Accessibility links

Кайнар хәбәр

Resessiä – närsä ul?


New York birjası. Dönya aqçası monda äylänä
New York birjası. Dönya aqçası monda äylänä

Quşma Ştatlar üzäk bankı protsent däräcäsen kimetkännän soñ, dönyanıñ qimmätle qäğäz bazarlarnda işelü tuqtalğan kebek bulsa da, belgeçlär, ul däwam itergä mömkin, dip kisätä. Çärşämbedä Davostağı iqtisadi forum da, dönyada resessiä başlanırğa mömkin, digän farazlar sürätendä açıldı. Närsä ul resessiä, ğadi keşegä anıñ yoğıntısı barmı? Şuşı sorawlarnı bez Stanford universitetı professorı Mixial Bernştamğa birdek.


Närsä ul resessiä?

Quşma Ştatlarda qabul itelgän bilgelämägä kürä, tulayım citeşterü ike kvartal, yağni, 6 ay rättän kimesä, resessiä bula. Yıllıq kürsätkeçlärdä ul xättä çağılmasqa da mömkin. Misal öçen, 2001-2002 yıllarda şulay buldı da.

Amerikan üzäk bankınıñ protsent däräcäsen kimetüe wazğiätne yaxşırta alamı, yä isä bolar üz ara bäyle tügelme?

Alar bäyle, yomşaru bualaçaq. Läkin bu çaranıñ yärdäme zur bula almıy, çönki krizis bank tarmağında, kreditlar bazarında. Protsentnı kimetü aqça külämeneñ artuına kiterä, läkin kreditnı arttırmasqa da mömkin. Şul uq waqıtta, toraq tarmağında finans xäräkäte başlansa, ul ayaqqa basırğa da mömkin.

Ä dollar belän närsä bualaçaq? Anıñ töşüe däwam itäçäkme, tuqtalaçaqmı?

Quşma Ştatlar üzäk bankı protsent däräcäsen kimetkän xäldä, ä Yewropa häm Yaponiä üzäk bankları anı totıp torğan xäldä – älbättä, dollar töşüen däwam itäçäk.

Bu töşüneñ däräcäsen farazlap bulamı?

Andıy farazlar bik ışanıçsız. Läkin dollarnıñ salmaq qına töşüe däwam itäçäk, häm ul ber eurğa 1,5 dollar däräcäsenä citergä mömkin.

Şuşı wazğiätneñ ğadi keşegä nindi yoğıntısı bulaçaq. Äytik, ike ilne alsaq – Quşma Ştatlar häm Rusiäne. Bu ildäge ğadi keşelär anı üz cilkäsendä toyaçaqmı?

Älbättä toyaçaq, läkin törle yaqlap. Quşma Ştatlarda eşsezlek artu, xezmät xaqı töşü arqılı, yağni inflatsiä eş xaqı artuın uzıp baraçaq.

Rusiädä başqaça. Anda büdjetnıñ yartısı neft häm gaz bäyäsenä bäyle. Resessiä başlansa, neft bäyäläre töşäçäk, büdjetqa zıyan kiläçäk. Yağni, qaznadan aqça alıp eşläwçelärgä, pensiä, sälämätlek saqlaw tarmağına zıyan kiläçäk.

Neft bäyäläre töşär dip uylıysızmı?

Yaqın arada töşär kebek. Äytik, Amerika resessiä 2% bulsa, neft bäyäläre 5%-qa töşäçäk.
XS
SM
MD
LG