Rusiäneñ törle mäğlümat çaralarında soñğı yıllarda yätim balalar häm alarnı tärbiäläw mäsäläse siräk bulsa da kütärelä başlandı. Bu temağa bağışlanğan yazmalarda, tele-radio tapşırularda balağa iñ yaxşı tärbiä üz ğailäsendä birelä dip kürsätelä. Bu älbättä bäxässez, ägär dä äti-änise balasına qarata qayğırtuçan bulsa. Ämma qayber oçraqlarda eçkeçelek digän bälä äti-änilläre ata-ana bulu xoquqınnan mäxrüm itelgän, yäğni sotsial' yätimnärneñ barlıqqa kilüenä säbäp bulıp tora. Andıylar Omski ölkäsendä dä az tügel. Sovetlar berlege zamanında yätimnär asılda balalar yortlarında tärbiälänälär ide. Xäzerge waqıtta 10-12, xätta 25 bala tärbiälänüçe ğailä balalar yortları da barlıqqa kilde.
Ä menä Omski ölkäseneñ Tevriz rayonındağı Tuyçı awılında tärbiägä ber, ike, xätta öç bala alğan ayırım ğailälär şaqtıy. Bu awılda soñğı 3-4 yıl eçendä 18 bala tärbiägä alınğan. Şunsı iğtibarğa layıq, tärbiägä aluçılarnıñ küpläreneñ üz balaları da bar. İzmaylovlar ğailäsendä 4 yätim tärbiälänä, üzläreneñ ber balası bar. Abdraximovlar üzläreneñ ike balası yanına tağı öç bala alğannar. Äytergä kiräk, mondıy küreneş älegä qädär küzätelmi ide. Tuyçı awılında xäzer ğailälär bersennän berse kürep digändäy, tärbiägä bala ala başlağannar. Şunı da assızıqlarğa kiräk, alar bu eştän fayda kürüne maqsat itep quymıylar. Şäfqät'lelek, izge küñellelek östen bulıp tora biredä. Tärbiägä alınğan balalarnıñ barsı da sotsial' yätimnär. Tuyçı awılında yäşäwçe Riwal häm Gölcäwhär Ramazanovlar ğailäse monnan 4 yıl elek bu yulnı açuçı bulğannar, yäğni berençe bulıp bağımsız qalğan balalarnı tärbiägä alğannar.
Gölcäwhär Ramazanova: Balalarnı jälläp alabız, äti-äniläre eçkän, bik tä ozaq azaplanğan balalarnı, alar bol'nitsalarğa elägälär, annan kem alası kilä, barıp ala. Bezneñ möselman xalqı bala yarata bit, berençe urınğa balanı quya, tärbiäli belä, allağa şöker. - Äti-änise şundıy bulğaç, awır tügelme ul balalar belän? - Törle waqıt bula, awır çaq ta bula, nigä miña bik tä awır tügel? Minem üz balalarım, alar bergä kürep üsä bit inde, bergä uynıylar , eşkä öyränälär. Qurqıp ta quyam qaywaqıtmı, no şulay da yaxşılıqqa nadeyus, vospitaniedän küp zavisit dip uylıym.
Gölcäwhär Ramazanova: Alğanıma ber dä ükenmim Balalar niçä yäştä? Berse 4яшьтә, ikençese 11, öçençese 10 yäştä, barısı bergä altaw. Alar sezne ,äti-äni, dip yörtälär Millätläre belän tatarlarmı? Ber balam tatar, ikese urıs, ike urıs balam da tatarça ğına söyläşä, ber waqıtta ğına öyränep aldılar balalar belän,eşne dä bergä eşlilär uynıylar da bergä.
Bez söyläşep torğanda pöxtä, çista kiengän ike qızçıq Gölcäwhär xanım yanına kildelär.
Menä alar mineke, alğan balalar, yaratalar alar mine, sorağız alardan. İsemeñ niçek? Tanya Niçänçedä uqıysıñ ? Bişençe Min Anjela Sin niçänçe klassta uqıysıñ? Toje bişençe mäktäptä tatar tele keräme? Kerä Niçä däres kerä inde? Kön sayın tügel Kem uqıta tatar telen? Rämziä apa Awırmı tatar telen öyränü? Yuq
- Xäzer bit yäşlär, menä digän yäş balalar, tol'ko iz-za neustroennosti, kübräk yaman yulğa kitälär, gosudarsto menä şul doproslarnı üzgä alsa, eşkä urnaştırunı, andıy xällär bulmas ide, ber bala da besprizornik bulmas ide, dip uylıym min.
Omski ölkäseneñ zur bulmağan bu tatar awılında yätimlek mäsäläse şulay xäl itelgän.
Omski tatar yäşläre öçen oyıştırıla torğan yal kiçäläreneñ çirattağısı ölkä tatar milli-mädäni möxtäriäte urnaşqan binada ütte. Kiçä izge Valentin könenä bağışlanğan ide. Atna urtası buluğa qaramastan anda 50-dän artıq yäş keşe cıyıldı. Töp oyıştıruçı, “Fäniä” yäşlär oyışması citäkçese Dinara Başirova, biredä älbättä uñaysızlıqlar bar, yal kiçäse ütkärü öçen bik ük caylaştırılmağan, şulay da tatar yäşlärenä oçraşu, bergäläp yal itü möhim, rizasızlıq kürsätüçelär bulmadı diärlek, - dide. Dinara kiläçäktä dä yäşlär öçen aralaşu, küñel açu kiçälären şuşı binada ütkärergä niätli. Barı tik biletlar satudan kergän keremneñ tulısınça diärlek arenda tüläwgä häm törle xezmät kürsätügä kitep baruı oyıştıruçınıñ käyefen beraz töşerä.
Rozaliä Sayganova, Omski