Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tarix 2005 yılda Tömän ölkäsendä bulğan waqiğalarnı da üz yomğağına uradı


Alar arasınnan tatarlar tormışına tä’sir yasağannarı buldımı soñ?

-2005 nçe yılnı zur yuğaltular yılı dip atar idem min. Çönki, barlıq zakonnar belän Tömän ölkäsendä yäşäwçe tatar xalqın çittän kilgän başqa millätlär belän ber däräcägä quyu tögällände dip äytergä bula. Xökümät tarafınnan tatarlarğa bulğan qaraş qanunlaştı. İkençe yaqtan qarağanda tatar xalqı turında älegä uylıy torğan, alarnı barlıy torğan ör yaña partiä üzeneñ eşçänlegen başladı. Ul “Patriotı Rossii” partiäse.

-Min tatar bulsam da tatarlarğa qarağan sobıtiyälärgä isem kitmi. Konsertlarğa ğına yörim.

-Ölkäbez tatarlarına tä`sir yasağan waqiğa Qazannıñ 1000 yıllığı bulğandır dip uylıym. Çönki monı här kem dä üz küñele aşa ütkärde. Ä inde iñ borçulı xäl: “Yañarış” nı 15 yıl buyı citäkläp kilgän Azat Sägıytovnıñ dönyadan kitüeder dip uylıym.

-Tögällänep kilüçe yılnıñ iñ zur waqiğası: Qazannıñ 1000 yıllığı. Bezneñ Tömän tatarları da kiçerde ul waqiğanı. Tiskäre yağı radio-televideniäneñ waqıtı qısqardı. Ä kabel' televideniese aşa “Yaña ğasır” kanalın kürä alu zur şatlıq.

Bez söyläşkän härkem dip äyterlek, Qazan şähäreneñ 1000 yıllığı cir şarındağı böten tatar xalqı öçen iñ zur waqiğa buldı di.

Qazannıñ meñ yıllıq bäyrämendä Putinnıñ tatarça söyläwen, Tatarstan prezidentı Şäymievnıñ: “Bez buldırabız!”,- dip äytüen yazmada ğına bulsa da Tömän dä kürä aldı. 22 nçe sentäber könne bu tamaşanı qararğa sirkqa 1800 keşe cıyıldı. Alarnı işek töbennän ük milli kiemnär kigän qızlar çäk-çäk belän qarşı aldı. Sirknıñ foyesında milli rizıqlar tezelgän, parı çığıp torğan samovarlar quyılğan çäy öställäre yanınnan da berkem dä bitaraf qına ütep kitä almadı. “Xäräkättä bäräkät” digän leytmotivqa qorılğan bu tamaşa waqıtında Tatarstannıñ kürenekle cırçıları belän bergä Tömän tamaşaçılarına yaxşı tanış cirle artistlar da çıqtı. Qararğa kilüçelär Qazan xanbikäse Söyembikäne dä kürä aldılar. Bu obraznı Gölzadä Safiullina tarixtan çınbarlıqqa qaytardı.

Moña qädär Sabantuylardan qala, bina eçenä şulqädär küpsanlı millättäşneñ cıyılğanı yuq ide. Miherbanlı tamaşaçı bu çaranı üz qanatı astına alğan Bötendönya tatar kongressınıñ başqarma komitetına da, Tömän şähäre tatarlarınıñ milli mädäni avtonomiäsenä dä, “Miras” xäyriä fondına äle dä zur räxmättä.

Tömänneñ kraynı öyränü muzeenda tatarlarğa bağışlanğan “Buınnarnıñ çuar çeltäre aşa” dip atalğan kürgäzmäneñ eşläwe dä Qazannıñ 1000 yıllığın bäyräm itkän könnärgä turı kilde. Moña qädär Tömän ölkäseneñ ber genä muzeyenda da şundıy kiñ külämdä, 4 ay däwam itkän kürgäzmälärneñ eşlägäne bulmadı.

Uzıp bara torğan 2005 nçe yıl yubileylar yılı da buldı. İslam dineneñ sebergä kilüenä 610 yıl, Tömän şähäreneñ “Etnos” balalar üzäge oyışuğa 10 yıl tulunı bilgeläp ütte. Sentäber ayında “Yañarış” gazetası 15 yıllığın bäyräm itte. May ayında Tobol däwlät pedagogiä institutında tatar bülege açıluğa 50 yıl, ä qabat yañartıluına 15 yıl tuldı.

-Eto naşa izyumenka na samom dele. Mı ğordimsya! Yesli mı berem VUZı blizlejaşçie, mı sçitaem çto takaya izyuminka tol'ko u nas.

Pedagogiä institutı rektorı Sergey Slinkin tatar bülegen tikkä genä “institutıbıznıñ encese” dip atamıy. Çönki, Rusiäneñ başqa yuğarı uqu yortlarındağı şundıy büleklärdän tarixı belän dä, bügenge köndäge üzençälekle tormışı belän dä, üzaldına quyğan maqsatları belän dä ayırılıp tora. Ä filalogiä fakul'tetında tatar tele häm ädäbiätı kafedrası citäkçese filologiä fännäre kandidatı Flera Säyfullina süzlärençä, alar matur ber ğailä şikelle yäşilär.

Xantı-Mansi avtonomiäle okrugındagı Yugoriä däwlät universitetınıñ humanitar eşlär prorektorı, ğalim Rawil Vafiev süzlärençä, tön'yak xalıqlarınıñ xant, nenes balalarına yuğarı belem birüdä Tobol täcribäse zur ürnäk bulıp tora. Yubiley könnärendä Tatarstannıñ fän häm mäğärif ministrı Räis Şäyxelislamov Tobol pedagogiä institutında seber tatarlarınıñ tarixın, telen, ädäbiätın öyränü laboratoriäsen açu kiräklege turındağı täqdimne xupladı.

Tarixqa iğtibarsızlarğa kiläçäk qırıs bulaçaq dilär. Qulaylaştıru säyäsätenä tayanıp Tömän ölkäsendäge tatar mäktäplärendäge säğätlärne qısqartıp, mädäniät uçaqların kommersiäsez avtonom oyışmalar itep ber poçmaqqa kiterep qısqannarğa kiläçäk nindi bäyä birer?.. Bu qırıs zamannarda da töbäklärdäge millätne yäşätäm dip can atıp yörgännärneñ kiläçäge niçek bulır?.. Ansın waqıt kürsäter.

Tökle ayağıñ belän Yaña 2006 nçı yıl!

Nail Alan. Tömän.

XS
SM
MD
LG