Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ankarada Putin cile iste


Prof. Nadir Däwlät Haber Türk televideniese tapşıruında
Prof. Nadir Däwlät Haber Türk televideniese tapşıruında

Rusiä premyer-ministrı Vladimir Putin 6 awgust köne ber könlek säfär belän Ankarağa kilep-kitte. Törek kiñküläm mäğlümät äsbapları şuşı vizitqa zur ähämmiät birde.

Haber Türk (Xäbär Törek) televidenieseneñ “Törkiä-Rusiä mönäsäbätläre” isemle mäxsus programı turıdan-turı tapşıru räweşendä ikeyarım säğat däwam itte. Proğramnı Yigit Bulut alıp bardı häm professorlar Hasan Köni belän Nadir Däwlät şuşı proğramda kommentarları belän qatnaştı.

Barlıq televidenielär Putin vizitın häm anıñ Erdoğan belän matbuğat konferensiasen turıdan turı canlı tapşırdı. 15 däwlätara, tulayım 20 kileşü belän berketmägä qul quyıldı.

Şularnıñ kübese energia turında ide. Ber protokolğa italían premyerı Berlusconi da qul quyğanlıqtan ul da mätbuğat konferensiasenä quşıldı.

Gazetalarnıñ internet bitlärendä çıqqan rubrikalar töreklärneñ Putin oçraşuınnan dulqınlanğan buluwın kürsätte. Akşam “Öçle yuğarı oçraşudan kileşü çıqtı”, Hürriyet “Ğasır imzaları”, Sabah “Ğasır kileşüe”, Vatan “Ankarada tarixi imzalar” häm Zaman “Erdoğan belän Putinnan tarixi imza” digän baş isemnär belän şuşı kileşülär turında mäğlümät birde.

Putin häm Erdoğan matbuğat oçraşuında
Premyer Erdoğan matbuğat konferensiasendä jurnalistlarğa qısqaça şularnı äytte: «2008 yılda ike aradağı säwdä küläme 40 milliard dollarğa ireşte, törek tözüçeläre Rusiädä buğengä xätle 1152 proektta qatnaştı. Buğen isä atom-töş energia belän bäyle ike kileşügä qul quydıq. Monan tış mädäni aralaşu ölkäsendä häm törle şirkätlärebez arasında tulayım 20 dokumentqa qul quyıldı.

Putin belän küreşüdän soñ italían premerı Berlusconi da qatnaşqan öçle oçraşu buldı. İtalia energia ölkäsendä tığız mönäsäbäte bulğan ber il. Bu öçle oçraşuda Zängär Ağım ğaz ütkärgeçen ozaytu, Samsun belän Ceyhan arasında neft ütkärgeçe salu proyektları tikşerelde.

Tabiği, bu kileşü häm protokollarğa qul quyıluı ike il arasındağı ışanıçnıñ artqan buluına işarä itä. Läkin Qara diñgez yarındağı Samsunnan Urta diñgez yarındağı Ceyhanda 550 km ozınlıqtağı neft ütkärgeçen salu öçen kimendä 2 milliard dollar, ä Akkuyuda atomtöş elektr stansiasen tözü öçen 18 milliard dollar aqça kiräk. Başqa zur proektlarğa kiräk bulğan miqdarlarnı sanap ta tormıybız.

Qısqası, ekonomik krizisnıñ tiskäre täsirlärenä sabışqan bu ike il aqçanı qayan tabaçaq? Ayıruça Rusiä belän Törkiäneñ bu däräcädä yaqınlaşuına Yewropa Berlege belän AQŞ nindi bäyä biräçäk? Östäwenä kavkazda Gruziä belän Russiä, Ärmänstan belän Azärbaycan arasındağı nizaqlar çişelmiçä torıp bu rayonnan uzğan ütkärgeçlärneñ imenlege niçäk tämin iteläçäk kebek qatmarlı mäsälälär bar.

Ankarada Greenpeace protestı
Törek mätbuğatı Putinnıñ vizitına energia kileşüläre küzlegennän genä bäyä birde. Ä tatar-başqortlar, çärkäslär kebek Rusiä şartlarında törle basımğa duçar bulğannarnıñ Törkiädä az sanda bulsa da tuğannarı bar. Alar azmı-küpme Mäskäwneñ basımına rizasızlıqların belderep tora.

Döres, bu waq protestlar Ankaranıñ iqtisadi säyäsäten üzgärtügä kitermi, ämma Ankaranıñ Rusiädäge bu tuğandaş xalıqlarğa diqqät itüenä dä säbäp bula.

Putin wizitı säbäple Ankarada Greenpeace, yäğni yäşel tınıçlıq xäräkäte belän İstanbulda çäçännärneñ protestları buldı. Radikal gazetasınıñ 1 august sanında dr. Gönül Pultarnıñ tatarlarğa yasalğan basımnar turında mäqäläse dönya kürde. Şuşı mäqälägä komentar yazğan Dr. Fazıl Ağış törek xökümäten wazıyfağa çaqırdı, Xäbär Törek televidenieseneñ 6 august tapşıruında isä prof. Däwlät Rusiädä keşe xoquqlarınıñ bozıluwın häm azçılıqlarnıñ tuğan teldä belem alularınıñ tıyılğan buluwın iskä töşerde.

Qısqası, 6 augustta Anqarada köçle Putin cile iste häm Törkiä bu cil belän kiläçäk yanğır zur bäräkät kiteräçäk dip ışana.
XS
SM
MD
LG