Samarğa Mäskäwdän keşe xoquqların yaqlawçı Yelena xanım Ryäbinina kilep kitte. Yelena xanım Üzäk Aziädän säyäsi säbäplär arqasında kitkän qaçaqlarğa yärdäm itüçelärneñ berse. Şul uq waqıtta ul Rusiä möselmannarına da yärdäm qulın suza.
Yelena xanım, Sezneñ Samarğa kilüegezneñ säbäbe?
Minem Samarğa berençe kilüem. Bezneñ oyışma Üzäk Aziädän kilgän säyäsi emigrantlarğa yärdäm itä. Menä ber yıl inde bez Rusiä möselmannarına ğädelsezlek kürsätkän oçraqlarnı da terkäp barabız. Soñğı waqıtta Rusiä möselmannarına ideologik küzlektän qarap cäberläw oçraqları terkälde, bigräktä Xizbut- Tährir xäräkätenä qağılğannarı yışaydı.
Rusiädä möselmannarnı ideologik küzlektän cäberläw oçraqları qaysı yıllarda başlandı?
2005 yılnı rekordlı dip sanıym, ä başı yıl yarım elek. Xizbutçılar belän köräşü ber şirma ğına, ä çınbarlıqta nigezendä ideologik motivlar yata. Här keşe teläsä nindi ideologik yünäleştäge ädäbiät belän tanışa ala, ägärdä ul anı başqalarğa köçläp taqmasa. İrekle cämğiättä här keşe üze telägän matbuğatnı, kitapnı uqırğa xaqlı häm bügenge ideologiägä oxşamağan fikerlär belän tanışqan öçen genä keşene zindanğa yabu döres tügel.
Yelena xanım, ni öçen Sez Rusiä möselmannarın yaqlaw yulına bastığız?
Min bu eş belän soñğı yılda şöğellänä başladım, çönki bu problema yaña ğına qalqıp çıqtı. Eş şunda ki, 2003 yılnıñ fevralendä Rusiä Federatsiäseneñ yuğarı sudı 15 möselman oyışmasın terroristik oyışmalar dip terkäde, şul isemlekkä Xizbut- Tährir xäräkäte dä kertelgän. Yuğarı sud bu qararnı yabıq utırışta qabul itkän häm açıq räweştä matbuğatta basılıp çıqmadı. Keşelär Xizbut- Tährir xäräkäteneñ tıyılğanın belmädelär dä. Ozaq ta köttermi Xizbut- Tährirçılıq belän qızıqsınuçılarnı xökem itä başladılar häm iñ ayanıçı zindannarğa yaba başladılar. Şunnan soñ ikençe dulqın başlandı. Xizbut- Tährirçılıq belän qızıqsınuçı şäxeslärneñ tanışlarına, yaqınnarına qul suzdılar. Xättä zindanda utıruçılarnıñ ğailälärenä yärdäm itüçelärne dä sudlarğa yörtä başladılar.
Bügenge köndä Rusiädä Xizbut- Tährirçılarnıñ 44- se irektän mäxrüm itelgännär. Kübeseneñ ğayıbe isbat itelmägän, ä keşelär irektän mäxrüm itelgän, qıyırsıtılğan, kimsetelgän. Çın Xizbutçılar dip sanarlıqları tik 3- 4 keşe genä.
Min üzem Xizbut- Tährir ideologiäsen hiç kenä dä yaqlamıym, şul uq waqıtta kemneñder nindider, bezgä oxşamağan qaraşı bulğan öçen genä dä cäberläw hiç tä döres tügel.
Yelena xanım, ni öçen däwlät türäläre tıyılğan xäräkät, tıyılğan firqälär isemlegen matbuğatta bastırmağannar. Däwlätkä keşelärne kisätügä qarağanda zindanğa utırtu qulayraq meni?
Min dä monı döres tügel dip sanıym. Xalıq arasında ağartu eşen alıp barunı maqsat itep quyarğa kiräk.
Rusiä kiñlegendä islamğa qarşı oyıştırılğan xäräkät cirlegendä Samar töbäge niçek kürenä?
Samar cire dietik region bulıp küzgä taşlana. Biredä islamğa yaxşı qaraş. Läkin dä ayırım oçraqlar bezdä terkälde.
Sez ikençe millät, ikençe din wäkile bularaq islam dinendägelärne yaqlaw yulına basqansız. Üzegezne ütererlär dip şiklänmisezme?
Sälämät cämğiättä ideologik qaraşları öçen genä grajdanin cäberlänergä tieş tügel. Rusiä demokratik yulğa bastı häm Watanıbıznıñ şul yuldan baruında yärdäm itäm min.
Mine üterüläre barmı? Älegä min berençelär isemlegendä tügel.
Samar töbägendä Xizbut- Tährir xäräkätenä yulığuçılar isemlegenä kertep Fänis Ğaynetdinnı zindanğa yaptılar. “Fänisneñ cinayätlege närsädä? Bu xatanı yasamasqa bula ideme?”- digän sorawlarğa qısqa cawap birep bula. Näq izge Kitabıbızça:” Tıyılğannardan- tıyılırğa kiräk” häm iñ möhime berqayçan da Rusiädä yäşägäneñne onıtırğa kiräkmider.
Şamil Bahautdin, Samar.
