Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ: Bush häm anı tänqitläwçelär arasında eçke küzläw mäsäläsendä bäxäs


AQŞ prezidentı G.Bush il eçendä keşelärne küzläwgä quşqan yäşren programması säbäple yaña basım astında qaldı.Här ike partiä citäkçeläre Kongressnı programmanı tikşerergä çaqıra, qayberäwlär programma AQŞ konstitutsiäsen bozamı dip sorıy.Prezident Bush Amerikağa qarata süz berläştergän dip uylanılğan keşelärneñ telefonnnarın ,elektron poçtaların küzätüläre öçen İminlek Agentlığı NSA-ğa kürsätmä birüen nıq yaqlap çıqtı.

AQŞ qanunına kürä mäxsus mäxkämä raslamıy torıp İminlek Agentlığı NSA ilneñ eçendä beräwne dä küzlämi ,tikşermi.Düşämbedä aqyortta ütkän mätbuğat oçraşuında G.Bush Kongress miña 2001.çe yılda il eçendä küzläw wäqäläten birde dip belderde.Bush,

Bez al Qaida keşese belän çit ildäge beräw arasında 2 minutlıq telefon söyläşüeneñ meñnnärçä keşene üterä alaçağın beläbez Amerikannarnıñ tormışın saqlap qalu öçen tizlektä eş itergä , andıy söyläşülärne belep höcümnärne buldırmıy qalırğa tieşbez .AQŞ qanunı häm konstitutsiägä kileşle bularaq min al Qaida häm şuna bäyle terror oyışmaları belän elemtäse bulğan keşelärneñ xalıqara söyläşülären tıñlarğa quştım

Senatnıñ Qorallı Xezmätlär Komitetında demokrat senator Carl Levin süzlärençä prezident Bush Ğıraqta köç qullanırğa röxsät itkän qanunnı telefon söyläşülären tıñlau,küzläw öçen legal nigez itep kiterä.Bez anı qanunda kürä almıybız .Wisconsinnan başqa ber demokrat senator R.Feingold Bushnı kongressnı çitlätep üze telägänne eşläwdä ğäyepläde Ul patşa tügel ä prezident dip äytte. Bush andıy argumentları nıq kire qağa.Kongress äğzaları äle bu turıda tıñlaular ütkärergä çaqıra. New York Times gazetası comğa könne Bush kürsätmäse turında berençe märtäbä yazıp çıqtı.Prezident Şimbä könge radio çığışında bu il iminlege öçen möhim dip anı yaqladı. Düşämbedä Bush yustitsiä ministırlığı mäğlümätneñ sızıp çığuın tikşeräçäk , suğış waqıtında beräwneñ bik möhim programmanı açıqlauı oyatlı xäl , bu turıda söyläşü doşmanğa yardäm itü bulıp tora dip söyläde. Bushnı tänqitläwçelär beräw dä AQŞta al Qaida belän bäyläneşe bulğan beräwne küzätep, qarap toruğa qarşı tügel,ämma qanun il eçendä kem küzlänäçäk digän mäsälädä prezidentnıñ qarar birü säläten räsmi kontrol itä ,andıy kontrol ber oyışmanıñ yäki ber keşeneñ dä yalğış , kiräkmägängä tikşerelü, küzätelüen tuqtata dip söyli.FİSA dip yöretelgän qanun 1978dä prezident Nixonnnıñ eçke säyäsi köndäşläre östennän şımçılıq alıp barğanı bilgele bulğannan soñ qabul itelde. Bushnı tänqitläwçelär äytep kitkän qanun xakimiät belän potensial yawızlanuğa möhim kontrol bulıp tora digän qaraşta.Administratsiä üz çiratında mäxsus kürsätmä , potensial terror qurqınıçına qarşı tizlektä aktivlıq alıp baru mäqsatın quya dip äytte. AQŞ başprokurorı Alberto Gonzales Bush bu kürsätmäne elemtägä kergän yaqlarnıñ berse al Qaida äzğası yäki anıñ belän bäyleeşe bulğan oçraqta ğına qullana dip belderde. Ämma tänqitläwçelär qanunda äytelgänçe il eçendä beräwneñ küzätelüe öçen säbäp barmı yuqmı ul turıda mäxkämä qarar birä digän pozitsiädä toralar . Alar ägär dä Bush başqa törle eşlärgä teli ikän ul çaqta kongress yaña qanun qabul itep aña andıy wäkälät birergä tieş yuq isä ul kongress belän prezident xakimiäte arasında konstitutsion bäxäs buldıru belän täwäkkällek itä dip belderä. färidä xämit
XS
SM
MD
LG