Tatarstannıñ barlıq keremeneñ 30 protsentı nifettän dilär. 70 protsent uq dip äytüçelär dä bar. Belgeçlär inde. Räşit Äxmätov, Звезда Поволжья gäziten ğämälgä quyuçı jurnalist ber yazmasında Tatarstan nifetennän genä dä Rusiä kesäsenä 12 milliard dollar aqça kerep tora dip yazğan ide. Bu yıl sayın. Ä Tatarstanğa üz nifetennän 1 milliard ta, 200 million ğına. Qalğanı qalğan üskän Rusiä töbäklären aşatuğa kitä. Kürşeläreñ aç bulsa da yaxşı tügel şul. Yıraq Bolğar çorlarında uq İdel buyı açlıqtan intekkän Rus töbäklärenä ikmäk cibärep torğan. Xäzer nifet satıp, Rusiä iqtisatın kütärä.
Tatarstanda iñ ere nifet şirkäte Tatneft''. Xäyer, ber tatarstanda ğına tügel. Rusiädä dä. Kükertle nifet çıqsa da, Rusiä räsmiläre qayçaq, moña törttergäläsä dä, kiräkmi dimilär, tartıp alalar. Läkin niçek kenä bulmasın, Tatneft'' Tatarstannı\ tayanıçı. Küpmegä citär ul cir mayı, ä bügen äle şaqtıy kerem kiterä. Äy qızığalar inde ul Tatneftkä, äy qızığalar. Äle berse anıñ aksiälären satıp alırğa teli, äle ikençese. Dönya bazarında Tatneft''neñ üz totrıqlı urını bar. Totrıqlılıq ul yuqtan barlıqqa kilmi. İl dä tärtip bula, qayçan xucañ yünle. Yortta mujik rätle bulsa. Şirkätlärdä dä şulay, yünle idäräçe bulsa- şirkät tä çäçäk ata. Monısı inde raslawnı taläp itmi. Tatneft'' dönyada tanıla, üsä bara ikän, dimäk xucaları niçawa. Ä neft'' tarmağı ul Tatarstanda iñ yuğarıdağıl küzlätüe astında. Nu añlıysız inde. İktisatnıñ yartısın totıp torğan tarmaqnı bit kilde-kitte keşegä ışandırıp bulmıy. Şuña kürä, inglizlär äytmeşli vse Ok kebek. Läkin, här närsä tuza, iskerä bit. Menä Tatarstan citäkçeläre dä monı añlıy. Niçek itepme? Da vse prosto. Tatneft'' kebek ere şirkät , inde äytelgänçä däwlät qaramağında. Şirkätne\ käğäzdäge baylığı bar. Menä Tatneft'' häm ul çığarğan nifet küpme tora- şunı bülälär dä, aksiä digän käğäz itep satalar. Ul käğäz tik yata. Läkin aqça kiterä. Protsentlap. Menä şuşı käğäzlär-aksiälär kemdä kübräk- şul idärä itä şirkät belän. Xuca bula inde. Yat disäñ yatasıñ, at disä atasıñ. Monısı kem äytmeşli. Ä Tatneft''neñ iñ küp aksiäse Tatarstan xökümäte qulında. Altın aksiälär dilär anı. Şuña kürä, Tatarstan räsmiläre ni äytä, nu poçti şul bula. Alar bit belgeçlärgä tayanıp eş itä. Bu bit baqçada bärñge qazu planı ğına tügel. Menä, citäkçelek beraz iskerä, tuza başlasa, yäki başqa säbäp belän, totalar da üzgärtälär citäkçelekne. Direktornı tügel, citäkçelär monda başqa. Direktorlar sovetı bar. Şul direktorlar idärä itä. Şäymiev, Respublika prezidentı bularaq, qarar birgän, cıyılırğa direktorlarğa. Cıyılğannar. Yañalarnı saylağannar. Ä glavnıy direktor bulıp, şul şura-sovetta Minnixanov bilgelängän. Äye, näq üze, Tatarstan premyer-ministrı. Ul elek tä direktor sovetı citäkçese bulğan ide. Ber ara. Xäzer menä yañadan. Anda başqa üzgäreşlär dä bar. Nu aları alay uq vajnı tügel. Eş şunda ki, Qazanda, säyäsätçelär, yäki säyäsi ğaybätçelär arasında, Minnixanov Tatneft''kä kitä digän süzlär monnan berär ay yörde inde. Ozın telellär citkerdelär. Qazan meriäse Minnixanov kitä ikän dip, ber könne eşlämiçä uzdırğan. Şatlıqtanmı-qayğıdanmı, monısın äytmilär. Äle Minnixanov premyer –ministr. Şul uq Zvezda Povolj''ya gäzite anı idial''nıy premyer ministr dip yazıp çıqqan ide. Bu buldı ber. İkençese, Tatneftneñ menä şuşı tatneft'' digän süze küpme torğanı bilgele buldı. Cämäğät, ul da bähä tora. Brend dilär anı. Bay bulsağız satıp alalasız. Satsalar ägär. Monıñ öçen nibarısı 480 million dollar aqçağız ğına buluı kiräk. Rusiädä şuşındıy bäyädä brend totuçılar berniçä genä şirkät. Taq çto, Tatneft'' monısında da uñışlı itep kürsätä üzen. Ä bu bäyäne Tatneft'' quymıy. Dönyada, iqtisatta totqan urınınnan çığıp, anı belgeçlär bäyäli.
Tağın ber qat aksiälär turında. Şul aksiälär kemdä bar, alarğa yıl sayın aqça kilep tora. Kübräk aksiä bulğan sayın, kübräk tama. Menä bıyıl Tatneft'' üz aksionerlarnı ike milliard ta 330 million sumlıq aqça taratqan. Bu barlıq keremneñ 6 protsentı digän süz.
Räfis Cämdixan
