Berläşkän Millätlärneñ bu konvensiäse äle 2003-nçe yıl üktäbrendä ük imzalanğan ide, xörmätle tıñlawçılar häm ul çaqta oyışmanıñ general'' sekretare Kofi Annan şuşı waqiğäne, rişwätçelek tamırların bar dönya buylap qorıtu yünäleşendä möhim ber adım dip atadı. Konvensiä anı imzalağan bar illärdän dä rişwätçelekkä, aña bäyle şirkät wä ayırım zatlarğa qarşı köräştä köçlärne berläşterüne taläp itä.
Kileşü astında Rusiä imzasın da kürep bula, ämma andağı xällärne belgän keşelär üzäk xökümätneñ rişwätçelekne yuq itü wäğdälärenä şöbhä belän qarıy. Şuşı sotsial'' şeşne bar dönya külämendä tikşerüçe "Transparency İnternational" oyışmasınıñ Rusiä bülekçäsen citäkläwçe Yelena Panfilova, Duma tarafınnan xuplanğan oçraqta da, BMO-nıñ älege yaña konvensiäse ällä ni uñışqa kitermiçäk, dip isäpli:
"Rişwätçelek ul urınına qarap bik üzençälekle. Maqsatlarnı quyıp bula, älbättä, ämma konvensiäne idelallaştırırğa da kiräkmi. Anı Rusiä Däwlät Dumasında xuplağan oçraqta da, ul taläp itkän normalar Rusiäneñ tieşle qanunnarında çağılırğa tieş bulaçaq. Şul möhim, konvensiä nindider saylap alınğan urınnarda ğına tügel, ä härkemgä qarata, ğomumi qullanunı taläp itä. Ägär dä bezdäge xakimiat monı qabul itsä, härnärsä dä eşläp kitä ala. Ämma min bu ölkädä bik ük optimist tügel", di "Transparency İnternational"nıñ Mäskäwdäge wäkile Yelena Panfilova.
Rusiä prezidentı Vladimir Putin süzlärdä rişwätçelek wä äşnäçelekkä qarşı şaqtıy qırıs belderülär yasıy. Aprilneñ 25-endä yasağan yıllıq yullamasında ul xökümätne häm xoquq saqlaw oyışmaların bu ölkädä citärlek eş alıp barmawı öçen kisken tänqitläp tä çıqqan ide. Ämma belgeçlär, xakimiatneñ şuşı qırıs belderüläre berqayçan da ğämäli çaralar kürügä barıp citmäde, dip zarlana. Rusiäneñ rişwätçelekkä qarşı komitetı başlığı Kiril Kabanov, soñğı berniçä yıl eçendä genä dä däwlät oyışmalarındağı rişwätçelek, kiresençä, bermä-ber arttı ğına, dip belderä:
"Mindä şundıy xis bar - prezident belän däwlätneñ bürokratik maşinası arasında bernindi dä bäyläneş yuq kebek. Prezident törle belderülär yasıy, ä bürokratlar niçek eşlägän, şulay däwam itä, xätta köçäyä bara. Xakimiattä nindi dä bulsa urın alu belän härkem anı mömkin qädär tizräk häm näticäle itep üz faydasına qullana başlıy, yäğni moñardan matdi fayda kürergä teli", dip añlata Rusiädäge rişwätçelekneñ xäzerge xälen Kiril Kabanov.
"Transparency İnternational"nıñ dönyaküläm küzätü xisabında, ul 9-nçı dikäberdä genä bäyän itelde, Rusiädä rişwätçelekneñ çäçäk atuı äytelä. Bar il buylap ütkärelgän fiker beleşü näticäläre, keşelärneñ rişwätçelek iñ yaman däräcädä taralğan dairä itep militsiäne sanawın kürsätä. Annan soñ parlament, säyäsi partiälär, mäxkämälär kilä. Fikere soralğannarnıñ 30-lap protsentı soñğı 12 ay eçendä yä üzeneñ, yä yaqın ber keşeseneñ rişwät birüen tanığan.
