw sisteması säbäple 20% tiräse tawış alğan säyäsi ber köç añarğa qarşı tawış birgän yaki protest belderep saylawlarğa qatnaşmağan tulayım 80% östennän xökem itä. Menä demokratiä digän närsäneñ neçkälekläre.

Töreklär koalitsion xökümätlärdän qotılıyıq digändä dini mäsälälärdä radikal qaraşları bulğan ber säyäsi köçne xakimiätkä mendergän buldılar. Qızıqlı ber täräqqiät isä Awropa illäre citäkçeläreneñ küpçelegeneñ dä radikal islami qaraşları bilgele bulğan Tayyip Erdoğan xökümäten yaqlawları buldı. Şiksez, alar şunıñ belän liberalräk qaraştağı Törek xökümätlärennän ala almağan taşlamalarnı alaçaqlarına ışandılar. Alarnıñ şuşı farazları döres tä bulıp çıqtı. AB-nä kerü öçen söyläşülär başlaw belän berrättän Törkiä Kipr mäsäläsendä dä, Körd häm başqa azçılıqlarğa xoquqlar birü ölkäsendä dä, häm baytaq başqa mäsälädä taşlamalar yasadı yaki yasaw yulında.

Menä AK partiä xakimiäte dä AB-neñ şuşı üzen yaqlaw pozitsiäsennän faydalanıp, il eçendä üz saylawçıların qänäğätländeräçäk qayber dini üzgäreşlär yasıy, bik köçle reaksiä tusa kire çigenä, ämma dini qäğidälärne köndälek tormışqa kertü yulında sabırlı, äkren genä, bälki qay çağında yäşerten adımnar atlawdan tuqtalmıy.

Döres, Avropa Keşe Xoquları Mäxkämäse räsmi dairälärdä türban dip atalğan baş yawlığı belän kerüne tıyğan Törek qanunnarın xuplap, AK partiä xökümätenä zur orım yasağan buldı. Läkin AK partiä başqa ölkälärdä uñışlar qazanıp üz saylawçısına “qayğırtmağız, bez adım-adım İslam qanunnarın, şäriğätne qaytarabız” digän mesajnı birergä tırışa. İmam Xatip mäktäben tämamlağannarğa yuğarı uqu yortlarına imtixan totı şartları qıyınlaştırılğan ide. Xäzer alarğa çittän-tış uqıla torğan liseylärneñ soñğı öç ayında uqıp başqalar kebek universitet imtixannarına çikläwsez kerü yulı açıldı.

Premier Erdoğan da bu atnada 11 kön öçen Yaña Zelandiä belän Avstarliägä vizit yasağan waqtında “demokratiä ber wasıyta ğına” dip äytkäç Törkiädä reaksiä tudı. Mäğlüm dinçelär ğomumän kiräk bulğanda “täqiä” yasıylar, yäğni şartlarğa kürä xäräkät itü yaki söyläw metodikasın qullanalar. Şul säbäple dä premierneñ süzläre “bezgä kiräk bulğan öçen demokratiäne qullanabız, ä eşe betkäç yuqqa çığarırbız” dip añlaşıldı. Şuşı reaksiä säbäple ul berse kön “demokratiä dä din dä keşecelekneñ tınıçlığı öçen wasıytalar bulıp toralar” dip äytte.

Tege yaqtan, bu atnada Eçke Eşlär Ministrlığınıñ här rayonda alkogolle eçemleklär satunı häm restoranlarda şundıy eçemleklärne buldırunı tıyu öçen kürsätmä çığarırğa tırışuwı da reaksiä tudırdı. Bu adım da islami cämağätkä taban ber adım dip bäyälänä ala. Asılda dinnär dä, totalitar rejimnar da keşegä törle yäşäw qağidäläre häm tıyular kiterüne yaratalar. Argumentları isä här ikesendä dä ber ük “din öçen, keşeçelek, däwlät öçen”, dielä.

Äxtäm İbrahim, İstanbul
XS
SM
MD
LG