Accessibility links

Кайнар хәбәр

Çiläbe ölkäse möselmannarı tormışı


Çiläbe ölkäse möselmannarı arasında sоñğı yıllarda dini añ kütäreleşe sizelä, xalıq üzeneñ onıtılıp barğan dini ğädätlären yañarta. Kön'yak Ural möselmannarınıñ dini üzäge bulğan oyışma - Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ möftiäte 1994 yılda terkälde. Möfti itep Ğabdulla xäzrät Şakaev raslandı. Ölkädä dini oyışmalar, mäçetlär, mädräsälär, äkrenläp bulsa da, yıldan-yıl arta bara. Yaña mäçetlär salına, iskeläre remontlana. Bügenge köndä Çiläbe ölkäsendä möselman mäxälläläreneñ sanı 65 tän artıp kitte. Dingä ışanuçılar öçen belem alu mömkinlekläre dä arta bara. Şuşı maqsatnı küzdä totıp, Çiläbe ölkäse mäçetlärendä islam qanunnarın öyrätä torğan mädräsälär dä açıla bara. Anda uquçı möselmannar başlanğıç dini belem alalar, Köränne döres uqırğa öyränälär.

Çiläbe şähäreneñ üzendä genä 4 mäçet eşläp kilä. Şähärneñ Lenin rayonında bişençe mäçet tözü öçen urın alınğan. Bügenge köndä şähärneñ baş mäçete bulğan Aq mäçet nigezendäge mädräsädä 20 şäkert köndezge uquda, 100 dän artıq möselman kiçke uqudalar. Mädräsädä däreslärneUfadağı Rusiä İslam universitetın tämamlağan möğällimnär alıp bara.

Universitetnıñ rektorı Rinat xäzrät Raev äytüençä

“Kiläçäktä Çiläbedä dä Rusiä İslam universitetnıñ filialın açıp, fänni fiker, fälsäfä nigezläre belän qorallanğan yuğarı kvalifikatsiäle din belgeçlären äzerläw küzdä totıla. Şuşı plan tiz yıllarda ğämälgä aşırğa tieş”.. Rinat xäzrät 2005 yılnıñ dekaber ayınnan Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ möfti wazifasın da başqara. Aldağı tapşırularda xäbär itkän idek, iskä töşeräbez, Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ möftiläre Ğabdulla xäzrät Şakaev belän Ramazan xäzrät İşmöxämätov ütkän yılnıñ noyäber ayında Üzäk diniä näzarätenä plenumğa barğanda yul faciğasenda häläk buldılar. Möftilärneñ häläk bulularına 40 könnären iskä alğaç, Çiläbe häm Kurgan ölkälärendä möselmannar syezdı ütkärelde. Anda ike ölkägä dä möfti itep yäş, yuğarı dini belemle belgeç Rinat xäzrät Raev saylandı. Şul waqıt eçendä Çiläbe möselmannarınıñ dini tormışında küp üzgäreşlär buldı.

23 sentäber kiçendä böten dönya möselmannarı ramazan ayına kerde. Kiçke Täräwix namazına Aq mäçetkä küp möselmannar cıyılğan ide. Rinat xäzrätneñ tirän mäğnäle, añlayışlı wäğäzlären, küñelgä yatışlı süzlären härkem yotlığıp tıñladı.

– Rinat xäzrät, sez ütkän yılnıñ dekaber ayınnan Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ diniä nazäräteneñ räise, möfti wazifasın başqarasız. Şul waqıt eçendä möftiättä nindi eşlär eşlände?

