Accessibility links

Кайнар хәбәр

Рамазан ае: кемгә – ураза, кемгә – юк

18 июнь мөселманнар Рамазан аена керде. Быел ураза көннәр иң озын вакытка туры килде. Азатлык ураза тотучыларның һәм тотмаучыларның кичерешләрен, шушы айда булган вакыйгаларны барлый.

Киләчәк бар

Аллаһка шөкер, без монда татарча сөйләшәбез. Күпмедер вакыт элек моны да тоемлау мөмкин түгел иде. Димәк, хәлләр алай ук аяныч түгел. Киләчәк бар әле.

Резеда Сафиуллина
галимә, Казан

Казанда мөслимәләр ифтарда сөенеч-борчуларын уртаклашты
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:34 0:00

Әфганстанда Ураза гаетенә әзерлек

Бәйрәм көнендә Казанда транспорт 4.30дан эшли башлый

Ураза гаете көнендә 17 июль Казанда 24 автобус һәм 3 троллейбус маршрутлары иртәнге 4.30дан йөри башлаячак. Бу хакта шәһәр идарәсе хәбәр итә.

Кадер кич

Габдулла Тукай

Бу кадер кич елда бер кич — барча кичләр изгесе;
Сафланыр таптан бу кич мөэмин күңелләр көзгесе.

Сафланыр ул, пакьләнер, — бик зур Ходайның дәүләте;
Һәм төшәр ул көзгеләргә күк капугы шәүләсе.

Шул капугъдан күндерермез Тәңремезгә без теләк, —
Бер кадер кич Тәңре каршында мең айдан изгерәк.

Җон, мамыктай әйләнер җирдә бу кич әрвах вә рух;
Һәм фәрештә сафлары җирдә йөрер меңнәр гөруһ.

Ул мәлаикләр җыярлар тол, ятимнәр яшьләрен,
Барча көчсезләр, зәгыйфьләрнең аһын, каргышларын.

Күз яшеннән, төрле рәнҗештән ясап зур энҗеләр,
Ул мәлаик гарше-көрсине бизәр һәм энҗеләр.

Таң сызылганча йөрерләр, әйтмичә һичбер кәлям;
Тик диерләр: "Барча мөэмингә, мөселманга сәлям!"

1911

Әфганстанда Ураза гаетенә бавырсак әзерләнә

Рамазан элек татарча булган

Рамазан тәмамланып килә. Шыгырданның алты мәчетеннән, тәравих намазы вакытында бер үк вакытта диярлек "Әлвидаг" яңгырый. Хор диярсең. Матур, моңлы, сагышлы. Күңелләр нечкәреп китә Әлвидагтан соң. Бер дустым, артык хискә бирелгәндә, күктәге болтлтарны кулларым белән ертып ташлап, тулган айны йотып җибәреп, сүнмәс йолдызларны кесәмә тутырырлык хәлем, дип кичерешләрен аңлатырга ярата. Авыл өстендә Әлвидаг яңгырагач та, шушындыйрак халәт кичерәсең инде. Бу балачактан кереп калган Әлвидаг бит. Шыгырданда зикер тыңларга, совет чорында эшләп килгән бердән-бер мәчеткә йөри идек. Шул заман Әлвилдагы ул.

Әлвидагу, әлвидагу,
Шәһри рәхмәт, әлвидаг!
Лә илаһы илләллаһы,
Лә илаһы илләллаһ!

Әлвидаг - Рамазан аен озату
please wait

No media source currently available

0:00 0:01:57 0:00
йөкләү


Татарстанда мәчетләрдә Рамазанның соңгы ун көнендә бу мөнәҗәтне әйтмиләр. Чуашстандагы татарларда гына сакланган ул. Өлешчә Сембер якларында бар диләр. Мишәрләрдә, кыскасы. Әлегә кадәр мөнәҗәтләр халык иҗаты булып санала иде. Әмма, гасырлар буена, Рамазан ае белән саубуллашу мөнәҗәте булып саналган, үзенең алыштыргысыз көе булган бу мөнәҗәтнең авторы бар. Мәсгут Гайнетдинов Әлвидагны Әхмәтбик исемле татар шагыйре 19 гасыр башында язган дип раслый. Аның шигырләре язылган куен дәфтәре Питербурда саклана икән. Гөлзада апа Сафиуллина яратып башкарган "Вәйсел Карани" мөнәҗәте дә шушы ук авторныкы икән.

