Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO İran çikläw taqdimen tawışqa quya


Atnalar buyı däwam itkän söyläşülärdän soñ, BMO iminlek şurası İrannı atom programın tuqtatmaganı öçen yaña çikläwlär kertü qararın ğamälgä aşıraçaq kebek tora. İran, energiä yäisä atom qoralları citeşterüdä qullanıla alğan atom programın tuqtatu taläplären kire qağa.


Bu çikläw İranga kertelgän çikläwneñ 3.se bulaçaq. İran tarafı atom programın tınıç maqsatlar öçen qullanıluın beldersä dä, Könbatış illäre İrannın anı atom qoralı citeşterüdä qullanaçağınnan şiklänä.

Yaña çikläw kertü öçen taqdim itelgän qarar, AQŞ küzläw idaräseneñ, “İran Atom qorallanu programın 2003 yılda uq taşlağan” digän xisabı çıqqannan soñ ber möddät kiçekterelep torğan ide. Ul waqıtta bu taqdimne iminlek şurasında veto itü xoquqı bulğan Qıtay belän Rusiä anı imzalawnı telämägän ide.

Läkin uzğan ay bu ike il belän bergä, şuranıñ barlıq äğzäläre täqdimne imzalarğa kileşte.Kiçä New Yorkta barğan kinäşläşüdän soñ, taqdimne yaqlap çıqqan illärdän Britaniä taqdim öçen tawışlar şimbä könne birelergä mömkin dip belderde.

Britaniä ilçese, John Sawers:

“Bez İranga qarşı, İminlek şurası tarafınnan bilgelängän xoquqi wazifalarnı ütäwe öçen basım yasaw säyäsäten däwam itteräbez. Häm bu eştä İrannı da bu tärtipkä buysınıp xalıqara cämäğatçelekneñ borçıluların beterergä çaqırabız.”

Taqdimdä, Atom programın yaqlağan däwlät räsmiläre häm säwdägärgä qarşı, säwdä itü häm çit ilgä çıgu mömkinçeleklären qısu çarası urın ala. Täqdimdä şul uq waqıtta ike bank arasında aqça äyläneşlärendä saq bulırga häm İrannan çıqqan şikli mallarnı tikşerergä röxsät birü kebek qırıs qararlar da bar.

Täqdimne tawışqa quyğannan soñ anıñ qabul iteläçäge motlaq kürenä.

Çönki bu taqdim, iminlek şurasında veto itü xoquqı bulğan 5 daimi äğzä il belän bergä, tağın 6 il tarafınnañ xuplana. Yäğni taqdimnen qabul itelüe öçen kiräkle bulğan 9 tawıştan da kübräk tawış alaçaq digän süz bula.

Rusiä ilçese Vitali Çurkin, Rusiäneñ bu taqdimne telämiçä dä bulsa da, imzalıyaçağın äytte.

Çurkin, Rusiä İrannıñ Buşehr atom qorılmasına yağulıq tämim itä ikän, dimäk İrannıñ bu yağulıqnı üze citeşterüenen mäğnäse yuq dide.

“Bezneñ fikerebezçä bu taqdim İran öçen, xalıqara cämäğatçelekne borçığan qorallanuğa qarşı üzen tıyar öçen ber forsat bulaçaq. Çönki alğa taba ixtiyaçnı qanäğätländeräçäk yağuluq inde citärlek däräcädä tämin itelä. Läkin eşen asılında bu tormıy, şuña bu mäsälä çiterekle dä. Menä şul säbäble xäzer şura bu taqdimne qarap çığa.”

Läkin İran üzen aqlarga tırışa. İran tışqı eşlär ministrı Manuçehr Mottaqi bu atna iminlek şurasına xat cibärde. Xatta bu ğamälneñ xoquqi nigezeneñ kamil bulmawı telgä alına.

İran iminlek şurası küzläw idaräsenen, Tähran atom programında tağın da açıq eşli digän xisabına basım yasıy. Läkin Könbatış illäre xisapnıñ ikençe yözenä iğtibar birä.
XS
SM
MD
LG