Accessibility links

Törki xalıqlar qorıltayında öç kenä tatarstanlı


Bu könnärdä Törkiädä Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev çirattağı yalında. Alay ğına da tügel, Mintimer Şäymiev artınnan uq diärlek, berteörkem tatar zıyalıları da Törkiägä, Antaliä töbägenä kitte. Prezidenttan ayırmalı bularaq, boları inde, yal itü belän genä çiklänmi. Ä anda bu könnärdä bara torğan Törki xalıqlar qorıltayında qatnaşu zıyalılarıbıznıñ töp maqsatı. Älege cıyın här waqıt tınıç qına uza ide. Läkin bıyıl, aldan anda qatnaşırğa dip torğan zıyalılarnıñ qayberläre qatnaşudan baş tarttı.

Törki xalıqlarınıñ 10 nçı qorıltayı 18 sentäberdä Törkiäneñ Antaliä töbägendäge Kämär dip atalğan şähärendä açıldı. Döresen äytergä kiräk, bu qorıltay turında mäğlümatlar bik tä saran kilep tora. Läkin anıñ tarixı açıq bilgele. 1992 yılnıñ üktäber axırında, ul çaqtağı Törkiä prezidentı Törgüt Özäl ämere belän oyıştırılğan ide. Rafael Möxämmätdinov, tarix fännäre kandidatı, tanılğan millätçe, şuşı berençe qorıltayda qatnaşqan keşe.

Min barı tik ikençe qorıltayda ğına qatnaşa almadım. Här ber qorıltayda bulıp kildem , älegä qädär.

Rafael Möxämmätdinov, Törki xalıqlar qorıltayınnan çınlıqta da fayda bar dip sanıy. Läkin bu fayda, ğadi keşelärneñ kesälären qalınaytmıy, ä törki xalıqlarnıñ ğalimnäre öçen, üzara fiker alışu, täcribä belän urtaqlaşı yağınnan faydalı dip sanıy

Anda, törki xalıqlarnıñ mädäniät, mäğärif häm başqa ölkälärgä qarağan problemalarnı tikşerälär, seksiälärgä bülenep eşlilär. Qararlar qabul itelä. Ämma ul qararlar, Törki däwlätlär öçen mäcbüri tügel. Şulay da bu bik faydalı çara. Küp kenä qararlar inde tormışqa aşıp kilde

Ğalim Rafael Möxämmätdinov, Törkiä tarafınnan oyıştırılğan qorıltaynıñ faydası yaqların kürsä dä üze bıyıl 10 qorıltayda qatnaşmıy. Çaqırılğan bulğan, ämma, ber ük waqıtta anı Qazaqstanda ütüçe zur ber cıyınğa da däşkännär. Anısına rizalıq birgän, ämma, cıyın ber ayğa kiçekterelgän. Şul säbäple, ni tegesenä, ni monısına bara almağan.

10 qorıltayğa, Tatarstannan çaqırıluçılar küp ide. Sanap kitik. Tarix fännäre doktorı Damir İsxaqov, ğalimä Färidä Ğaffar, säyäsät belgeçe Räşit Ğällämov, säyäsät fännäre doktorı Rafiq möxämmätşin Çaqırıluçılar küp anısı. Baruçılar ğına az. Barı tik Damir İsxaqov, Färidä Ğaffar häm Tatar kongressında bülek citäkçese Mars Tuqay. Waqıtında tatar yäşläreneñ Azatlıq oyışmasın citäklägän, monnan tış zamanında Törki yäşlärneñ xalıqara berlege räise bulğan, xäzer isä şäräfle prezidentı Tälğät Äxmädişin 10 Törki xalıqlar qorıltayına baş tartuçılarnıñ berse. Säbäben Azatlıqqa bolay dip añlattı.

Älege çaranı oyıştıruçı komitet başta yäşlär seksiäse bulaçaq dip qırı urın birgän ide. Annarı ni säbäpleder ul 20-25 kä genä qaldı. Törki yäşlär berlegenä kerüçe oyışmalar sanı ğına da 35 läp. Şuña kürä yäşlär oyışmaları liderları qatnaşmasqa digän qarar qabul itte. Min üzem dä yäşlär qatnaşmağaç, barmasqa buldım. Üzemä ayırım çaqıru bula torıp ta

Tälğät Äxmädişinnı işettegez. İntertat gäzite yazmasına qarağanda, Qorıltayğa şulay uq Tatar kongressı räise Rinat Zakirov ta barudan baş tartqan.

Şulay itep, Törki xalıqlarnıñ 10 qorıltayı dip atalğan cıyın tigez genä matur ğına oyıştırılmağanı mäğlüm buldı. Säbäp isä, oyıştıruçılarnıñ törle buluında. "ТIКА" häm "TUDEV" iseme astında eşläwçe Qorıltaynı Oyıştıru komitetı wäkilläre qayber mäğlümatlarğa qarağanda üzara kileşä almağan. Ber oyışma beräwlärne, ikençese ikençelärne çaqırıp, butalıp betep, eş kilep çıqmağan. Çaqırular buyınça inde. Annarı bit äle, tatar zıyalıları diñgezendä dä törle ağımnar bar. Yäğni, ul bulsa min yuq, tegese bulsa- mine kötmägez digänräk. Ä qorıltay üze älegä eşen däwam itä. Çeltärdän alınğan mäğlümatlarğa qarağanda, mäsälän, Törkiäneñ premyer ministrı Räcäp Ärdoğan, qorıltaynıñ açılışında çığı yasap, törki illär berlegen oyıştırırğa çaqırğan. Döres, bu törki illär berlege Tatarstan belän Başqortstanğa eläkmäs möğayın. Çönki, qorıltayğa bit, Qazaqstan, Üzbäkstan işe illärneñ räsmiläre çaqırılğan. Ä bezdän ğalim-ğölämä. Qayber çığanaqlar, Tatarstan prezidentına da çaqıru bulğan dip baralar. Şäymiev bit, älege waqıtta şul Antaliädä ük yal itep yata. Qorıltayda ul qatnaşamı- yuqmı bixäbär. Tögälräk mäğlümat aldağı könnärdä bulır.

Räfis Cämdixan

XS
SM
MD
LG