Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkiä - Ärmänstan kileşü yulında


Törkiä tışqı eşlär ministrı Ali Babacan Törkiä belän Ärmänstan arasındağı mönäsäbätlärneñ totrıqlanuı öçen ike ilneñ urtaq qaraşqa kilüe häm monıñ öçen yullarnıñ bilgelängän buluın äytte.

22 äprel könne Törkiä tışqı eşlär ministrı Ali Babacan tönge säğät unberdä räsmi belderü yasadı. Monda ul Törkiä belän Ärmänstan arasındağı mönäsäbätlärneñ totrıqlanuı öçen ike ilneñ urtaq qaraşqa kilüe häm monıñ öçen yullarnıñ bilgelängän buluın äytte. Bu belderü Ali Babacan premyer-ministr Recep Tayip Erdoğan belän öç säğätkä suzılğan oçraşuınnan soñ, törek häm ingliz tellärendä yasaldı.

Belderüdä, Şvesaria yärdämendä Törkiä belän Ärmänstan yaxşı kürşelek mönäsäbätlärendä tora. Kavkaz rayonında tınıçlıq, iminlek häm totrıqlıqnı üsterüdä ike il dä barlıq köçlären salıp tırışa dielä.

Bu belderü tarixi ber borılış buldı. Törkiä Ärmänstan respublikasın 1991 yılnıñ 16 dekäbrendä tanığan ide. Tik diplomatík mönäsäbätlär başlanmadı. Säbäbe - Ärmänstan 1921 yılda tözelgän çiklärne bilgelägän "Kars kileşüen" tanımadı.

Ärmänstannıñ bäysezlek deklarasiaseneñ 11-nçe maddäsendä Törkiäneñ 1915 yılda Anatoliadä yäşäwçe ärmännärne sörüen genosid dip bäyälände. Soñraq bu ğäyepläw ärmännärneñ Azärbaycannıñ Tawlı Qarabağ rayonın basıp aluları itep kürsätelde.

Ankara ärmännär bu däğwalarınnan waz kiçmäsälär häm Tawlı Qarabağ rayonınnan kire çigenmäsälär, alar belän bernindi dä diplomatík yäki iqtisadi mönäsäbätkä kermäyäçäkbez digän pozisia aldı. Tege yaqtan Ğosmanlı xökümäteneñ ğıysyän kütärgän ärmännärgä caza birü mäksatı belän Anatoliadäge ärmännärne 1915 yılnıñ äprelendä sörüe häm bu sörgen waqıtında 100 meñlägän ärmänneñ üterelüe, yäki ülüe säbäple Ärmänstan xökümäte dä ayıruça AQŞ, Fransia, qayber Latin Amerikası illärendä, yäğni diasporada yäşägän ärmännärneñ tırışlıqları yärdämendä dönyadağı baytaq ildä töreklärne genotsidta gäyeplägän rezolusialär häm qanunnar qabul itelde.

Här yılnıñ 24 äprelendä dönyanıj törle öleşlärendä şuşı genosid iskä alına. Ankara prezidentı isä bıyıl bu könne Obama töreklärne genotsidta gäyepläw mömkinlegen kötä. Mäğlüm, AQŞ-ta ber million çaması ärmän yäşi häm alar köçle propağanda alıp baralar. Bügengä qädär bernindi dä amerikan prezidentı bu süzne qullanmıyça häm genotsid rezolusiase qabul itmiçä kilde. Anqara bu mäsälädä bik sizger. Xätta törek tışqı eşlär ministrlığı Qanadanıñ Ottowadağı böyek ilçesen kire çaqırttı. Çönki qayber qanadalı ministrlar genotsidnı iskä alu cıylışında qatnaşıp, Törkiäne qabat gäyeplägännär.

Tege yaqtan ärmän-törek yaqınnaşuı Anqara-Baqı mönäsäbätlären dä kierenkeläşterde. Prezident İlham Aliev Törkiägä açuın kürsätep, kinättän Mäskäwdä prezident Medvedev belän oçraşqan ide.

Bu atnada Baqıda İslam konferensiase oyışması yuğarı däräcäle oçraşuında, oyışma Azärbaycannıñ pozisiasen yaqlawın belderde. Aliev isä: “Qarabağnıñ bäysez buluına röxsät itmäyäçäkbez, şuşı tufraqlarnı kire alaçaqbız”, dip çığış yasadı.

24 äpreldä Sofiada Dönya energiase buyınça yuğarı däräcäle oçraşuı uzdı. Şuşı oçraşuğa törek prezidentı Gül belän ärmän prezidentı Sarkisyan da qatnaşa. Ä İlham Aliev Sofiağa barmayaçaq. AQŞ däwlät sekretare Hillari Klinton isä Törkiä belän Ärmänstan arasındağı yaqınnaşunıj qıyu ber adım buluın häm prezident Obama belän üzeneñ bu adımnarnı yaqlawın äytte.

Asılda Törkiä çınnan da qıyu ber adım atladı. Azärbaycannarnı açulandıru, xätta ike aradağı mönäsäbätlärneñ kiskenläşü ixtimalı qurqınıçına da tüzäçägen kürsätte. Tik, Azärbaycanda tügel, Törkiäneñ üzendä dä mondıy säyäsätkä qarşı toruçılar bar. Döres, Ärmänstannıñ üzendä dä xökümätlärneñ bu yaqınnaşu säyäsätenä qarşı buluçılar baytaq. Läkin niçek kenä bulmasın, doşmanlıqlarnı tarix bitlärenä kümü buyınça uñay adımnar atlana başladı.
XS
SM
MD
LG