Xisap şunı da açıp sala - Rusiädä keşe rişwätne asılda nindider ber östenlek qazanu öçen tügel, ä qanun nigezendä üzenä tieş bulğan, anıñ salımnarına eşlägän xezmätlärne alu öçen birergä mäcbür. "İndem" fondı mäğlümatına qarağanda, Rusiädä rişwät bularaq kitkän aqça küläme 2001-nçe yıldan soñ 13 märtäbä artqan.
Kärim Kamal
Kileşü astında Rusiä imzasın da kürep bula, ämma andağı xällärne belgän keşelär üzäk xökümätneñ rişwätçelekne yuq itü wäğdälärenä şöbhä belän qarıy. Şuşı sotsial'' şeşne bar dönya külämendä tikşerüçe "Transparency İnternational" oyışmasınıñ Rusiä bülekçäsen citäkläwçe Yelena Panfilova, Duma tarafınnan xuplanğan oçraqta da, BMO-nıñ älege yaña konvensiäse ällä ni uñışqa kitermiçäk, dip isäpli:
"Rişwätçelek ul urınına qarap bik üzençälekle. Maqsatlarnı quyıp bula, älbättä, ämma konvensiäne idelallaştırırğa da kiräkmi. Anı Rusiä Däwlät Dumasında xuplağan oçraqta da, ul taläp itkän normalar Rusiäneñ tieşle qanunnarında çağılırğa tieş bulaçaq. Şul möhim, konvensiä nindider saylap alınğan urınnarda ğına tügel, ä härkemgä qarata, ğomumi qullanunı taläp itä. Ägär dä bezdäge xakimiat monı qabul itsä, härnärsä dä eşläp kitä ala. Ämma min bu ölkädä bik ük optimist tügel", di "Transparency İnternational"nıñ Mäskäwdäge wäkile Yelena Panfilova.
Rusiä prezidentı Vladimir Putin süzlärdä rişwätçelek wä äşnäçelekkä qarşı şaqtıy qırıs belderülär yasıy. Aprilneñ 25-endä yasağan yıllıq yullamasında ul xökümätne häm xoquq saqlaw oyışmaların bu ölkädä citärlek eş alıp barmawı öçen kisken tänqitläp tä çıqqan ide. Ämma belgeçlär, xakimiatneñ şuşı qırıs belderüläre berqayçan da ğämäli çaralar kürügä barıp citmäde, dip zarlana. Rusiäneñ rişwätçelekkä qarşı komitetı başlığı Kiril Kabanov, soñğı berniçä yıl eçendä genä dä däwlät oyışmalarındağı rişwätçelek, kiresençä, bermä-ber arttı ğına, dip belderä:
"Mindä şundıy xis bar - prezident belän däwlätneñ bürokratik maşinası arasında bernindi dä bäyläneş yuq kebek. Prezident törle belderülär yasıy, ä bürokratlar niçek eşlägän, şulay däwam itä, xätta köçäyä bara. Xakimiattä nindi dä bulsa urın alu belän härkem anı mömkin qädär tizräk häm näticäle itep üz faydasına qullana başlıy, yäğni moñardan matdi fayda kürergä teli", dip añlata Rusiädäge rişwätçelekneñ xäzerge xälen Kiril Kabanov.
"Transparency İnternational"nıñ dönyaküläm küzätü xisabında, ul 9-nçı dikäberdä genä bäyän itelde, Rusiädä rişwätçelekneñ çäçäk atuı äytelä. Bar il buylap ütkärelgän fiker beleşü näticäläre, keşelärneñ rişwätçelek iñ yaman däräcädä taralğan dairä itep militsiäne sanawın kürsätä. Annan soñ parlament, säyäsi partiälär, mäxkämälär kilä. Fikere soralğannarnıñ 30-lap protsentı soñğı 12 ay eçendä yä üzeneñ, yä yaqın ber keşeseneñ rişwät birüen tanığan.
Xisap şunı da açıp sala - Rusiädä keşe rişwätne asılda nindider ber östenlek qazanu öçen tügel, ä qanun nigezendä üzenä tieş bulğan, anıñ salımnarına eşlägän xezmätlärne alu öçen birergä mäcbür. "İndem" fondı mäğlümatına qarağanda, Rusiädä rişwät bularaq kitkän aqça küläme 2001-nçe yıldan soñ 13 märtäbä artqan.
Kärim Kamal