Xalıq üzeneñ tarixın belergä tieş. Çallı TİÜ ütkän matbuğat konferensiäsendä R. Kaşapov şulay diep belderde. Konferensiä, Qazan xanlığı ğäskärlären Mäskäwdän kilgän urıs ğäskärlären ciñüneñ 500 yıllığına bağışlanğan ide. Äye, tatar-bolğar tarixında 1506 yılnıñ 22 iyün könendä mondıy ciñü dä bulğan. BTİÜ räise urınbasarı, "Bolğar" klubı citäkçese, tarix belän tiränten qızıqsınuçı Ğ.Cäläletdinov çığışınnan şul añlaşıldı, Mäskäw ğäskärlärenä qarşı saqlanuçı tanılğan bolğar şağire Möxämmäd'yarnıñ ätise Möxämmät - Ämin xan oyıştıra. 1506 yılnıñ iyünendä Mäskäwlär 100 meñlek yaw cibärsä, Qazanlılar 50 meñlek kenä ğäskär tuplıy alalar. Şul isäptän, bu suğışta Bolğar ileneñ Çallı yaqlarınnan da 8 meñ keşe qatnaşa. Qazan yağı suğışçılar sanı buyınça ike tapqır azraq bulsa da, yaxşı uylanılğan saqlanu çaraları häm kinättän öç yaqtan höcüm itü näticäsendä zur ciñügä ireşälär.
Äye, suğış bulğan, anısında bolğarlar ciñgän. Läkin, barıber bit 1552 yılda urıs ğäskärläre Qazannı tar-mar itälär. Şuña kürä, monnan 500 yıl elek bulğan ciñüneñ ähämiäte qalamı soñ ? Ğabdraxman äfände bu sorawğa da üzençä açıqlıq kertte.
- Ähämiäte şunda, Qazan xanlığı şuşı ciñüdän soñ tağın yartı ğasır ğömer kiçerä. Ciñelüdän sabaq alğan urıslar Qazanğa 200 meñlek ğäskär belän kilä.
Ğ. Cäläletdinov äytüençä, 1506 yılnıñ 22 iyünendä bulğan suğış xaqında "Cäğfär Tarixı" kitabında, Mixail Xudyakov ,urıs tarixçısı Solov'yev yazmalarında da äytelä.
Söyläşüdä, "Yuldaş" klubı räise Zinnur Ähliullin , Tatar uqıtuçıları assotsiäse citäkçese F.Räximov, rässam F.Ğirfanov ta üz fikerlären äyttelär. Ğomumän ayağında, Kulikovo suğışındağı ciñüne urıslar zurdan kütärgän ber waqıtta, tatar-bolğarlar da üzläreneñ tarixi ciñülären belergä tieşlär, anı bilgeläp ütärgä xaqlılar digän fikerlär äytelde.
Çallı, Ğafiulla Ğaziz