Әлвидагны бездә шушы иске татар әдәби телендә әйтәләр. Анда ни хакта сүз барганын халык аңламый да инде. Бу үзенә күрә бер изге тел, гыйбадәт теле булып тора. Правослауларның чиркәү теле сыман. Тел сындыра-сындыра "Әлвидаг" әйтүләрен тыңлау шул кадәр күңелле. Үзебезнеке бит. Татарстаннар да, кайчан да булса, үзебезнең милли мираска әйләнеп кайтыр да, Рамазанның соңгы ун көн тәравихларында Әлвидаг белән куандырыр дип өмет итик.

Бездә дә югалган, әмма кайбер картлар хәзер дә саклап калган Рамазанны каршылау, беренче ун көн тәравихында әйтелә торган мөнәҗәтләр дә бар.

Хак тәгалә ләтыйф әйләб, шәһре рамазан күндерде,
Шәфкать идеб колларына, рәхмәт аен күндерде,
Сөекле дусты, хак хәбибе Мөхәммәдә күндерде,
Мәрхабә, йа мәрхабә, шәһре рамазан, мәрхабә..

Торгызасы иде шуларны. Рамазанны да татарларштырып була бит. Шулай татарлашкан булган да инде ул элек. Бу өлкәдә өметне әлегә чуашстан татарлары гына бирә. Мактану димәгез, әмма Фәрит әфәнде Гыйбатдинов тырышлыгы белән ничәнче ел инде шушы үз мөнәҗәтләребез торгызыла. Ул гына бит һәм бары Чуашстанда гына мөнәҗәтләр, бәетләргә багышланган "ART – МӘДҺИЯ" бәйгесе уза.

Рәфис Җәмдихан,
журналист, Шыгырдан

Белозерьеда зур ифтарга бер меңләп кеше җыелды

Мордовиянең Белозерье авылында мәчет янында узган зур ифтар мәҗлесенә бер меңләп кеше җыелды. Авыз ачуга авыл мөселманнары гына түгел, республика башкаласы Саранскидан да, Аксеново, Алтар, Ләмберә, Кривозерьев, Тат-Таулы, Пенҗә, Чирмеш һәм Тат-Пешлә авылларыннан да кунаклар килде.
Мәчет янында барлыгы 200ләп машины җыелды. Кунакларга ифтар ашы, яшелчә салатлары, җиләк-җимеш һәм тәм-том белән чәй тәкъдим ителде. Бәйрәм уңаеннан шулай ук ут тамашасы да күрсәтелде.

Себер татарлары ифтарында саз чиясе һәм балык

Казанда ифтарга, гомумән, ашларга чакырып кына киләләр. Себердә Коръән ашларына чакыру гадәте юк. Ифтармы ул, гает ашымы, мәрхүмнең өче, җидесе һәм башкасымы - барысына да теләгән кеше килә. Мәсәлән, Индрәй авылында ул вакытта махсус ясалган казаннарда /хәрбиләр ашханәсендәге кебек/ пешерәләр ашны. Өстәлдә, әлбәттә, саз чиясе, балыктан пешерелгән пироглар булмый калмый. Авылда ифтар үткәрү өчен алдан ук язылып куябыз, чират зур. Һәркемгә чират җитмәве дә бар. Авыл зур, бер генә өйдә аш үткәрелә, бүленү юк бездә. Кайсы елларда мәчеттә, яисә зур бинада авыл халкы җыелышып ифтарны оештыра. Быел Индрәйдә барлык ярдәм, көч мәчетне торгызуга тотыла. Чөнки кышка кадәр Аллаһ йортын төзеп бетерү өчен тырышырга кирәк. Авылда дин беркайчан да тукталмаган. Коммунистлар дингә каршы көрәшкән вакытларда да беркем өстеннән шикаять язучылар булмаган.

Ифтарда өстәл сый белән тулы була, алдан ябылып куела, мулла догаларын укыгач, өстәлне ачалар, берничә җиргә зур савытларга кайнар аш чыгаралар. Аш ашарга электән килгән гадәт буенча тимер табаклар һәм агач кашыклар тараталар.

Гөлнур Вәлиева
журналист, Төмән

Туңдырылган балыкны юка итеп кисеп тоз сибеп ашыйлар
Туңдырылган балыкны юка итеп кисеп тоз сибеп ашыйлар

Табан балыгын кыздырып ашыйлар
Табан балыгын кыздырып ашыйлар

Саз чиясе (мүк җиләге) бәлеше
Саз чиясе (мүк җиләге) бәлеше

дәвам

XS
SM
MD
LG