– Möftilek wazifasına min 2005 yılda, 28 dekaberdä häm 29 dekaberdä syezdlarıbız ütte Çiläbe häm Kurgan ölkäsendä. Bu eşemä totındım berençe könendä ük. Häm berençe eşlärebez dä, mäxällälär belän tanışu imamnarıbız belän. Häm alar belän kiñäş mäcleslärebez dä ütkärdek. Häm annan soñ mäçetlär salularınıñ tärtiplären, nigezlär qaydadır salınğan, qaydadır restavratsiä räweşläre bara, mäsälän, Troitsk şähärendä, Qıştım şähärendä nigezlär salınğan ide. Häm Kurgan ölkäsendä dä mäçetlär açuğa yärdämlär ittek. Ul ğına tügel, bik tä bezneñ möhim bulğan uqıtu häm balalarğa tärbiä birü. Bu Ufada Rusiä islam universitetındağı şäkertlärne alıp kilep, bu töbäklärdä, bu rayonnarda, Çiläbe häm Kurgan ölkäsendä meñnän artıq şäkertlär, balalar uqıtu buldı, praktika ber aylıq. Häm alar da küp däreslär aldılar, küp dini ğilemnär aldılar. Menä bolarnı da oluğ eşlärebezdän berse dip sanıybız. Häm üzebezneñ dini näzaräteneñ gäzite dä çığa başladı. Xalıq bik ğilem yağınnan da häm xäbär yaqlarınnan da susap torğan waqıtlarında da oluğ eşlärebezgä totınğanıbız berse menä bu xalıqqa xäbärlär tapşıru, xäbärlär birü bik yaxşı eş. Kiläçägebezdä dä monı däwam itü häm qüätländerü. Häm kiläçäktä radio da bulsın, televizor da bulsın, üzebezneñ peredaçalarıbıznı da, çığışlarıbıznı da xalıqqa citkerergä tieş. Çönki härber keşe mäçetkä, härber keşe mädräsägä kilä almıy. Xalıqqa dini mäğlümätlär, dini däreslär şul räweştä dä citkerergä tieşbez.

İñ möhim üzgäreşlärneñ berse – Çiläbe ölkäse tarixında berençe tapqır “Xiläl” isemle dini gazeta çığa başlaw. Gazetanıñ oyıştıruçısı – Çiläbe häm Kurgan töbäkläre möselmannarınıñ diniä näzaräte. Ul älegä ayına ber tapqır, 8 bit bulıp çığa. Gäzit poçta belän Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ mäxälläläre aşa taratıla. Gäzitneñ berençe sanı Mäwlid bäyrämenä çığarıldı häm bäyrämdä möselmannarğa büläk itep taratıldı. Gazetada materiallar öç teldä: tatar, başqort häm rus tellärendä basıla. Älegä gazetanıñ öç sanı dönya kürde, dürtençe sanı ramazan bäyrämenä bağışlap çığarıldı.

– Rinat xäzrät, gäzitneñ iseme närsä añlata, häm ni öçen şul isemne sayladığız?

“Bu bezneñ gäzitebez «Xiläl» dip äytelde dä, çönki päyğämbärebez sällallahu ğäläyhissäläm dä härber ay tuğanda da... bu gäzitneñ iseme dä yaña ay tuu digän. Bu Çiläbe ölkäsendä, Kurgan ölkäsendä dä küp üzgäreşlär buldı. Bu ike xäzrätlärebezneñ dönyadan küçüennän soñ da oluğ üzgäreşlär buldı. Üzgäreş bu mäğnäwi yağınnan qarağanda da, ay tuğan waqıtında da päyğämbärebez sällallahu ğaläyhissäläm niçek aynı kürgän waqıtında da bu izge aylar bulsa ide, bäräkätle aylar bulsa ide dip xäyer-doğalar da qılıyq häm qarşı alıyq. Şunıñ kebek bez dä izge niätlär belän menä bu aylarıbıznı da, häm gäzitebezneñ dä iseme «Xiläl» dip härwaqıt izgelekkä çaqırsın, härwaqıt imannarıbıznı yañartıp torırğa Allah Täğäläneñ quşqanın ütäp, tıyğannarınnan tıyılıp, härwaqıt menä yaña ay kebek tormışıbız da härwaqıt balqıp, nurlanıp torsa ide”.

– Rinat xäzrät, izge Ramazan ayı belän möselmannarğa nindi teläkläregez bar?

“ Bu Ramazan şärif aylarıbızda Allahu Täğälä härqaysıbızğa da bäxetlek, täwfiq, istikamätlär, iman belän yäşäwlärebezne, islamda yäşäwlärebezne häm Allahnıñ yulında, hidayät yulında yäşäwlärebezne härqaysıbızğa da, balalarıbızğa da, onıqlarıbızğa da, balalarıbıznıñ balalarına da qiämätkä xätlek turı yulda, iman yulında yäşäwlärebezne Allahu Täğälä täbäräkkä nasıyp häm miäsär qılsa ide. Härqaysıbızğa da Allahnıñ quşqanın ütäp, tıyğannarınnan tıyılıp, üzeneñ räxmätenä, üzeneñ rizalığına ireşülärne härqaysıbızğa da Allahı Täğälä nasıyp äyläsä ide. Wässäläm ğaleykum wä räxmätullahi wä bäräkätuh.”

Sez Çiläbe Häm Kurgan ölkäläre Diniä näzaräteneñ räise, möfti Rinat xäzrät Rayıwnıñ qotlawların işettegez.

Çiläbe , Luiza Zakircan

XS
SM
MD
LG